جایگاه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در نظام هستی

بر خود واجب می­‌دانم از باب مودت الهی و تعظیم شعائر الهی در یک بحث مستقلی به حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) بپردازیم. همچنین شناخت حضرت زهرا نیاز ضروری و واجب ماست که غفلت از این نور مقدس، جدای از این که به ایشان جفا کرده‌ایم از فیوضاتی که می‌بایستی از ایشان دریافت کنیم نیز، محروم می‌شویم.

آنچه که در روایت و آیات الهی درباره حضرت زهرا و ائمه تذکر داده شده، این است که ما باید بدانیم مقامات آنان چیست و همچنین شناخت حقیقت و جایگاه خودمان کجاست. چون اصل و ریشه ما به آنها برمی‌گردد.

در واقع هر چیزی که از مقامات حضرت زهرا می‌شنویم، یعنی این بانو ما را به جایگاه خودش دعوت می‌کند. این طور نیست که بگوییم آنها چنین جایگاهی دارند و ما نمی‌توانیم به آنها برسیم. ما در زیارت عاشورا می‌خوانیم: «اَسَئلهُ اَن یُبَلغَنیَ المَقامَ الَمحمودَ لَکُمُ عِنْدَ اللهِ= از خداوند می‌خواهم مرا هم به مقام محمود برسان». کمتر از مقام امام حسین را از خداوند نمی‌خواهیم. این بسیار مهم است. اقتضای بخش انسانی و فوق عقلانی انسان این است که به کمتر از آن مقام راضی نمی‌شود و نرسیدن به چنین مقامی مایه حسرت و خسران او می‌شود.

بنابراین، وقتی راجع به جایگاه معصوم سخن می‌گوییم در واقع سخن از جایگاه خودمان است. به ویژه سخن از حضرت زهرا که در حقیقت بحث از مباحث انسان شناسی است که با شناخت این بانو، قیمت‌مان را بهتر می‌شناسیم و این که چه جایگاهی داریم و نباید خود را کمتر از او بفروشیم. درک این مطلب، موجب دور شدن از غصه‌های دنیایی، حقارت و خودکم بینی در مسائل دنیایی است. اگر این مقام را درک کنیم، بر کمبودهای دنیائی گریه نمی‌کنیم و برعکس، شادی، امید، آرامش و آینده روشنی داریم. اما حواسمان باشد مشغول کمالات دنیایی نشویم تا این نعمت عظیم آخرتی را از دست ندهیم. پس وقتی سخن از حضرت زهرا به میان می‌آید، یعنی ایشان ما را به آن مقام دعوت می‌کند.

مقام آفرینش حضرت زهرا (سلام الله علیها)

اهل‌بیت(علیهم‌السلام) از جمله حضرت زهرا از شخصیت‌های نورانی و از اولین مخلوقات خداوند هستند. چنانکه امام رضا (علیهالسلام) فرمودند: « إِنَّ أَوَّلَ ما خَلَقَ اللَّهُ عزوجل ارواحنا= نخستین چیزى كه خداى متعال خلق فرمود، ارواح ما است».

منظور از ارواح ما همان روحی است که خداوند تبارک و تعالی فرمود: « وَ نَفَخْتُ فیهِ مِنْ رُوحی= از روح خود در آن دمیدم». این روح، همان روح محمد و آل محمد (صلی الله علیه و آله) است که در انسان دمیده شده است.

انسان‌ها مانند اهل بیت مقام عرشی دارند

عرش غیر از کرسی است و عرش محل فرمانروایی خداست. خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: « وَسِعَ کرْسِیُّهُ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضَ= کرسی خداوند احاطه دارد بر همه آسمانها و زمین». کرسی در مقابل عرش چیزی بیش نیست.

ولی نکته مهم که در بحث خودشناسی باید از آن استفاده کنیم، این است که سخن از مقام عرشی اهل بیت(علیهم‌السلام)، مقامِ جایگاه انسان است. در زیارت جامعه کبیره می‌خوانیم: «خَلَقَكُمُ اللّهُ أنْوارا فَجَعَلَكُمْ بِعَرْشِهِ مُحْدِقینَ= خداوند شما را [به صورت] نورهایى آفرید و گِرداگِرد عرش خود». این مقام عرش، جایگاه انسان است. جایگاه انسان فوق آسمان‌ها و زمین است.

آسمان و زمین و هر چیزی در این عالم غیر از «انوار طیبه»، همه به خاطر شما آفریده شده است. در حدیث قدسی می‌خوانیم: «عبدی! خَلَقْتُ الأَشْیَاءَ لأَجْلِكَ وَخَلَقْتُكَ لأَجْلِی= همه چیز را به خاطر تو آفریدم و تو را برای خودم». پس وقتی می‌گوییم اهل بیت جایگاه عرشی دارند، یعنی جایگاه تو هم همان جاست. اصل و ریشه تو همان جاست. در اینجاست که با شناخت این حقیقت، احساس بزرگی و شرافت و شادی و آرامش می‌کنیم که مادری به بزرگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) داریم.

فاطمه، حوریه انسان نماست

هر موجودی که قبل از تو آفریده می­‌شود، سعه وجودی‌اش، بالاتر است. چون از جنس عرش است. یعنی شدت و سعه وجودی‌شان از کرسی بالاتر است.

رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در باب خلقت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) می‌فرمایند: «خُلِقَ نُورُ فَاطِمَةَ قَبْلَ أَنْ تُخْلَقَ الْأَرْضُ وَ السَّمَاءُ فَقَالَ بَعْضُ النَّاسِ یَا نَبِیَّ اللَّهِ فَلَیْسَتْ هِیَ إِنْسِیَّةً فَقَالَ فَاطِمَةُ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ قَالُوا یَا نَبِیَّ اللَّهِ وَ كَیْفَ هِیَ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ قَالَ خَلَقَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ نُورِهِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ إِذْ كَانَتِ الْأَرْوَاحُ فَلَمَّا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ عُرِضَتْ عَلَى آدَمَ قِیلَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ وَ أَیْنَ كَانَتْ فَاطِمَةُ قَالَ كَانَتْ فِی حُقَّةٍ تَحْتَ سَاقِ الْعَرْشِ قَالُوا یَا نَبِیَّ اللَّهِ فَمَا كَانَ طَعَامُهَا قَالَ التَّسْبِیحُ وَ التَّقْدِیسُ وَ التَّهْلِیلُ وَ التَّحْمِید= نور فاطمه سلام الله علیها پیش از خلقت زمین و آسمان آفریده شده است. بعضی از حاضران پرسیدند: مگر او بشر نیست؟ حضرت فرمودند: فاطمه (سلام‌الله‌علیها) حوریه‌ای بشرگونه است. حاضران سؤال كردند: چگونه؟ حضرت فرمودند: خداوند -عزّ و جلّ- پیش از آن‌كه آدم را بیافریند، او را از نور خود آفرید، آن هنگام كه ارواح بودند. سؤال كردند: فاطمه در آن هنگام كجا بود؟ فرمودند: در حُقّه و جایگاهی در زیر ساقة عرش و در جواب این‌كه سؤال كردند: غذای او چه بود؟ فرمودند: غذای او «تسبیح» و «تقدیس» و «تهلیل، یعنی لااله‌الاالله» و «حمد و ثنای الهی» بود».

فاطمه یک حوراء انسان نماست و غذای ایشان در عرش الهی تسبیح و تقدیس و تحمید خداوند بوده. پس انسانیت هر آدمی تسبیح، تحمید و تقدیس و ذکر الهی است.                                         

این روایت حکایت از بخش انسانی دارد و کسی به حضرت زهرا شبیه‌­تر است که در وجودش غذاهای معنوی بخورد و بتواند با این غذا ارتباط بگیرد. گاهی ما 50 یا 60 سال عبادت می‌کنیم و نماز می‌­خوانیم ولی نمی­‌توانیم درک درستی از تسبیح و حمد خداوند داشته باشیم.

آرشیو مباحث استاد شجاعی

فروشگاه آنلاین با محصولات ناب 

توحید/ امامت/فاطمه/مقام عرشی