«سخن چین» مورد غضب خداست

 امام صادق (علیه‌السّلام) در نامه‌ای که به نجاشی والی اهواز می‌نویسد می‌فرماید: «إیّاكَ و السُّعاةَ و أهلَ النِّمائمِ فلا یَلتَزِقَنَّ بكَ أحَدٌ مِنهُم و لا یَراكَ اللّه ُ یَوما و لا لَیلَةً و أنتَ تَقبَلُ مِنهُم صَرفا و لا عَدلاً فیَسخَطَ اللّه ُ علَیكَ و یَهتِكَ سِترَكَ= از سعایت‌كنندگان و سخن‌چینان بپرهیز و مواظب باش کسى از آنها تو را نلغزاند و مبادا خداوند روزى یا شبى تو را ببیند كه از این جماعت اظهار نظرى و دخالتى را بپذیرى كه در این صورت خداوند بر تو خشم مى گیرد و پرده ات را مى درد (رسوا و بى آبرویت مى كند)».

توجه داشته باشید هر چقدر مسئولیت انسان و دایرۀ مدیریت وحاکمیتش بیشتر باشد، در خطر بیشتری قرار دارد. چون باعث می‌شود که آبرویش برود. اینها جزء چیزهای اصولی هستند که خیلی ها وقتی به مدیریت و قدرت می‌رسند، اصلاً از آن خبر ندارند. آفتهای وحشتناک اخلاقی است که فکر می‌کنند اگر مثلا دکترای مدیریت گرفت حتماً مدیر خوبی هم می‌تواند بشود؛ یا اگر به هر دلیلی بر یک سمتی منصوبش کردند، حتماً می‌تواند در آن سمت همۀ ابعاد و آفات را بشناسد و خودش را از آفات، دور نگه دارد.

«سخن چین» از بدترین افراد است

نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «ألا اُخبِرُكم بِشِرارِكُم؟ قالوا: بَلى یا رسولَ اللّهِ قالَ: المَشّاؤونَ بِالنَّمِیمَةِ المُفَرِّقُونَ بینَ الأحِبَّةِ الباغُونَ لِلبُرآءِ العَیبَ= آیا شما را از بدترین افرادتان آگاه نسازم؟ گفتند: بله اى پیامبر خدا! فرمود: آنان كه سخن چینى مى كنند، میان دوستان جدایى مى افكنند و براى بى‌گناه، عیب مى تراشند».

چرا پیغمبر که پیامبر رحمت است، این سؤال را مطرح می‌کند؟ به خاطر اینکه انسان‌ها اگر آفت‌ها را نشناسند، زحماتشان هدر می‌رود، یعنی اگر ندانند که چه چیزهایی آنها را نابود می‌کند یا خطرها را نشناسند، ممکن است سال‌ها مشغول کمالات و کارهای خوب و خیر خودشان باشند، ولی ندانند که چه آفتهایی آنها را نابود می‌کند و از بین می‌برد.

«مشاؤون» یعنی کسانی که رفت و آمد می‌کنند و با سخن‌چینی سعی دارند بین افراد را به هم بزنند.

بعضی افراد به خاطر حسادتها، کج‌فهمی ها و تنگ‌نظریها، دوست دارند بین کسانی که همدیگر را دوست دارند و به هم علاقه دارند، اختلاف بیندازند. چنین کسانی اصلاً طاقت دیدن خوبی دیگران را ندارند.برای همین سعی در برهم زدن روابط خوب آنها دارند.

در این شبکه‌های مجازی شما ببینید چه خبر است و چقدر مفاسد دارد. چقدر جهنم توسط همین افراد نادان و مریض درست می‌شود.

حضرت در فرمایش دیگری می‌فرماید: «اِحذَرِ الغِیبَةَ و النَّمیمَةَ فإنّ الغِیبَةَ تُفطِرُ و النَّمیمَةَ تُوجِبُ عَذابَ القَبرِ= از غیبت و سخن‌چینی بپرهیز؛ چون غیبت پرده دری است و سخن چینى موجب عذاب قبر مى شود». اگر کسی با زبان غیبت روزه کند، روزه‌اش باطل است. این فقط مربوط به عذاب قبر هم نیست، ممکن است تا قیامت و بعد از قیامت هم طول بکشد.

«سخن چین» با سری مثل خوک و بدنی مثل الاغ محشور می شود

حضرت ختمی مرتبت صلی‌الله‌علیه‌وآله دو عذاب را برای خبرچین برمی شمارد. عذاب اول این که می فرمایند: «لَمّا اُسرِیَ بِی رأیتُ امرأةً رأسُها رأسُ خِنزیرٍ و بَدَنُها بَدَنُ الحِمارِ و علَیها ألفُ ألفِ لَونٍ مِن العَذابِ فسُئلَ: ما كانَ عَمَلُها؟ فقالَ: إنّها كانت نَمّامَةً كذّابَةً= شبى كه مرا به معراج بردند، زنى را دیدم كه سرش مث سر خوك بود و بدنش بدن الاغ و گرفتار هزار هزار نوع عذاب بود. سؤال شد: او چه كرده بود؟ فرمود: او سخن چین و دروغ‌پرداز بود».

نکته: خبرچینی ممکن است راست باشد، یعنی خبرچینی دروغ‌پردازی نیست. خبرچینی یعنی در مجلسی کسی حرفی زده، یک شخصی همان حرف را جای دیگر بازگو می کند. مثلاً عروس به مادرشوهر حرفی زده، او حق ندارد حرفی که بین شان رد و بدل شده را جای دیگر بیان کند؛ در مورد هر چیزی که می خواهد باشد. به‌خصوص که اگر موجب اختلاف‌انگیزی هم شود، اما دروغ‌پردازی داستان دیگری است. دروغ‌پردازی یعنی انسان یک چیزی را می‌سازد و علیه کسی می‌گوید یا دروغ‌های دیگران را این طرف و آن طرف نشر می‌دهد.

دومین عذاب را دقت کنید. « أتانیَ البارِحَةَ رجُلانِ فاكتَنَفانی فانطَلَقا بِی حتّى أتَیا على رجُلٍ فی یَدِهِ كُلاّبٌ یُدخِلُهُ فی فیِّ رجُلٍ فیَشُقُّ شِدقَهُ حتّى یَبلُغَ لِحیَیهِ فیَعودُ فیأخُذُ فیهِ فقلتُ: مَن هذا؟ قالَ: هُمُ الّذینَ یَسعَونَ بالنَّمیمَةِ= دیشب دو مرد نزد من آمدند و مرا بغل كردند و با خود بردند تا آنكه به مردى رسیدند كه در دستش چنگكى بود و آن را در دهان مردى مى كرد و دهانش را تا ته آرواره هایش مى شكافت و این كار را مرتب انجام مى داد، پرسیدم: این كیست؟ [یكى از آنها ]گفت: اینان كسانى هستند كه سخن چینى مى كنند».

 ما خیلی در معرض این آفت ها هستیم. مثلا دو نفر با هم راجع به یک نفر حرف می‌زنند، بعد یکی از آنها گوشی را برمی‌دارد، به طرف می گوید فلانی راجع به تو این طوری گفت. نتیجه این که یک آتشی به پا می‌شود و افراد به جان هم می افتند. خلاصه انسان باید خیلی حواسش جمع باشد که در این آفت ها گرفتار نشود.

امیرالمومنین علیه‌السلام: به حرف سخن چین گوش نکن

نصیحتی که امیرالمؤمنین (علیه السّلام) در این زمینه می‌کند این است که می فرماید: «لا تَعجَلَنَّ إلى تَصدیقِ واشٍ و إن تَشَبَّهَ بالنّاصِحینَ= گفته هاى هیچ سخن چینى را زود باور مكن، اگر چه در لباس خیرخواهان باشد».

ظاهرش این است که خیر و خوبی‌ات را می‌خواهد، اما نمی‌شود. اگر آدم قرار است پیگیری هم بکند، می‌رود با خود طرف در میان می‌گذارد، نه این که برود ده جا این را بیان کند و به دیگران بگوید؛ یعنی با حداقل آسیب باید این برطرف بشود. این را خیلی توجه کنید. نگوییم آن کسی که این را گفت، آدم خیلی خوبی بود. اصلا این طور نیست. وقتی یک آدم مؤمن و خوب، در مورد یک آدم مؤمن و خوب دیگری حرفی می‌زند حضرت دستور می دهد که حرفش را باور نکن ، رد هم نکن. رد نکن که او را دروغگو بپنداری، باور هم نکن که او را متهم کنی. این قاعده خیلی مهم است.

سخن چین وارد بهشت نمی شود

سخن چین و كسی كه برای برهم زدن وحدت مردم قدم بر می دارد و عامل تفرقه و جدایی بین مسلمین می شود، اهل بهشت نیست. نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: «لا یَدخُلُ الجَنّةَ نَمّامٌ= سخن چین وارد بهشت نمی شود». او از وقت مردنش تا قیام قیامت، در عذاب است.

نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می فرمایند: «إنَّ النَّمیمَةَ و الحِقدَ فی النّارِ لا یَجتَمِعانِ فی قَلبِ مُسلِمٍ= سخن چینى و كینه توزى در آتش اند و این دو در دل هیچ مسلمانى جمع نمى شوند».

امام صادق علیه‌السلام نیز، فرمودند: «إیّاكَ و النَّمیمَةَ؛ فإنّها تَزرَعُ الشَّحناءَ فی قُلوبِ الرِّجال= از سخن چینى بپرهیز، كه آن در دل هاى مردان، تخم كینه و دشمنى مى افشاند».

انسان همواره در معرض امتحان الهی است

غایت انسان، جذب اسماء الهی و تشبه به حق تعالی و نزدیکی به مقام اهل بیت (علیهم السّلام) است. لازمه‌ چنین مقامی، این است که انسان در معرض آفتها و گناهان قرار بگیرد و از آنها با سربلندی عبور کند.

یعنی حتماً برای انسان صحنه‌هایی پیش می‌آید، از جمله تهمت زدن، تهمت شنیدن، غیبت کردن، غیبت شنیدن، حرف بد گفتن و شنیدن، روبرو شدن با خبرچین و... انسان باید بتواند از اینها بگذرد. این که حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: « و اَحْسِنْ اِلى مَنْ اَساءَ اِلَیْكَ= نیکی کن به کسی که به تو بدی کرده»، یعنی در مسیر زندگی ما، حتما افرادی قرار می‌گیرند که بد ما را می‌خواهندو با ما مخالفت می‌کنند، در مقابل‌مان می‌ایستند. هنر ما این است که به چنین آدم هائی خوبی کنیم. در اینجاست که قدرت مامعلوم می‌شود.

چرا ما قهرمانان ورزشی یا علمی را تشویق می‌کنیم و جایزه می‌دهیم؟ چون آنها توانسته اند بر یک مشکل غلبه کنند. همان‌طور که آنها در آن وضعیت درجه می‌گیرند و رشد می‌کنند و تشویق می‌شوند، ما هم در مسیر انسانی همین طور هستیم. یعنی صحنه‌هایی برای ما پیش می‌آید که فشار زیادی دارد. وقتی در این صحنه‌ها قرار می‌گیریم و نمی‌توانیم تحمل کنیم و شروع به برخورد تند می‌کنیم یا انتقام می‌گیریم یا کینه به دل می‌گیریم؛ این ها یعنی شکست خوردن ما. این را ما باید بدانیم که ما از صبح که از خواب بلند می‌شویم تا شب، در معرض اینطور امتحانات همیشه هستیم.

بعضی از چیزها در بعضی از آدمها زمینه‌اش خیلی کم است؛ ولی در بعضی از افراد زمینه‌اش خیلی زیاد است. مثلاً معمولاً اهل علم و دانشمندان نسبت به همدیگر حسادت زیادی دارند. بدگویی نسبت به همدیگر زیاد می‌کنند، مهندسها با مهندسها، پزشکان با پزشکان، ممکن است علما با علما و... .

ما پدر و مادرانی داریم که بچه‌هایشان را تحقیر می‌کنند؛ یا مرد، زنش را تحقیر می‌کند؛ یا زن، برای هر کاری که می‌کند، یک منت سر شوهرش می‌گذارد.

امتحان یعنی وقتی که یک گناه، فحشا یا منکری از کسی پیش شما فاش شد، حواست باشد آن خود تو هستی. اگر مراقب نباشیم، خود انسان از بین می رود. اثرش در دنیا و آخرت به خودت می‌رسد. حواست جمع باشد. کسی که آدم است و باطن انسانی دارد، خیلی نرم و آهسته از کنار اینطور چیزها رد می‌شود.

بنابراین، ما دائماً نه در مورد سخن‌چینی و بدگویی، بلکه در مورد همه عیبها در معرض آزمایش و امتحان هستیم و مهم این است که انسان بداند در هر صحنه‌ای باید چگونه تصمیم بگیرد و چه بگوید؛ عجله نکند؛ تندی نکند؛ بیخود اقدام به انتقام نکند؛ زشتی ها را اشاعه ندهد و درست رفتار کند.

زبان/سخن چینی