میلاد سعید پیشوای هشتم حضرت رضا علیه السلام مبارک باد!

سلسله­ الذهب

حضرت رضا سوار بر استر در حالی که زیر سایبان کجاوه قرار داشت با همراهان وارد نیشابور شد. جمعیت استقبال ­کننده به قدری زیاد بود که حاضرانی که سخن امام را نوشته ­اند، 20 هزار و به روایتی 24 هزار نفر بودند. ابوزرعه رازی و محمدبن اسلم طوسی که دو نفر از علمای بزرگ اهل تسنن و از بزرگان و حافظان حدیث بودند، همراه جمعی از دانشمندان و طلاب، نزدیک آمدند و امام رضا را به اجداد پاکش سوگند دادند که چهره خود را نشان دهد. آن حضرت گوشه سایبان را به کنار زد، خورشید جمالش بر سراسر آن فضا پرتو افکند، مردم با دیدن چهره نورانی او فریاد می­زدند و با شیون و احساسات عمیق، می­گریستند و بر اثر شدت احساسات، خود را بر خاک می­افکندند؛ دانشمندان و برجستگان، مردم را به سکوت و آرامش دعوت می کردند و مکرر فریاد می­زدند: «سکوت، سکوت، سکوت! تا سخن امام رضا را بشنوید». در این هنگام امام رضا فرمود: پدرم موسی بن جعفر برایم حدیث کرد از پدرش جعفر بن محمد و او از پدرش محمد بن جعفر و او از پدرش علی بن الحسین و او از پدرش حسین بن علی و او از پدرش علی بن ابی­طالب و او از رسول خدا و او از ذات پاک خدا که فرمود: «لا اله ­الا الله» حصار و دژ من است و کسی که داخل دژ من شود از عذاب من ایمنی یابد» موکب امام اندکی از آنجا حرکت کرد، در این هنگام آن حضرت با صدای بلند چنین اعلام کرد: «بِشَرْطِها وَ شُرُوطِها وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِها»؛ «این ایمنی از عذاب در پرتو توحید، مشروط به شرطی است و من از شروط آن هستم». یعنی توحید با پذیرفتن رهبری امام حق که من هستم موجب نجات خواهد بود، نه توحید بدون امامت. پس سایبان را بر کجاوه انداخت و از آنجا رفت. حدود 20 هزار و به نقلی 24 هزار نفر قلم­ها را از قلمدان­ها بیرون آوردند و این سخن امام را نوشتند که به دلیل عظمت مقام سلسله افرادش به «سلسله ­الذهب» (سلسله طلا) معروف شده است.[7]

برای مطالعه بیشتر:

آسیب شناسی سلوک انسانی در کلام امام رضا علیه السلام

ولایت­عهدی!

مأمون، نخست از امام رضا(علیه السلام) خواست که خلافت را به عهده بگیرد، امام نپذیرفت. مأمون بار دیگر از ایشان خواست که ولایت­عهدی را به عهده بگیرد؛ ولی امام باز هم نپذیرفت. ناگزیر، امام را نزد خود طلبید و با او خلوت کرد. فضل بن سهل ـ ذوالریاستین ـ نیز در آن مجلس بود. مأمون گفت نظر من این است که خلافت و امور مسلمانان را به شما واگذارم؛ امام قبول نکرد. مأمون پیشنهاد ولایت­عهدی را تکرار کرد، باز امام از پذیرش آن ابا فرمود. مأمون گفت: ... اینک چاره ­ای جز قبول آنچه اراده کرده ­ام نداری؛ چون من راه و چاره­ دیگری نمی­یابم. مأمون با بیان این مطلب، تلویحاً امام را تهدید به مرگ کرد و امام ناچار با اکراه و اجبار ولی عهدی را پذیرفت و فرمود: ولایت عهدی را می ­پذیرم؛ به شرط آنکه آمر و ناهی و قاضی نباشم و کسی را عزل و نصب نکنم و چیزی را تبدیل و تغییر ندهم» و مأمون همه این شرایط را پذیرفت و بدین ترتیب حکم ولایت­عهدی خویش را بر ایشان تحمیل کرد.[12]

زندگی مأمون، زندگی توأم با جدیت و فعالیت و پرهیز از عیاشی و خوشگذرانی و برعکس زندگی برادرش امین بود که در دامان «زبیده»، زنی که کسی چه می­داند چگونه زنی بوده(!) پرورش یافته بود و زندگی­ اش در ناز و نعمت می­­ گذشت و بیشتر از آنکه به جدیت و دوراندیشی متمایل باشد، به بازی و بطالت گرایش داشت. شاید راز این تفاوت رفتار به آن بازمی­گردد که مأمون مانند برادرش نبود که احساس اصالت نسبی کند و به آینده خود و خرسندی عباسیان از خویشتن مطمئن باشد بلکه برای وی قطعی و حتم شده بود که عباسیان رضایتی به خلافت و فرمانروایی او ندارند پس دریافت که او تکیه ­گاهی جز خودش ندارد. از این­رو آستین همت بالا زد و از همان نخستین لحظه­ای که موفقیت و واقعیت خود و امتیازاتی را که برادرش امین بر او داشت درک نمود، آغاز به برنامه­ریزی آینده خویش نمود. از این­رو می­بینیم که وی از اشتباهات برادرش امین بهره می­ جست. چنانکه چون فضل سرگرمی امین را به لهو و لعب ملاحظه کرد به مأمون اشاره نمود که به دیانت و پرهیزکاری و روش نیکو تظاهر کند و مأمون نیز چنان کرد و هرگاه امین آهنگ حرکت ناهنجاری می­کرد مأمون قصد کاری درست و بهنجار می­نمود.[13]

پی نوشت:

[6]. پیشوای هشتم، هیئت تحریریه مؤسسه در راه حق، ص9.

[7]. محمد محمدی اشتهاردی، نگاهی بر زندگی حضرت رضا، صص88 ـ 90.

[12]. مؤسسه در راه حل، پیشوای هشتم، صص34 ـ .

[13]. جعفر مرتضی عاملی، زندگانی سیاسی امام رضا، صص142 و 143.