خانواده آسمانی،جلسه 237 ، 92/08/30

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

قانون عمل و عکس العمل

در مسائل معنوی، درست مانند مسائل مادی، رابطه عمل و عکس العمل برقرار است. در نظام فیزیکی، مقدار نیروی عکس العمل، به تناسبِ نیروی عمل قابل محاسبه می باشد، به عنوان مثال اگر یک نیوتن به جسمی نیرو وارد کنیم، یک نیوتن نیرو، به ما بر می گردد. اما در مسائل روحی و متافیزیکی، وضع به این منوال نیست، مثلاً چنانچه اگر ضربه ای به انسانی وارد کنیم که دارای آثار دیگری نیز باشد، عواقب آن عمل با تمام آثارش بعد از آن، گریبان ما را خواهد گرفت. در نظام متافیزیکی، قوانین مخصوصی حاکم است، که طبق آن، عمل با تمام آثارش به نفس باز می گردد. دروغ نیز، به عنوان گناهی که برای محقق شدن، نیازمند روابط انسانی است، از این قاعده مستثنی نیست.

دروغ

دروغ در تمام روابط انسانی، آثار بسیار تخریب کننده ای داشته و اگر در سبک زندگی فردی جای گیرد، قطعاً او را از سعادت باز خواهد داشت. اختلال در روابط خانوادگی، روابط اجتماعی، خرید و فروش ها، روابط سیاسی و ... از نمونه های این معضل بزرگ می باشد.

دروغ در روابط خانواده، سبب بروز بسیاری از اختلافات، نپذیرفتن کوتاهی ها و تقصیرها، عدم رعایت انصاف در قضاوت، فرافکنی ها و ... می شود. رعایت انصاف که از مصادیقِ صدق است یکی از سخت ترین کارها و بزرگترین عبادتهاست.

گاهی انسان، آنقدر به خودشیفتگی مبتلا می شود که نقش خودش را در جایگاهی که در آن قرار دارد، فراموش می کند. او به محض برخورد با مشکلات، به دنبال کمبودها، مشکلات و قصورهای دیگران می گردد تا مقصری غیر از خودش، برای آن مشکل بیابد.

خودشیفتگی های ما، قصوراتِ ما را در اِعمال صحیحِ نقش مان در زندگی، در نگاهمان کمرنگ می کند. باید بیاموزیم آنقدر صادق باشیم، تا سهمِ خطای خویش را در ایجاد یک مشکل بپذیریم. در اینصورت طرف مقابل نیز، قطعاً با بی عدالتی اشتباهات مارا در ترازویِ نگاه خویش، وزن نخواهد کرد.

رعایت انصاف، زندگی لذت بخش

آنچه می تواند به حل مشکلات و لذت بردن از لحظه های زندگی کمکِ شایانی کند، آن است که هر فرد، در هر جایگاهی که قرار دارد به نقش خویش و ایفای صحیح آن توجه داشته و کاستی های خود را بپذیرد. نگاه کردن به یک بحران یا مشکل از پنجره دیدگانِ طرف مقابل، به یقین ما را در رعایت انصاف یاری خواهد کرد. یاد بگیریم تا در مواجهه با هر مشکل یا شرایط ناهنجار، این سوال اساسی را از خود بپرسیم؛ «نقش من و عملکرد های گذشته من در بروز این شرایط چقدر بوده است؟ به عنوان مثال، اگر فرزند ما دچار مشکلات اخلاقی، جنسی، روحی و ... شده است. به جای متهم کردن او، عدم تربیتِ صحیحِ او را توسط خودمان زیر سؤال ببریم.

صدق و ایمان

در آموزه های دینی ما، صدق با ایمان رابطه مستقیم دارد. با مقدار عبادات یک انسان نمی توان میزانِ ایمان او را سنجید؛ اما با میزان صدق او در انواع روابطش می توان ایمانش را محک زد. هر چه انسان مؤمن تر باشد، راستگوتر و صادق تر خواهد بود. چرا که دو صفت خیانت و دروغ با ایمان جمع نمی شوند.

امیرالمؤمنین «علیه السلام» می فرمایند: ایمان آن است که راستی را در جایی که به تو زیان می رساند، به دروغی که به تو سود می رساند، ترجیح بدهی.

بسیار اتفاق افتاده است که انسانهای مؤمن، برای اجتناب از دروغ، خسارات سنگینی را پرداخت نموده اند، که البته همین خسارات دنیوی، آنها را تا مقام خلیفه الهی پیش برده است.

حضرت علی «علیه السلام» صداقت را قوی ترین پایه های ایمان می داند.

از همین رو، در مسئله تربیت فرزند بسیار بسیار به «عمل نمودن به قول ها» تأکید شده است. خُلفِ وعده، دروغ را در ذاتِ کودک نهادینه می کند و در نهایت او را از مقام صدق دور خواهد کرد. فرزندی که دروغ می بیند، دروغ نیز می گوید... .

برای رسیدن به حقیقت ایمان، ابتدا باید از چنگال دروغ رها شد و به مقام صدق رسید. انسانی که دارای روح کذب باشد اصلاً از عمرش لذت و بهره نبرده و به ایمان حقیقی دست خواهد یافت. در حرکت جدی و سریع به سمت کمال، این اولین قدم است، که بدون آن هیچ کمالی بدست نخواهد آمد.

دروغ، منشأ بسیاری از بیماری های اخلاقی (پرخاشگری، زودرنجی، عصبانیت، حسادت، کینه و...) می باشد. عدم صداقت با دیگران، ناآرامی هایی را در نفس تولید می کند (عذاب وجدان) که همین ناآرامی ها و هیجانات کاذب، منشأ بسیاری از خُلق های ناهنجار در انسان می شود. پس درمان دروغ، بسیاری از بیماری های اخلاقی را نیز درمان خواهد نمود.

یادمان باشد که مقام کذب، چنان شیطان را به خودشیفتگی رسانده بود، که خداوند را سبب گمراهی خویش دانسته و پس از رانده شدن شروع به فرافکنی نموده است. (فبما أغویتنی...) کمی جدی تر به دروغ بیندیشیم... .

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته