مصادیق متعددی از «اغاثة الملهوف» که کفاره گناهان است

«اغاثۀ الملهوف» در خصوص هر کس می تواند باشد؛ می تواند مسلمان باشد یا حتی می تواند دشمن ما باشد؛ می تواند غیر مسلمان باشد. می تواند غیر ایرانی باشد؛ می تواند حیوان یا یک گیاه باشد.

الان وقتی من فهمیدم، این گیاه نیاز به آب دارد و تشنه­ است؛ باید به او آب بدهم. زیرا او احساس و درک دارد. نکته با ارزش در بحث اغاثة این است که انسان خود، پیشنهاد کمک بدهد. اجازه ندهد که طرف مقابل نیاز به کمکش را بیان کند یا فریاد بزند. انسان می تواند با قوه عاقله خود، تشخیص دهد که اگر یک نفر در چنین موقعیتی قرار بگیرد، نیاز به کمک دارد یا خیر. گاهی خودخواهی، خودمحوری، بخصوص خودشیفتگی و سنگینی بخش های پایینی وجود انسان؛ آنقدر او را مشغول می کند که از دیگران غافل می شود.   

خدا رحمت کند مرحوم علامه بحرالعلوم را که داستان معروفشان مشهور است. یکی از علما که از شاگردان ایشان است می گوید: استادم کسی را دنبال من فرستاد و من سراسیمه رفتم منزل استادم‌ تا ببینم با من چه کار دارد. دیدم نشسته با غضب یک ظرف بزرگ غذا هم جلویش است. به من فرمود: تو چرا نباید از حال همسایه ­ات خبر داشته باشی که او نیاز داشته و گرفتار شده و تو اصلاً به او توجه نداشتی؟ گفتم: من نمی دانستم. گفت: اگر می دانستی و کاری نمی کردی که مسلمان نبودی. سؤال من این است که چرا نمی دانستی؟ یعنی باید احوالپرسی می کردی. این نکته خیلی مهمی است.

مثلاً همسایه شما عروسی یا مجلس عزا یا هیئت دارد؛ شما پیشقدم شو، پیشنهاد بده، اگر کمکی نیاز دارند به آنها کمک کن. در جشن و عزا انسان باید به فکر دیگران باشد. اینها کفاره ی گناهان می شود.

امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند:«مِن كفّاراتِ الذُّنوبِ العِظام، إغاثةُ المَلهوفِ، والتَّنفیسُ عنِ المَكروبِ[1] = رسیدن به فریاد ستمدیده و زدودن غمِ اندوه زده، از كفّاره هاى گناهان بزرگ است».

مثلاً در اداره دارد به یک نفر ظلم می شود؛ شما باید کمکش کنید و ظلم را از او برطرف کنید. در هر جا می شود مشکل یک نفر حل شود، کمک کن مشکل برطرف شود. وقتی که ارباب رجوع مراجعه می کند، باید دقت شود به کار او تا بیهوده معطل نشود. وقتی به او می گویی برو فردا بیا یا هفته بعد بیا. شما چند روز و در حقیقت «زمان رحمی» را از او می گیری، شما چند روز در مقیاس دنیا او را معطل می کنی و این کار در آخرت معادل صدها و هزاران سال آخرتی برای شما تولید معطلی می کند.

گاهی اعضای خانواده همدیگر را اذیت می کنند. مثلا زنی می تواند الان در این فشار به شوهرش کمک بکند و نمی کند. می تواند به زنش کمک بکند، نمی کند. ما اگر کاری واقعاً بتوانیم بکنیم و نکنیم خیلی خطرناک می شود. در روایت داریم، اگر برادر کسی از او کمک بخواهد و کمکش نکند، اگر این شخص بهشتی هم باشد، خدا هر روز در بهشت ماری را می فرستد که او را نیش بزند.

بزرگترین ملهوف امام زمان (علیه‌السلام) است

بزرگترین ملهوف، امام زمان است. آدم برای امام زمانش اگر بتواند کاری بکند و نکند، توفیقات فراوانی از او گرفته می شود. بزرگترین کسی که دارد فریاد کمک خواهی می زند، امام عصر است. فرمود: من هر 24 ساعت یکبار می گویم:«هَل مِن ناصِرٍ یَنصُرنی= کسی هست مرا کمک کند». من هر روز دارم می گویم:« تنهایم؛ غریبم؛ مظلومم؛ مضطرم». امام صادق علیه السلام در دعای ندبه می گویند:«اَینَ المُضطَر= آن مضطر کجاست؟». امام صادق به امام زمان می فرماید: «عَزیزٌ عَلَیّ...= سخت است بر من که تو کمک بخواهی و من نتوانم به تو کمک کنم»؛ «وَ یَخذُلُکَ الوَری= سخت است بر من که تو نیاز داشته باشی و مردم نسبت به تو بی توجه باشند».

زمانی خواهد آمد که به تو می گویند امام زمان که فریاد می زد:«هل من ناصر ینصرنی»، آیا مضطر، تنها، غریب، آواره نبود؟ و تو می توانستی واقعاً کاری برایش بکنی، چرا نکردی؟ از جان، مال، اعتبار، آبرو و وقتت چرا برای امام زمانت خرج نکردی؟ این خیلی خطرناک است که انسان بتواند باری را از دوش امام زمان بردارد و این کار را نکند و بگوید: به من چه.

بعضی ها را من می شناسم، واقعاً آدم های فعال و خیری هستند، اما فکر می کنند که این خیر بودن و فعال بودن، فقط برای زمانی است که به زندگی خودشان هیچ فشاری نیاید. این دوست داشتن و عشق نیست. دوست داشتن و عشق، زمانی است که تو از چیزهایی که دوست داری، برای حضرت سرمایه ­گذاری می کنی. قرآن فرمود: « لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون= به حقیقت نیکی نمی رسید، مگر این که از چیزی که دوست دارید، در راه خدا انفاق کنید». حاضری فشار را تحمل کنی و باری را از دوش امام زمان برداری. گفتیم که امام زمان نیاز ندارد. وقتی دارد می گوید: نیاز دارم. می خواهد ما را به جایی برساند. مثل خداست که نیاز ندارد، اما می گوید: «مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً= کیست کسی که به من قرض نیکو بدهد؟».

اگر حضرت الان در آوارگی و طردشدگی و تنهایی و اضطرار است، به خاطر من و شماست و این خیلی بد است، خیلی بی ­غیرتی، بی­حیایی، بی ­انصافی و خیلی قساوت است که چنین کسی به خاطر ما در اضطرار باشد، آن وقت ما برویم به دنبال خوش گذرانی. ما دنبال آسایش خودمان باشیم و او به خاطر ما در زندان بیفتد. آیا واقعاً رواست که ما این کار را داریم با امام زمان می کنیم؟

امام صادق آنقدر ناامید است کسی به امام زمان کمک کند که در دعای ندبه می گوید: لااقل کسی هست به کمک من بیاید تا باهم گریه کنیم. « هَلْ مِنْ مُعِینٍ فَأُطِیلَ مَعَهُ الْعَوِیلَ وَ الْبُكَاءَ؛ هَلْ مِنْ جَزُوعٍ فَأُسَاعِدَ جَزَعَهُ إِذَا خَلا = آیا كمك كننده اى هست كه فریاد و گریه را در كنارش طولانى كنم؟ آیا بى تاب و جزع کننده ای هست كه او را در بى تابى اش، هنگامى كه خلوت كند یارى رسانم؟».

 کسی باید قد علم کند و به امام صادق (علیه‌السلام) بگوید: آقا فدایت شوم. گریه چیست؟ من با تمام وجودم و با همه جانم، مالم و آبرویم در خدمت شما هستم؛ شما امر کن. وقتی زیارت امام رضا علیه السلام می روی و زیارت جامعه کبیره می خوانی، می گویی:«بِاَبی اَنتُم وَ اُمی وَ نَفسی وَ اَهلی وَ مالی وَ اُسرَتی=  پدر و مادرم و جانم و همه کسم و مالم و تبارم فدای شما». اگر امام رضا سؤال کند، عزیزم تو اینها را راست می گویی؟ آیا رواست که من بایستم جلوی امام رضا علیه‌السلام زیارت جامعه بخوانم و دروغ بگویم؟ این بی­حیایی نیست؟

آنقدر برای خودمان طرح و نقشه ریخته ایم و کار درست کرده ایم که دیگر هیچ وقت و فرصتی برای کمک به امام زمان نداریم. می گوییم: من کلاس زبان دارم؛ من کلاس کامپیوتر دارم؛ من درس دارم؛ دارم برای ارشد و دکترا درس می خوانم؛ من شرکت و کار تجاری دارم؛ من مطب دارم. در حالی که باید فکر کنیم که اگر کمک به یک انسان، حتی دشمن که به کمک ما نیاز دارد، کفاره گناهان کبیره است، پس به فریاد امام زمان رسیدن، چه اثری در زندگی انسان دارد؟ انسان بتواند امام زمانش را شاد بکند و به داد امام زمانش برسد به چه مقامی می رسد؟

هر کس باید فکر کند، چه کمکی می تواند به امام زمانش بکند

هر کس باید فکر کند، الان من چه کار می توانم برای امام زمان انجام دهم. در زمان دفاع مقدس بعضی افراد پیر می آمدند در جبهه و به شهادت می رسیدند. آن کسی که خیلی پیر بود و نمی توانست مبارزه کند، می گفت: من فکر می کنم ببینم چه کاری می توانم برای آنهایی که در جلو مبارزه می کنند، انجام بدهم.

برخی خانم ها چقدر بزرگ بودند که 8 سال دفاع مقدس بی توجه به جنگ نشدند؛ بی خیال دفاع مقدس و کشور نشدند؛ از وقت سایر کارهایشان می زدند تا برای جبهه کمک کنند. به شوهرداری و بچه داری اش می رسید، اما از وقت های استراحتش و کارهای دیگرش می زد و از همسرش اجازه می گرفت تا به جبهه ها کمک کند. شوهرانشان هم اجازه می دادند؛ مردان بزرگی بودند. می گفتند عیب ندارد به ما نرس. ما یک مقدار از کار هایمان را خودمان به عهده می گیریم. شما مسجد برو، هیئت برو، هر کاری برای جبهه ­ها می توانی انجام بده. امروز هم وقت کمک به امام زمان است. 50 نفر از 313 نفر یار امام زمان زن هستند. یعنی خانم ها نقش بزرگی در لشکر امام زمان و نقش بزرگی در ظهور حضرت دارند.

الان همه باید فکر کنند که امام زمان آواره و غریب است و هیچ کس او را نمی شناسد و حتی بچه ­هایش به کمکش نمی روند. یعنی ایتامش هم او را نمی شناسند. کسی دلش برای حضرت نمی سوزد. به قول امام صادق کسی حاضر نیست حتی به همراه او گریه کند. اگر ما هیچ کاری نمی توانیم بکنیم، گریه که می توانیم بکنیم. خدا شاهد است که گریه مؤثر است. دعایی که با گریه باشد مؤثر است. دعایی که از روی اضطرار باشد مؤثر است. کار دیگری نمی خواهد بکنید. بنشین و اشکی برای امام زمان بریز و برای غربت و تنهایی و آوارگیش دعا کن؟

زدودن غم از غمزده، کفاره گناهان است

«اَلحُزنُ مَرضُ النَفس= غم بیماری نفس است». غم پیام شیطان است. غم کمینگاه شیطان است. هر کس غمش طولانی می شود، شیطان روی او تسلط پیدا می کند. ما باید ببینیم که چه کار می شود بکنیم که غم دیگران را برطرف کنیم؟ چه ترفندها و چه فعالیت هایی می توانیم انجام دهیم که غم های دیگران کم شود. «وَ تَنفیسُ عَنِ المَکروب» یعنی غم یک غم­زده را انسان برطرف کند. فرق نمی کند این غم­زده چه کسی باشد. می دانید الان خواهرت، برادرت، همسرت، پدرت، مادرت، خانواده همسرت گرفتاری دارند، غم دارند، ببین چه کاری می توانی بکنی.

 همانطور که انسان اگر خیِّر باشد، برای شفای مریضان بیمارستان و درمانگاه بسازد، ثواب دارد؛ همانطور هم اگر کمک کند تا مردم شاد شوند و غم هایشان بر طرف شود و اندوه و فشارهای روانی مردم را کم کند، ثواب دارد.  هیچ کاری بالاتر از کار فکری، فرهنگی و تبلیغی نیست. هیچ کاری بالاتر از خودشناسی نیست. وقتی آدمها خودشان را بشناسند، غم هایشان هم برطرف می شود. هیچ چیز بالاتر از خداشناسی و ایمان نیست. وقتی اینها را افزایش بدهیم. غم های خیلی از انسانها برطرف می شود.

وقتی که شما یک نفر را با خدا و با خودش آشتی می دهی، حجم غم هایش کم می شود و به آرامش می رسد. این اغاثة و کمک کردن و به فریاد رسیدن است. هدیه یک کتاب به دیگران هم به فریاد رسیدن است. همه روش هایی که ما می توانیم یک غم را از کسی برداریم، حتی شوخی کردن و تولید شادی، شیطان را فراری می دهد. هر چیزی که می تواند غم دیگران را کم بکند، ارزش دارد. هدیه دادن، دعوت کردن به میهمان، میهمانی رفتن، سرکشی کردن، عیادت و هر کاری که می شود واقعاً یک نفر یا عده ­ای شاد بشوند، ارزش دارد. خانواده خودت را شاد نگه دار. پدر زن، مادرزن خودت را شاد کن.

خدا رحمت کند مرحوم شیخ مرتضی انصاری مرجع تقلید شیعیان جهان را. امام(ره) فرمود: اگر خدا ما را با شیخ انصاری محشور کند، برای ما بس است. شیخ انصاری مادر بداخلاقی داشت. هی نیش و کنایه می زد. این مرجع بزرگ، هر روز می رفت پیش مادرش و آنقدر مزاح می کرد تا مادرش را بخنداند. یعنی آن حالت نق و قور زدن را به شوخی تبدیل کند. به این «مبدل» می گویند. داشتن اسم مبدل خدا اینگونه است. یعنی تبدیل کردن جهنم به بهشت.

استغفار ملائکه، عامل پاک شدن گناهان است

عامل دیگر در کفارات گناه، استغفار ملائکه  است که یکی از آن شرابهای خیلی ناب است. یکی از کارهای قشنگی که فرشته ها می کنند، این است که برای مؤمن استغفار می کنند. می گویند: خدایا این مؤمن را ببخش. یکی از چیزهایی که در روایت داریم که گناه مؤمن را پاک می کند، همین است. یعنی خودش توبه نکرده، ولی فرشته ­اش به خدا می گوید که خدایا به خاطر ما این آدم را ببخش.

 اما ما از فرشته ها خیلی بی خبریم؛ سلام علیک با این فرشته ها نداریم. مثلاً الان مغرب می شود، فرشته های شب می آیند و فرشته های روز می روند. خدا به نام آنها قسم یاد کرده و می فرماید: والشاهد و المشهود=قسم به فرشتگان شب و روز». فرشته هایی هم از جلو و از عقب می آیند و مراقب ما هستند. خوب است که با اینها سلام علیک و احوال پرسی کنیم و صلواتی به آنها هدیه کنیم و از آنها تشکر کنیم. آنها زحمت می کشند که از مغرب می آیند پای کار ما می ایستند. اما ما گاهی با گناهان مان و با اخلاق مان آنها را اذیت می کنیم. آنها تا صبح هم باید ما را تحمل کنند و بعد بروند و جای خود را به فرشته های روز بدهند. وقتی می روند آدم خوب است که با آنها خداحافظی کند و دعا و صلوات بفرستد؛ پس باید بیدار باشد که خدا حافظی کند. برای فرشته­ های قبلی یعنی از روز اولی که در شکم مادر بودیم و اینها با ما بودند، و وقتشان را برای من گذاشتند، برای این فرشته ­ها در روز خوب است که چند تا صلوات بفرستیم.  اصلاً همراهی با این فرشته­ ها خودش زندگی انسان را زیر و رو می کند.

همین توجه به غیب، توجه به اینهایی که با ما هستند، اهل بیت سر جای خودش، انبیاء سر جای خودش، خداوند سر جای خودش، فرشتگان الهی خیلی موجودات عزیز و دوست داشتنی هستند. آدم خوب است که با این فرشته ­ها یک ذره نرم  و خوش ­اخلاق باشد. فرشته­ ها خیلی کمک ما هستند.

برای زیارت حضرت معصومه سلام الله علیه از فرشته ها کمک بخواهید

حضرت معصومه همینطوری کسی را راه نمی دهد؛ زیرا زیارت حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها خیلی سنگین و با عظمت است. پس وقتی می خواهید به زیارت حضرت بروید، باید اول خدا را ببینید؛ بعد باید حضرت آدم، نوح، ابراهیم، موسی و عیسی و رسول خدا تا امام زمان بعد تازه به محضر خود حضرت معصومه سلام‌الله‌علیها می رسید. برای همین در زیارتنامه ­اش می گویی:«یا مَلائِکَۀُ الله فَکُونوا اَعوانی وَ کونوا اَنصاری حَتّی اَدخُلَ هذِهِ الرَوضَۀَ المُبارَکَه= ای ملائکه! یاری ام کنید تا وارد این روضه مبارک شوم».  

دیدید مثلاً آدم می خواهد پیش بزرگی برود ترس و اضطراب و هیجان دارد. می گوید: فلانی تو هم با من بیا. می پرسی آیا از او می ترسی؟ می گوید: نه، نمی ترسم؛ اما خیلی بزرگ است. من دوست دارم یک نفر همراه من بیاید. به فرشته­ ها می گویی شما به کمک من بیایید تا با هم به خدمت حضرت معصومه برویم. وقتی این را می گویید، ملائکه ها به کمک شما می آیند و زیارت شما ارزش دیگری پیدا می کند.

در انجام کارهای بزرگ، فرشته ها را به کمک بطلبید

 شما وقتی می خواهید کارهای بزرگ انجام بدهید، از فرشته ­ها کمک بگیرید؛ از خدا کمک بگیرید و با فرشته­ ها هم صحبت کنید؛ به فرشته ­های خودتان بگویید به کمک من بیایید.

می خواهی نماز بخوانی، یک ذره صبر کن به فرشته ­ها بگو: من می خواهم نماز بخوانم؛ ضعیفم؛ مریضم؛ خیال­ زده ­ام؛ توهم ­زده ­ام؛ به همین علتها نمازم خراب می شود، شما هم بیایید، کمک بکنید. بیایید زیر بغل من را بگیرید؛ چون من می خواهم پرواز کنم. می خواهم یک ذره از طبیعت بیرون بروم. می خواهم یک ذره به غیب برسم.

می خواهی به رختخواب بروی و بخوابی؛ چند دقیقه با فرشته ها گپ بزن. با آنها سلام و علیک کن. برایشان صلوات بفرست. به آنها هدیه بده. بعد بخواب. از خواب بلند می شوی دوباره همینطور با فرشته ها مواجه شو. سلام علیک کن، گپ بزن؛ چون آنها حاضر و زنده هستند. این ها حقیقت دارد؛ شوخی و خیالبافی یا توهم نیست.

امام صادق علیه السلام فرمود: « إنَّ للّه ِعزّ ذِكرُهُ ملائكةً یُسقِطونَ الذُّنوبَ عن ظُهورِ شِیعَتِنا كما تُسقِطُ الرِّیحُ الوَرَقَ مِنَ الشَّجَرِ فی أوانِ سُقُوطِهِ ، و ذلكَ قولُهُ عزّ و جلّ: «یُسَبِّحُونَ بحَمدِ رَبِّهِم و یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنوا[2]»  و اللّه ِ ما أرادَ بهذا غَیرَكُم[3] = خداوند كه یادش بر فراز باد، فرشتگانى دارد كه گناهان را از دوش شیعیان ما فرو مى ریزانند؛ همچنان كه باد، برگ درختان را كه در آستانه ریزش است فرو مى ریزاند. و این سخن خداوند عزّ و جلّ است آن جا كه مى فرماید: «به ستایش پروردگارشان تسبیح مى گویند و براى مؤمنان آمرزش مى خواهند». به خدا سوگند كه مقصود [از مؤمنان] كسى جز شما نیست ».

چقدر این خدا مهربان است. به ملائکه می گوید برای این بنده من استغفار کنید. افتخار ما تشیع است؛ افتخار ما فرزند اهل بیت بودن است. چه پدر و چه خانواده مهربانی ما داریم؛ چقدر به ما توجه دارند؛ فرشته ها چه رفقای خوبی برای انسان هستند. آدم حیف نیست این رفیق ها را رها کند و با اینها صفا نکند. می دانید که یکی از لذات مؤمن این است که وقتی از دنیا می رود، به غیب می رود و با فرشته ­ها دوستی و رفاقت و رفت و آمد دارد؛ وقتی که وارد برزخ شد، با یک عالم چهره ­های زیبای ملائکۀ الله آشنا می شود.

اما بهتر است که شما همین الان، با جبرئیل(علیه‌السلام)ملک الموت(علیه‌السلام)، میکائیل(علیه‌السلام)، اسرافیل(علیه‌السلام) رفیق شوید. به آنها صلوات بفرستید و هر روز با اینها صفا کنید. چرا ما این موقعیتها را از خودمان می گیریم.

حال مدرک این سخن حضرت چیست؟ فرمود:«وَ ذلِکَ قَولُهُ عَزَّ وَ جل= این همان فرمایش خداوند است» بعد آیه 7 سوره غافر را بیان می فرمایند. و در آخر می فرمایند که منظور از این افراد شما شیعیان هستید. «لِلَّذِینَ آمَنُوا غَیرَکُم» غیر از شما را اراده نکرده؛ یعنی مؤمن حقیقی شیعه است که ایمان حقیقی به الله، غیب به متخصص معصوم دارد.

کفارات گناه/ یاری امام زمان/ استغفار ملائکه/ حضرت معصومه

[1] - نهج البلاغة : الحكمة 24 .

[2] - غافر/7.

[3] - بحار الأنوار : 59/196/61 .