جبر و اختیار

" مسئله جبر و اختیار، قضا و قدر الهى با بحث عدل الهى ارتباط مستقیم دارد. و اعتقاد به عدل الهى نیز رابطه مستقیم با حركت تكامل انسان دارد."

بحث جبر و اختیار از حساس‌ترین، دقیق‌ترین و بحث برانگیزترین مباحث رایج میان اندیشه‌ها و جهان‌بینی‌ها می‌باشد. در رابطه با اعمال و کنشهای انسان سه دیدگاه وجود دارد؛ 1. دیدگاه اشعری‌ها (جبریون) : طبق این نظریه انسان اراده‌ای از خود ندارد و تمام افعال او مستقیماَ به اراده حق تعالی است بدون آنکه انسان، اندک نقشی در بود و نبود عمل داشته باشد. 

2. دیدگاه معتزله (مفوّضه) : معتزله در برابر اشاعره معتقد به وجود اختیار در انسان می باشند ولی در این مسیر چونان راه افراط پیموده اند که دیگر هیچ جایگاهی برای اراده حق تعالی در افعال انسان قائل نگردیده و قلمرو کنش‌های بشری را برای پروردگار منطقه ممنوعه اعلام نموده اند به گونه‌ای که گویی (نعوذ بالله) خداوند را هرگز توان دخالت در افعال آدمی نیست.

3. مکتب ائمه طاهرین (علیهم السلام) در مقابل دو نقطه نظر تفریطی و افراطی فوق، ائمه اطهار مسئله (امر بین الامرین) را مطرح نموده اند که در آن هم اختیار آدمی محفوظ است و هم توحید افعالی و قدرت مطلقه الهی. بر اساس این دیدگاه همان طور که وجدان حکم می نماید، آدمی مختار آفریده شده و از این رو مسئول اعمال خویش است و از طرف دیگر چنان نیست که کاملا رها شده باشد و خداوند را توان تأثیر در اعمال او نباشد .

استاد مطهری(ره) در این باره می‌گوید: « اگر مقصود از سرنوشت و قضا و قدر الهی،‌ انکار اسباب و مسببات و از آن جمله قوه و نیرو و اراده و اختیار بشر است، چنین قضا و قدر و سرنوشتی وجود ندارد و نمی‌تواند وجود داشته باشد.» كمال انسان از آن جهت كه انسان است، كمالى است كه در سایه ى انتخاب و اختیار به دست مى آید.

حال این سوال پیش می آید که اگر سرنوشت انسان از قبل مشخص شده، پس اختیار و جبر چیست؟ نظر اسلام درباره جبر و اختیار چیست؟ آیا دعا منافات با قضا و قدر دارد؟ فلسفة خلقت موجودات و جبر و اختیار آنها چیست؟ آیا جبر و اختیار با قضا و قدر فرق دارد؟و... .

پاسخ به این سوال و پرسشهایی از این دست را می توانید با استماع سی دی "جبر و اختیار" استاد محمّد شجاعی دریافت نمائید.

از دیدگاه محمّد شجاعی « مسئله جبر و اختیار، قضا و قدر الهى با بحث عدل الهى ارتباط مستقیم دارد و اعتقاد به عدل الهى نیز، رابطه مستقیم با حركت تكامل انسان دارد. زیرا تا عدالت خداوند تبارك و تعالى با وجود انسان گره نخورده باشد، نمى‏تواند به خوبى به سمت خداوند و به سمت كمال خویش حركت كند. از اعتقاد به جبر در طول تاریخ سوء استفاده‏هاى زیادى شده مانند سوء استفاده‏هاى اجتماعى، سیاسى، خانوادگى، اقتصادى، روانى و.... . اما وجود اختیار به گونه‏اى است كه شخص بطور بدیهى در وجود خودش مى‏یابد كه مختار است . افراد مسئول عمل خود هستند و دنیا دار اختیار است، بشر بر سر ده‏ها، صدها و هزاران راه قرار گرفته كه انتخاب هر راهى انتخاب نتایج آن راه است، لذا هیچ كس از قضا و قدر الهى خارج نیست ولیکن همه با اختیار انتخاب مى‏كنیم و... .»

برای خرید این سی دی از فروشگاه آنلاین مؤسسه منتظران منجی (عج) کلیک کنید. 

برخی از مهمترین عناوین مطرح شده در این لوح فشرده (جبر و اختیار) به قرار زیر است:

• جبر و اختیار و عدل الهی
• تصمیم گیری آزادانه انسان 
• اعتراض کردن و مختار بودن
• قانون عمل و عکس العمل
• رواج جبرگرایى توسط دشمنان اسلام
• آیات موجود در ارتباط با اختیار بشر.
• و...

علاقه مندان به تهیه این لوح فشرده می توانند آن را از فروشگاه اصلی مؤسسه، محل برگزاری جلسات، نمایشگاه های عرضه محصولات فرهنگی مؤسسه و سفارش پستی و فروشگاه مؤسسه منتظران منجی (عج) به آدرس http://montazerstore.ir تهیه نمایند.