خانواده آسمانی، جلسه 229، 92/07/18

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

در زمینه «کفارات الذنوب» تا به الان هفت مورد را توضیح دادیم که عبارت بودند از: مطلق مصائب، غم‌ها، بیماری‌ها، حسنات، خوش اخلاقی، فریاد رسی از ستمدیدگان و استغفار ملائکه الله.

هشتمین مورد، کثرت سجده و طولانی بودن آن است که در پاک شدن از گناهان فوق‌العاده مؤثر است. پیامبر «صلی الله علیه و آله» فرموده‌اند: پشته‌های انباشته از گناهانتان را به‌وسیله کثرت سجده و طول آن سبُک نمایید. امام صادق «علیه‌السلام» نقل می‌فرمایند: مردی نزد پیامبر «صلی الله علیه و آله» رفت و عرض کرد: یا رسول الله، گناهانم افزایش یافته و عملم کم شده، حضرت فرمودند: زیاد سجده کن که سجده گناه را می‌ریزد همان طور باد برگ درختان را می‌ریزد.

گاهی منظور از کثرت سجده، سجده طولانی است بخصوص در نمازهای مستحبی هر قدر رکوع، سجده، و قنوت طولانی تر باشد به پاک شدن انسان کمک می‌کنند. قرآن تأکید زیادی روی نماز و آثار آن دارد. «... و انّها لکبیره الاّ علی الخاشعین» اساساً علامت موفقیت شخص در خودسازی کیفیت نماز و آثار آن است. به ما سفارش کرده‌اند: نمازتان را مانند کسی که لحظه مرگش و آخرین نماز اوست بخوانید زیرا به محض مردن اولین کسی که با او ملاقات می‌کنیم خداوند تبارک و تعالی است.

ما باید بپذیریم که نهایتاً همه ارتباطات قطع شده و با خدا ملاقات کرده و باید خودمان را آماده کنیم. در روانشناسی جاهل آمده: جاهل کسی است که به چیزی که برایش نمی‌ماند و او هم برای آن باقی نمی‌ماند، بیش از اندازه می‌پردازد. انسان باید برای آن چه جاودانه است تلاش کند که در رأس آن الله و خانواده آسمانی هستند. کسی که جدی است و رشد حقیقی می‌کند از نمازش معلوم می‌شود؛ سجده‌ها، رکوع‌ها و قنوت‌هایش طولانی بوده و حوصله نمازهای مستحبی دارد. در نمازهای واجب که معمولاً به جماعت است انسان خیلی فرصت ابراز عشق ندارد که البته اصل نماز جماعت همین است، اما در نمازهای مستحب فرصت دارد آن طور که می‌خواهد با خدا عشق‌بازی نماید. متأسفانه ما با سجده‌ها و رکوع‌های عجله ای به خداوند توهین و بی ادبی می‌کنیم. کسی که با خداوند حرفی ندارد به بلوغ انسانی نرسیده است. چنین شخصی در بخش‌های حیوانی خیلی حریص و با ظرفیت است و اگر سر سفره بنشیند خیلی حوصله به خرج می‌دهد و در بخش خیال هم مانند خرید انواع لوازم خیلی با دقت وقت می‌گذارند؛ اصلاً ناراحت نیستند که چه قدر عمرشان را تلف کرده‌اند و این را خسارت نمی‌دانند، ولی اصلاً حال و حوصله کارهای عبادی و امور حکیمانه را ندارند. اما بعضی‌ها با خدا خیلی حرف دارند. نه اینکه صرفاً مشکلاتشان را نزد خدا ببرند بلکه اساساً با خدا حرف دارند و از گفتگوی دوستانه لذت می‌برد. حضرت می‌فرمایند: سجده یعنی سر روی پای خدا گذاشتن، آیا ما وقتی سجده می‌کنیم واقعاً سرمان روی پای خداست و دوست داریم ادامه دهیم؟

قیمت و دارایی یک انسان از مدت عمرش این است که چقدر حوصله خدا را دارد و میل به سخن گفتن با خانواده آسمانی در اوست. ما در بخش‌های دینی و عقلی بی نهایت حرف برای گفتن داریم و دائماً به دنبال اتاق فکر و جلسه، کنفرانس و سمینار می‌باشیم، ولی انسی با سجاده نداریم، سجاده ای که انسان را می‌تواند تا عرش ببرد. این نشانه زیاده روی ما در بخشهای حیوانی و حتی عقلانی است و باعث اضافه وزن و سنگینی ما در آن بخش‌هاست فلذا از شادی و آرامش برخوردار نیستیم که این دو از فعالیت‌های فوق عقلی نشأت می‌گیرند. بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر مدارج عالی علمی را کسب کنند به آرامش می‌رسند ولی می‌بینند هر روز کسل تر می‌شوند. حضرت به کسی که اظهار کثرت گناه و قلت عمل دارد، می‌فرمایند که زیاد سجده کن. عشق‌بازی با معشوق باید جایی باشد که کسی ما را نمی‌بیند و البته ما هم نباید خودمان را ببینیم چون دچار خودشیفتگی می‌شویم. بنابراین دارایی انسان به میزان قدرت خلوت کردنش با حق تعالی است. اگر انسان از الله لذت نمی‌برد حتماً دچار اضافه‌وزن‌های حسی، خیالی، وهمی و یا عقلی شده است و باید سبک زندگی‌اش را عوض کند تا به تعادل برسد. امام سجاد «علیه‌السلام» می‌فرمایند: «إنّ أعظمکم عندالله عملاً أعظمکم فی ما عندالله رغبه» کسی بالاترین عمل را در نزد خدا دارد که بیشترین رغبت را به آنچه که در نزد خداست، دارد.

برای ما باید مهم باشد که نزد خدا چه جایگاهی داریم نه در نزد مردم. بعضی‌ها تا آخر عمرشان در حال بازی کردن نقش‌هایی هستند که مورد پسند دیگران واقع گردند. اما کسی که فوق عقلش فعال شده برایش مهم است که خدا و معصومین «علیهم‌السلام» درباره او چه نظری دارند. اگر خانواده زمینی و یا دوستان، باطن ما را می‌شناختند چه بسا به قول حضرت از ما دوری می‌کردند. در صورتی که تمام زوایای وجودی مان در نزد خانواده آسمانی مان کاملاً برملا و آشکار است بنابراین ما باید در اصلاح خودمان و مورد پسند ایشان واقع شدن، تلاش کنیم در صورتی که ما دائماً تلاش می‌کنیم دست به کارهایی بزنیم که جامعه ما را قبول کرده و تحسین کند اما دغدغه یک انسان حقیقی این است که آیا حضرت زهرا و امام حسین «علیهماالسلام» میهمان قلب ما می‌شوند یا نه؟ و یا ملائکه الله به خانه انسان وارد می‌شوند یا نه؟ نفس ما قبر ماست، همین حالا در دنیا اگر در نفس ما معصومین «علیهم‌السلام» و فرشتگان رفت و آمد دارند در قبر نیز با ما خواهند بود و در قیامت هم همینطور. کسی که قیمت خودش را شناخته دائماً با بزرگان رفت و آمد کرده و از خیال‌های آلوده می‌پرهیزد. اگر به افکار آلوده بپردازیم در برزخ هم با آن‌ها خواهیم بود. در حدیث مذکور حضرت سجاد «علیه‌السلام» به ما ملاک داده و عالی‌ترین قیمت را مطرح می‌فرمایند و در آسمان ارزش انسان را بیان می‌کنند؛ بالاترین درجه ارزش را برای کسی تعیین می‌کنند که بیشترین رغبت را به آنچه نزد خداست، دارد، چون خدا و آنچه در نزد اوست مطلق و بی نهایت است. اگر کسی به نامحدود عشق ورزید قیمتش نامحدود است و اگر کسی شیفته کمالات محدود شد قیمتش هم همان است. ما باید فرشته‌ها را وارد نفسمان کرده و دیوها را بیرون کنیم. در طول روز با رفتارمان و در شب با خواب‌هایمان معلوم می‌شود که ما در چه موطنی هستیم و وضعیت قبر ما چگونه است. امام سجاد «علیه‌السلام» عالی‌ترین ملاک را به دست ما می‌دهند. با خواندن آیات بهشت چه قدر اشتیاق در ما ایجاد می‌شود؟ خداوند صدها آیه در این مورد در قرآن آورده و علی «علیه‌السلام» توصیه می‌کنند: شوقتان به بهشت را افزایش دهید تا شادی‌تان بیشتر شود؛ «شوّقوا انفسکم الی نعیم الجنّه...» واقعاً ما جز بهشت جای دیگر نمی‌توانیم برویم. ما نه می‌توانیم و نه می‌خواهیم به جهنم برویم. حالا که می‌خواهیم به بهشت برویم پس باید تلاش کنیم تا به آنچه نزد خدا در انتظار ماست، برسیم. ما با خیال بهشت باید شوقمان را بیشتر کنیم اگر کسی خیال‌پردازی نکند نه به کشف می‌رسد و نه به خواب‌های زیبا و نه به قدرت، شادی و آرامش. آنچه می‌تواند ما را نجات بدهد خیال پردازی‌های مقدس و البته نه کودکانه و احمقانه است. در خیالتان دائماً لحظه ای که چهارده معصوم «علیهم‌السلام» برای بردن شما حاضر می‌شوند را تجسم کنید و هر قدر زیباتر آن را طراحی کنید در واقعیت هم اتفاق می افتد. از بچه‌ها این کار را بیاموزیم که از کودکی سال‌ها در بازی‌هایشان نقش مادر و پدر را بازی می‌کند تا روزی به این موقعیت برسند. کسی که به خیال نمی‌افتد هیچ برنامه ای برای آن طرف ندارد. درباره مرحوم نخودکی، خادم حرم می‌گوید: به صورت‌های مختلف با خدا عشق‌بازی می‌کردند مثلاً می‌فرمودند امشب شب سجده است، امشب شب رکوع است و ... یک شب درها بسته بود ایشان به پشت بام رفتند و برف شدیدی هم می‌بارید نگران ایشان شدم و به پشت بام رفتم دیدم که در حالی که برف زیادی روی پشت ایشان بود همچنان در رکوع بودند. سجده به تعبیر امام صادق «علیه‌السلام» سرگذاشتن روی پای خداست.

ما چه قدر میل به سر گذاشتن روی پای خدا و ادامه آن داریم؟ وقتی در آغوش خدا هستیم شیطان به انحاء مختلف تلاش در جدا کردن ما می‌کند اعم از اینکه ما را به سمت کارهای حسی، خیالی، وهمی و حتی عقلی و علمی می‌کشاند. خداوند می‌فرماید: اگر تو یک وجب بیایی من یک باع می‌آیم و اگر تو به سمت من حرکت کنی من به سمت تو می‌دوم. استادی داشتم که با بزرگواری ما را به حضور می‌پذیرفتند ولی گاهی که می‌رفتیم همسرشان می‌گفتند الآن ساعت ذکر ایشان است و حتی مرا نمی‌پذیرند. چنانچه در قرآن کریم، در آیه استیذان (نور/58) خداوند فرموده: در سه وقت است که وقتی پدر و مادر خلوت کرده‌اند بچه‌ها بدون اجازه گرفتن حق ورود به اتاق ایشان را ندارند. بنابراین در خلوت با خدا عزیزترین شخص انسان حق مزاحمت ندارد. متأسفانه بعضی‌ها معنای خلوت را نمی‌فهمند و حتی سر نماز تلفن همراهشان روشن است و پاسخ پیامک را هم می‌دهند! اگر خدا و اهل بیت «علیهم‌السلام» جدیت ما را در خلوت کردن با آسمان مشاهده کنند آن وقت است که اتفاقات زیبا رخ می‌دهد. خیلی‌ها حاضرند در بخشهای حسی، خیالی، وهمی و عقلی مدت‌های زیادی را وقت گذاشته و خلوت داشته باشند ولی کاری با نیازهای بُعد فوق عقلانی‌شان ندارند.

اگر انسان حقیقت سجده را بفهمد حاضر نیست سرش را از روی پای خدا بردارد و نمازهایش را با عجله بخواند و سجده برایش خیلی لذت بخش خواهد بود. سر روی پای خدا فقط خلوت می‌خواهد حتی بدون وضو و جهت قبله. اگر به این حال رسیدیم خیلی خدا را شکر کنیم. در مشکلات زندگی هم شکر و سجده کنیم که خدا آن‌ها را برای پاک کردن ما بر سر راهمان قرار داده است؛ «... فأنّهُ یحُطُّ الذّنوب کما تحطُّ الرّیح ورق الشّجر» (سجده) گناهان را می‌ریزد همانطور که باد برگهای درختان را می‌ریزد. چه قدر بدبخت است کسی که با این‌همه سیستم پاک کنندگی که خدا قرار داده پاک نشود. اگر با خدا شاد و آرام نمی‌شویم خدایی که شناخته‌ایم توهمی است نه خدای حقیقی. اگر حقیقتاً خدا را شناخته و باور کرده باشیم هیچ عاملی نمی‌تواند بین ما جدایی بیفکند. چنانچه بین ما و خانواده و عزیزان زمینی مان جدایی نمی‌افتد حتی اگر اختلافی هم وجود داشته باشد حس خواهری و برادری، همسری و فرزندی بر آن غلبه کرده و کینه‌ها را می‌زداید. در آیات و روایات «الله» خیلی قوی و قدرتمند و دوست داشتنی معرفی شده است؛ «ذکر الله مطردُ الشیطان» یاد الله طرد کننده شیطان است. اگر کسی این اثر را دریافت نمی‌کند خدایش حقیقی نیست.

نبی اکرم «صلی الله علیه و آله» در فرمایش خود، نهمین عامل پاک شدن از گناه را این‌گونه می‌فرمایند: «العمرهُ الی العمرهِ کفّارهُ ما بینهما...» فاصله بین دو عمره کفاره گناهان بین آن دو است. کسی که تمکن رفتن به حج تمتع را دارد ولی نمی‌رود اگر بمیرد مسلمان نمرده بلکه یهودی و نصرانی از دنیا رفته است. چه بسا خانم‌هایی که با توجه به ارث و یا طلاهایی که دارند واجب الحج هستند ولی ملاحظات دیگر کرده و نمی‌روند. حضرت در ادامه می‌فرمایند: «و الحجه المتقبّله ثوابه الجنّه...» و حج مقبول ثواب بهشت را دارد. «... و من الذنوب، ذنوب لا تغفر الا به عرفات» و گناهانی هستند که بخشیده نمی‌شوند مگر در عرفات. کسانی که امکان حج تمتع ندارند. نماز شبهای دهه اول ذیحجه را بخوانند و شب و روز عرفات را هم به عبادات مخصوص آن‌ها بپردازند آمرزیده می‌شوند و خدا هر چه به آن‌هایی که در مکه اعمال انجام داده‌اند را به ایشان هم می‌دهد. اینچنین مهربانی خدای متعال شامل حال کسانی که به هر دلیل امکان این سفر را ندارند، می‌شود. علی «علیه‌السلام» می‌فرمایند: «إنّ افضل ما توسّل به المتوسّلون الی الله... و حج البیت و اعتماره فانّهما ینفی أن الفقر...» همانا برترین توسل متوسلان به خداوند... حج بیت الحرام و عمره آن است که آن دو فقر را از بین می‌برند. «... و یرحضان الذنب» و گناهان را می‌شویند.

 

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته