(44)حضرت جبرائیل با مقامات عالیه‌ای که دارد، غلام خانه‌ی اهل‌بیت علیهم‌السلام است

قرآن کریم فرستاده خداست که توسط جبرائیل بر قلب مبارک پیامبر اسلام نازل شده است. جبرائیل فرشته امین خداوند است و در پیام الهی هیچ گونه تبدیل و تغییری ایجاد نمی‌كند. بنابراین‏ پروردگار متعال، مقام صدق و امانت جبرائیل را در اجراى رسالت و وحى به رسولان الهی گواهى نموده است.

در مورد حضرت جبرئیل (علیه‌السلام) در قرآن کریم خطاب شده: «انَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کرِیمٍ/ ذِی قُوَّةٍ عِنْدَ ذِی الْعَرْشِ مَكِینٍ/ مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِینٍ=  كه [قرآن] سخن فرشته بزرگوارى است/ نیرومند [كه] پیش خداوند عرش بلندپایگاه است/ در آنجا [هم] مطاع [و هم] امین است ».

در عبارت «رَسُولٍ کرِیمٍ= فرستاده‌ای بزرگوار»، خدا فرشته‌ی خود را با صفت کریم یعنی بزرگوار و ارزشمند یاد می‌کند. این فرشته با قدرت و قوت است.

«ذِی قُوَّةٍ عِنْدَ ذِی الْعَرْشِ مَكِینٍ = نزد خدای توانمند و صاحب عرش است». عرش مرکز فرمانروایی خداوند در نظام هستی است. این خودش فکر لازم دارد که بفهمیم فرمانروایی کل نظام هستی چه عظمتی دارد.

حضرت جبرئیل نزد خدایی که صاحب عرش و توانمند است، قرار دارد. او فرمانده‌ای است که همه فرشته‌ها از او اطاعت می‌کنند. در حقیقت رهبر و حاکم فرشته‌هاست که همه از او اطاعت می‌کنند و امانت دار و امین وحی الهی است.

حضرت جبرئیل از مقام و منزلت فوق‌العاده بی‌نظیری برخوردار است. او تمام کلمات قرآن را بدون یک خطا در اوج امانت داری برای پیغمبر آورده است. وقتی که خدا می‌گوید: «ذِی قُوَّةٍ عِنْدَ ذِی الْعَرْشِ مَكِینٍ»‏، یعنی جبرئیل در محل فرمانروایی، حاکم و ناظر بر کل نظام خلقت است.

او هنگامی که می‌خواست نفر ششم از ۵ تن آل عبا بشود، از پیامبر صلی‌الله‌علیه و آله و سلم اجازه گرفت. او خادم خانه‌ی حضرت زهرا است و حتی بعد از آن که پیامبر به رحمت خدا رفت، تا شهادت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، جبرئیل یکسره در خدمت این بانو بود و اخبار آینده‌ی نظام خلقت را به حضرت می‌گفت. نتیجه این مصاحبت کتابی به نام صحیفه‌ی فاطمیه است که بعد از شهادت حضرت، دست به دست به فرزندانش رسید و امروز در دست امام زمان علیه‌السلام قرار دارد.

حضرت «روح» بزرگترین و مهمترین فرشته ی خداست

یکی از فرشتگان بلندمرتبه الهی، «روح» است. او از ملائکه مقرّب الهی است که خداوند او را از امر خود دانسته و بر حجاب‏‌ها گماشته است. امام سجاد (علیه‌السلام) در دعای سوم او را این چنین معرفی می‌کند:

«وَ الرُّوحُ الَّذِی هُوَ عَلَی مَلَائِکَةِ الْحُجُبِ. وَ الرُّوحُ الَّذِی هُوَ مِنْ أَمْرِکَ = و روح، همان که او بر فرشتگان حجاب‌‏ها گماشته شده و روح، که از عالم امر تو می‌‏باشد»‏. یعنی حضرت «روح» مسئول عالم امر است. چون ما یک عالم خلق داریم که همین نظام طبیعت و ماده است، و یک عالمی که فوق عالم خلق است که اداره کننده عالم خلق است و به آن «عالم امر» می گویند. این عالم خصوصیاتی دارد.  

عالمی که کل این نظام مادی که مجموعه‌ی کیهان‌ها و کهکشان‌ها را اداره می‌کند،‏ از ریزترین تا عظیم‌ترین مسائلی که در نظام خلقت اتفاق می‌افتد، فرشتگان عالم امر آنها را اداره می‌کنند که طراحی خیلی زیبایی دارد.

چون حضرت می‌خواهد یک نما و تصویری از فرشتگان به ما بدهد. در ادامه حضرت می‌فرماید: «صَلِّ عَلَیهِمْ، وَ عَلَی الْمَلَائِکَةِ الَّذِینَ مِنْ دُونِهِمْ مِنْ سُکَّانِ سَمَاوَاتِکَ = پس خدایا بر آنها درود فرست، و نیز بر فرشتگانی که از آنان پایین‏‌ترند و در آسمان‌‏هایت ساکنند و بر رساندن پیام‏‌هایت امانت‌‏دارند». آسمان در نظام ملکوتی و نظام هستی بی نهایت است و ما حدی برای نظام هستی نداریم.

اگر هستی بخواهد به جایی به نام عدم و نیستی ختم شود،‏ تنها یک چیز می‌تواند هستی را محدود کند و آن نیستی است. اما ما چیزی به نام نیستی نداریم. چون اگر چیزی به اسم نیستی و عدم باشد، پس وجود و هستی دارد. دیگر نیستی به آن نمی‌گویند. بنابراین، هستی در ذات خودش نامحدود است. وقتی نامحدود است، بالا و پایینی معنائی ندارد.

منظور از «آسمان» این فضای بالا سر ما نیست. بلکه نظام علو و برتری است. برای همین است که در روایت داریم وقتی شما می‌خواهید دعا کنید، دست تان را به سمت آسمان بالا ببرید. چون این کار حاکی از آن است که یک قدرتی غلبه و حاکمیت بر ما دارد. نه این که خدا در آسمان است. خدا در کل شی جاری است و در همه جا وجود دارد. یکسان هم است. بالا و پایینی ندارد. پس ملائکه‌ای که اهل سماوات هستند یعنی بر نظام غیبی این عالم علو و حاکمیت دارند.

حضرت می‌فرماید: «وَ أَهْلِ الْأَمَانَةِ عَلَی رِسَالَاتِکَ = و بر رساندن پیام‏هایت امانت‏دار هستند»، یعنی این فرشته‌ی الهی آنچه که باید پیام و امانت‌های تو به آنها برسد را می‌رسانند.

سپس ادامه می‌دهد: « وَ الَّذِینَ لَا تَدْخُلُهُمْ سَأْمَهٌ مِنْ دُءُوبٍ ، وَ لَا إِعْیَاءٌ مِنْ لُغُوبٍ وَ لَا فُتُورٌ = و آن فرشتگانی که از کوشش و کار ملول نمی‌‏شوند و از هیچ زحمتی وا مانده و سست نمی‌‏گردند». فرشته‌هایی که هرگز خستگی، سستی و زحمت در جدیت و کار و کوشش آنها اثری ندارد. وقتی  کار و تلاش می‌کنند نه خستگی دارند و نه احساس زحمت می‌کنند و نه سست می‌شوند. این‌ها خصوصیت های فرشتگان است.

نکته‌ای که تاکید می‌کنم‏ این است که نظام هستی براساس فرمول و قواعد ریاضی تنظیم شده است. نظم همیشه وجود دارد و قابل تغییر نیست. این قوانینی که بر کل نظام خلقت حاکمیت دارد، دقیق تر و پیچیده‌ترش در نظام ملائکه و نظام برزخی وجود دارد. به خاطر همین فرشتگان براساس شغل و وظیفه‌ای که دارند، تقسیم‌بندی‌های مختلف و زیادی دارند.

می‌فرماید: «وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِکةِ الَّذِینَ اخْتَصَصْتَهُمْ لِنَفْسِک= و اصناف فرشتگانی که آنان را به خود اختصاص داده‌‏ای». یعنی یک دسته از فرشته‌ها هستند که خدا آنها را فقط پیش خودش نگه داشته است. این پیش خودش هم داستان دارد که از شدت قرب آنها ناشی می‌شود. وگرنه خدا جایی نیست که بخواهیم بگوییم فرشتگان پیش خدا هستند. خدا در همه جا هست. شدت قرب، قدرت و طهارت است که این نوع از فرشتگان را به حق تعالی اختصاص می دهد.

غذای فرشتگان «ذکر» خداست؛ اما انسان هم می تواند چنین شود

فرشتگان غذا و شرابی ندارند. با «ذکر» به حیات می‌رسند. یعنی وقتی ذکر می‌گویند، قدرت دارند. حیات شان به تقدیس بستگی دارد. همان طور که حیات ما به هوا و غذا بستگی دارد، این دسته از فرشته‌ها هم حیات‌شان به تقدیس خداست. جالب این است که انسان هم می‌تواند چنین شود.

امام سجاد علیه‌السلام عرضه می‌دارد: «وَ أَغْنَیتَهُمْ عَنِ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ بِتَقْدِیسِک = و به وسیله تقدیس خود، ایشان را از خوردنی و آشامیدنی بی‌نیاز نموده‌ای».

نکته‌ی جالب این است که آدم‌ها هم می‌توانند مثل ملائکه این‌گونه باشند. بعضی از آدم‌ها قدرت‌شان، سر پا بودن شان و نشاط شان با یاد و ذکر حق تعالی است. یعنی اگر ذکر نگویند، قرآن نخوانند، مسجد نبینند، تسبیح نداشته باشند، نماز نخوانند، انرژی شان به شدت کم می‌شود.

وقتی خسته می‌شوند، یا مشکلات زیادی به آنها هجوم می‌آورد، انرژی‌شان را از ذکر می‌گیرند. گاهی ساعت‌ها و روزها‌ به خوردن غذا و آب نیازی ندارند. اگر ذکر بگویند و یاد خدا کنند، سرپا هستند. خدا همه این توان و نیرو را به همه ما هم داده است. «الذکر قوت الارواح= ذکر غذای روح است». روح اگر قوی شود‏، جسم ناتوان نیست. هر وقت دیدی کم آوردی، افسردگی داری، اعصابت خرد است، ببین کجا از ذکر و یاد خدا کم گذاشته ای.

خوش به حال کسی که قدرت و نشاطش را از قرآن، از مجالس ذکر، از معرفت، از مسجد، حسینیه و سجّاده می‌گیرد. این رمز همان آیه‌ی شریفه است که می‌فرماید: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْكًا= هرکس از یاد من غافل شود، زندگی اش در تنگنا قرار می‌گیرد» (سوره طه آیه ۱۲۴).

امام سجاد سپس عرضه می‌دارد: «وَ أَسْکنْتَهُمْ بُطُونَ أَطْبَاقِ سَمَاوَاتِک= فرشته‌هایت را ساکن کرده‌ای در باطن طبقات آسمان هایت».

دیده ای خواهم كه باشد شه شناس/ / تا شناسد شاه را در هر لباس

یک مقدار به حرکتی که جنین در شکم مادر دارد، دقت کنید. مادرها خیلی بهتر می‌توانند این را درک کنند که چه می‌شود که یک دفعه ظرف ۹ ماه از ترکیب اسپرم و تخمک، یک انسان با هزاران جذابیت، زیبایی، شعور و فهم بیرون می‌آید که می‌تواند از اولیای خدا شود.

«وَ الَّذِینَ عَلَی أَرْجَائِهَا إِذَا نَزَلَ الْأَمْرُ بِتَمَامِ وَعْدِک وَ خُزَّانِ الْمَطَرِ وَ زَوَاجِرِ السَّحَابِ=  و بر آن فرشتگان که چون فرمانت به انجام وعده‌ات صادر گردد، بر اطراف آسمان‌ها گماشته شوند و بر خزانه‌داران باران و حرکت‌دهندگان ابر» فرشتگانی وجود دارند که در اطراف آسمان گسترده‌اند و منتظر امر الهی هستند‏، یعنی همه‌ی آسمان‌ها و زمین از فرشتگان پر شده و هیچ جا نیست که فرشته نباشد و امر تو با فرشته اجرا نشود.

فرشته‌ها کل عالم را تصرف کرده‌اند و منتظر امر خدایند. یعنی تخلف بر نمی‌دارد و استثناء هم ندارد. همیشه همین‌گونه است. «وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِیلًا = و برای سنّت الهی هیچ گونه تغییر نخواهی یافت». تو هرگز نمی‌توانی در قانون خدا تبدیل ایجاد کنی.

حضرت ادامه می‌دهد: «وَ خُزَّانِ الْمَطَرِ وَ زَوَاجِرِ السَّحَابِ = و بر خزانه‌داران باران و حرکت‌دهندگان ابر».

حرکت ابرها را نگاه کنید. عظمت ابرها و این که چه کسی ابرها را حرکت می‌دهد، کجا می‌برد و این‌ها را می‌باراند.

بدون فرشته‌ها بارانی نیست. فرشته‌ها هستند که یک دانه برف و باران را می‌آورند و به مقصد خودش می‌رسانند. بحث فقط خزانه‌دار باران و برف نیست، بلکه هر چیزی خزانه‌ای دارد. « وَ إِنْ مِنْ شَیْ ءٍ إِلاَّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ = و خزائن همه چیز تنها نزد ماست، ولی ما جز به اندازه معیّن آن را نازل نمی کنیم». هیچ چیز نیست مگر این که خزانه و گنجیه‌هایش در دست ماست و ما هیچ چیزی را نازل نمی‌کنیم مگر به اندازه‌ی مشخص.

سهم قطرات باران و برف امسال در هر شهری حساب شده‌است. این که چند برگ به وجود می‌آید، حساب شده‌است. چند برگ می‌پوسد، حساب شده. چه تعداد کودک پسر و یا دختر و با چه وضعیتی به دنیا بیایند حساب شده است. این که چند نفر مریض یا سالمند، حساب شده است. کار همه اینها را فرشتگان خزانه دار انجام می‌دهند که طبق قوانین ریاضی بطور دقیق انجام می‌شود.