مؤسسه فرهنگی هنری خیریه
از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی
امام رضا «علیه السلام» فرمودند: به دوستانم بگویید شیطان را بر خودتان مسلط نکنید. یعنی اینکه ما میتوانیم بر شیطان غلبه کنیم و وسوسههای او را پاسخ ندهیم. چون شیطان قدرتی بر ما ندارد، فقط یک وسوسه ایجاد می کند و یک پیشنهاد و تعارف میکند و إلاّ ما تحت ولایت شیطان نیستیم که او هرجا بخواهد ما را با خودش ببرد. شیطان فقط کسانی را میتواند فریب دهد که خودشان با اختیار خود، زمام امورشان را به دست او سپردهاند و دوست دارند که فریفته شوند و از این وسوسه شدن لذت میبرند.
حمله از جلو؛ یکی از چیزهایی که قرآن خیلی به آن تأکید کرده، ترس از انفاق است که یکی از شرایط عبودیت است. در قرآن هرجا سفارش به نماز شده ، در کنار آن به زکات هم تأکید شده است.
هیچکس نمیتواند بدون دیدن غم مردم به خدا نزدیک شود. در دین اسلام شما به عشق بازی با خدا میروید اما نمی توانید بندگانش را نادیده بگیرید لذا اگر کسی بخواهد نمازش قبول شود باید در میدان زکات آدم موفقی باشد. نمیشود یک نفر در میدان زکات بخیل و شکست خورده باشد اما فکر کند با عبادت خدا به «الله» نزدیک می شود. عرفانی که در آن کمک به مردم نیست اساساً تقربی برای انسان ایجاد نمی کند.
نبی اکرم «صلیالله علیه و آله و سلم» فرمودند: «من أصبح لا یهتم بأمور المسلمین ... فلیس بمسلم»؛ کسی که صبح بیدار شود و غصه مسلمانان دیگر در دلش نباشد، پس مسلمان نیست. ما نمی توانیم نسبت به کسانی که به فعالیت ها و همدلی ما نیاز دارند بیخیال باشیم.
یکی از دعاهای یک انسان مسلمان این است: «اللهم أصلح کل فاسد مِن امور المسلمین»؛ خدایا هر فسادی بین مسلمین هست اصلاح کن. همینکه این درخواست را داشته باشی، خداوند می پرسد: تو خودت در رفع این مشکلات چهکار میتوانی بکنی؟ اگر میتوانی کار کسی را راه بیاندازی که انجام بده در غیر اینصورت او را همراهی کرده و ضمانتش را بکن. خداوند این فرصت را به شما داده که «دهنده» باشید. اینکه انسان داشته باشد و دیگران به او نیاز داشته باشند یک فرصت و یک تهدید است. فرصت این است که در این یاریای که میکند به «الله» نزدیک شدهاست. از طرفی همین که میتوانسته کمک کند و نکرده خیلی خطرناک است. مثل جنایتی که ما در برابر امام زمانمان مرتکب شدهایم. هریک از ما میتوانیم کمکهای زیادی در رفع موانع ظهور امام زمان«علیهالسلام» انجام دهیم ولی این کار را نمیکنیم.
بنای انسانسازی و ارتباط با خانواده آسمانی این است که شما اعضای یک خانواده هستید همه باید شیفته هم، مونس هم، غمخوار هم باشید. همانطور که اگر یک نفر نسبت به خانواده زمینیاش توجه نکند عاق میشود، اگر کسی نسبت به خانواده آسمانیاش هم بیتوجه باشد عاق خواهد شد.
یک شیعه واقعی کسی است که اهل بیت «علیهمالسلام» هرطرف را نگاه کنند حضور او را ببینند. صله ارحام یعنی باهم رفت و آمد داشته باشید تا هر کس به کسی دیگر نیاز داشت دم دست باشد. امام زمان «علیهالسلام» 1180 سال است که ما را پیدا نمیکند. ما اصلاً ارتباطی با ایشان نداریم. اصلاً بلد نیستیم با خانواده آسمانیمان زندگی کنیم. در روایت داریم: بوی بهشت از مسیر پانصد سال راه به مشام میرسد ولی کسی که قطع رحم کند بوی بهشت را استشمام نمیکند. حالا اگر کسی با قرآن، اهل بیت و خانواده آسمانیش قطع رحم کرده باشد چهطور آدمی است؟ در خانواده آسمانیش غریب باشد چهطور از دنیا خیر میبیند؟ چهطور میخواهد شب اول قبرش شب شادی و نشاطش باشد؟
ما فکر میکنیم زیارتهایی که میرویم مستحب است. در صورتیکه آنها رحم ما هستند.
ترسم که این تن که حائل است به جانم سقط کند کــودک عــزیز روانم
ما آنقدر توان نداریم که به دنیا بگوییم از من عمری گذشته و هنوز نتوانستهام با مادرم فاطمه زهرا «سلامالله علیها» ارتباط برقرار کنم.
کسی که بخش انسانیش فعال است میگوید من فقط میخواهم به خانواده آسمانیام برسم.
هیچ جایی مثل نماز سبک زندگی انسان را نشان نمیدهد. میخوانیم: «إهدنا الصراط المستقیم صراط الذین أنعمت علیهم»؛ شخصیتهایی که میخواهم مثل آنها زندگی کنم این چهارگروه هستند. البته کمال من در این است که جزء یکی از این چهار گروه باشم. (انبیاء، شهداء، صدیقین، صالحین)
هر انتخابی که در زندگی داریم نباید مانع شود که ما را از این چهار گروه بیرون بیاندازد.
متأسفانه بعضی وقتها توهمات، تخیلات و حسها وقت ما را آنقدر پر کرده که برای خانواده و ریشهامان و آمال و آرزوهای درونی وقت نداریم.
حمله از جلو یعنی شیطان آنقدر دلشوره در این بخش ایجاد میکند که انسانیت، شرافت و ابدیت را از دست میدهد.
«هَا أَنْتُمْ هؤُلَاءِ تُدْعَوْنَ لِتُنْفِقُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَمِنْكُمْ مَنْ یَبْخَلُ وَمَنْ یَبْخَلْ فَإِنَّمَا یَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَاللَّهُ الْغَنِیُّ وَأَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ وَإِنْ تَتَوَلَّوْا یَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَیْرَكُمْ ثُمَّ لَا یَكُونُوا أَمْثَالَكُمْ»(محمّد «صلی الله علیه و آله» /83)
چرا ما میترسیم انفاق کنیم؟ برای اینکه به آخرت ایمان نیاوردیم. کسی که پسانداز میکند از مالش کم میشود ولی میداند که بالاخره پسانداز کرده است. انفاق ما هم در واقع پس اندازی برای آخرت است. هرکس به وُسع خودش باید انفاق کند. خداوند میخواهد ما را طوری تربیت کند که دائماً بهشت داشته باشیم.
بالاخره ما میخواهیم به برزخ وارد شویم یا نه؟ ما در برزخ نیاز داریم یا نه؟ چیزهایی که در برزخ نیاز داریم را باید از دنیا بفرستیم. خوب اگر میخواهیم برویم آمادگی داریم یا نه؟ آن طرف آباد است یا نه؟ پس باید سبک زندگیای انتخاب کنیم که در هر زمان آماده رفتن باشیم.
«هَا أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ تُدْعَوْنَ لِتُنْفِقُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ...»؛ دعوتتان کردم که انفاق کنید در راه خدا. بعضیهایتان بخل میکنید و هرکس بخل بورزد فقط از خودش کم گذاشته خدا که بینیاز است همه شما هستید که نیازمندید.
«انّ انفاق هذا المال فى طاعة الله اعظم نعمة»؛ اگر مالتان را در راه طاعت خدا انفاق کنید بزرگترین نعمت است. چون مال شما در بهشت سرمایهگذاری شده و همینطور رشد میکند یکدفعه میبینید چه چشمروشنیهایی برای شما در نظرگرفته شده است.
اگر پنج دقیقه در قبر بخوابید متوجه میشوید که دست خالی هستید و اگر الان بخواهید منتقل شوید چیزی قابل عرضه ندارید.
«و انفاقه فى معصیة الله اعظم محنة»؛ انفاق مال در معصیت خدا، بالاترین عذاب و محنت و رنج است.
«إنکم إلی إنفاق ما اکتسبتم أحوج منکم إلی اکتساب ما تجمعون»؛ شما به بخشش چیزهایی که انفاق کردید نیازمندتر هستید تا اکتساب چیزهایی که جمع کردید.
امیرالمؤمنین«علیه السلام» می فرمایند: «إنکم إلی اجراء ما أعطیتم اشد حاجه من السائل إلی ما أخذ منها»؛ شما به بخشش آن چیزی که میدهید محتاج ترید تا فقیری که از شما دریافت میکند. لذا میفرمایند: از فقیری که چیزی را از شما دریافت کرد تشکر کنید چون شما را از عذاب نجات داده هم دستت را ببوس زیرا فقیر بهانه بود خدا بود که در قالب فقیر گفت: به من بده. خداوند در قرآن میفرماید: «من ذالذی یُقرض الله قرضا حسنا»؛ کیست به منِ خدا،قرض بدهد؟ لحن خدا را ببینید، خدا چه کارهایی کرده برای اینکه ما را از بدبختی نجات دهد؟ برای اینکه ما به بهشت برویم؟ منتظر نباش که شیطان تو را تحریک کند که از کجا معلوم احتیاج دارد؟ امام صادق «علیهالسلام» فرمودند: من توجه نمیکنم که نیاز دارد یا نه کمکش میکنم.
«والله یضاعف له»؛ خدا چند برابر در دنیا به او برمیگرداند. در آخرت هم برای شما ذخیره شد.
«یا ایها الذین آمنوا أنفقوا مما رزقناکم من قبل أن یأتی...»؛ ای مؤمنین انفاق کنید از آنچه که خود ما به شما دادیم قبل از اینکه روزی فرا برسد که در آن نه داد و ستدی است نه رفیقی که به دادت برسد و شفاعتی هم نیست.
اگر بگذاری مالت در دنیا بماند باخت کردی. در آخرت همه کم میآورند کسی به داد کسی نمیرسد مگر اهل احسان. آنها که در دنیا اهل احسانند در آخرت هم میگویند: خدایا از من بگیر بده به او که به بهشت برود. آنها در دنیا هیچ لذتی را بدون آدمهای دیگر نمیتوانستند ببرند. اصلاً تکخور نبودند آدمهای تکخور بیشترین وحشت و دلگیری را دارند.
«آمنوا بالله و رسوله و انفقوا مما جعلکم مستخلفین فیه»: انفاق کنید از آن پولهایی که ما شما را در مصرف کردنش نماینده خودمان در دنیا قرار دادیم. تو قرار است خلیفه و جانشین من بشوی تو هم مثل من باش.
کسی میتواند در آخرت به خانواده آسمانیاش با سرعت ملحق شود که در دنیا به آنها ملحق شود. کسی میتواند با سرعت ملحق شود که وجودش خروجی داشته باشد. در کمک به دیگران بخل نکن. ما نباید خودمان را با دیگران مقایسه کنیم که چون آنها برای من کاری نکردند من هم نمیکنم.
بعضیها واقعاً احساس میکنند اگر کسی جهنمی است من هم باید مثل او باشم. «صِل من قطعک»؛ کسی که از تو قطع کرد تو به او سر بزن. مردم دنیا همه یک بهانه و یک حریف تمرینی برای ما هستند. ما آنها را زیادی جدی میگیریم.
اگر کسی بداند برای چه هدفی متولد شده هیچ وقت افسرده نمیشود. هیچوقت دلشوره سراغش نمیآید. شیطان نمیتواند او را نسبت به آینده بترساند. همه جریانات دنیا فیلم بود که امتحان بدهیم و ببینیم میخواهیم پیش خدا برویم و شبیه او شویم یا نه؟
امام باقر«علیهالسلام» فرمودند: اگر کسی بفهمد داستان روز اول خلقتش چه بوده و بداند خانواده آسمانیش چه کسانی هستند، اصلا سراغ دعوا و درگیری نمیرود.
ما پر از گند زدن به نقشهایمان هستیم. یکبار بیا «جواد» شو، «کریم» شو ببین میتوانی.
ما نقشهای زمینیمان را خیلی جدی گرفتیم ولی هنوز نفهمیدیم که خدا خواسته ما در همه این نقشها شبیه او شویم.
امام حسین و حضرت زینب «علیهماالسلام» در کربلا نقش خودشان را بدانگونه بازی کردند که ما یاد بگیریم به طبیعت بگوییم «و ما رأیت الا جمیلا»
«إنّ ربک لبِالمرصاد»؛ خدا و اهل بیت «علیهمالسلام» دارند ما را نگاه میکنند ببینند ما نقشهایمان را چهطور بازی میکنیم.
اگر یک زن حواسش باشد که خدا و انبیاء دارند او را نگاه میکنند دیگر غُر نمیزند، ... و نقشهایش را درست ایفاء میکند.
والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته
کلیدواژه ها:
آثار استاد