(19) زیارت جامعه کبیره نوعی ابراز عشق و محبت است

زیارتنامه‌ها بطور عمده توسط خود معصومین و اولیاء الهی تنظیم شده که دارای محتوایی غنی از معرفت است. زیارتنامه‌هایی که در حرم‌ها می خوانیم دو دسته هستند:

گاهی به زیارتگاه مشرف می شویم. کنار ضریح می ایستیم و از باب مهر و محبت ضریح را می بوسیم. این بوسه در حقیقت بوسه‌ به دست و پای وجود مقدس مزور است و بیانگر عشق و معرفت و احساس نیاز و حاجت ماست.

زائر با عشق و ارادت و معرفت نسبت به امام، نیازها و حاجت هایش را در زیارت با خود می برد که همه در کیفیت زیارتش تاثیرگذار است. حتی چیزی را که در زیارت هدیه می کند، هم برای دنیا و هم برای آخرت انسان ارزشمند است. این نحوه زیارت ثواب دارد و آثار و ثوابش را کسی نمی تواند حساب کند. این صورت اول زیارت است.

اما گاهی وقت ها ما در حرم، می نشینم و زیارت نامه ای می خوانیم که همراه با معرفت است. صرفاً خواندن مهم نیست. مهم فهم است که بدانیم چه می خوانیم. 

امیرمؤمنان علی (علیه السلام) فرمودند: «الا لا خَیْرَ فى‌ قِراءَةٍ لَیْسَ فیها تَدَبُّرٌ = آگاه باشید كه در قرائتى كه همراه آن تدبّر نباشد، خیرى نیست». یعنی بفهمیم چی می خوانیم و در محضر چه کسی هستیم. کسی که این گونه است توجه دارد قبل از اینکه بخواهد به حرم برود، آداب آن را رعایت می کند؛ مثل غسل زیارت، کنترل دیدنی ها، شنیدنی ها، مداومت بر ذکر، نحوه ورود به حرم...

ادب کلام در زیارت نامه

وقتی در حرم با مزور روبرو می شویم. او شخصی زنده است و احاطه کامل بر ما دارد و ما به محضر او وارد می شویم. چنین زیارتی، زیارت کامل و حقیقی است. علت اینکه ما او را نمی بینیم، مشکل از خود ماست. پس شروع زیارت و نحوه ارتباط کلامی خیلی مهم است که چگونه اظهار مهر و محبت کنیم.

عشق و تنفر دو روی یک سکه اند. سکه بدون دو رو اعتبار ندارد. در اکثر زیارت نامه ها این دو رکن (عشق و تنفر) با هم است. عشق زمانی صادق است که همراه با تنفر باشد. یعنی وقتی می گوئیم دوستت دارم، یعنی از دشمنانت متنفر و بیزارم.

اما متاسفانه ما در تبری خیلی ضعیف و در عشق خیلی قوی هستیم. این امر باعث می شود که عشق ما صادقانه نباشد. یعنی اگر عشق به معصوم داشته باشیم و از دشمنانش دوری نکنیم، این عشق حقیقی نیست.

زیارت نامه معرفتی به ما می دهد که با چه کسی حرف می زنیم. کسی که زیارت نامه می خواند یعنی شأن و منزلت مزور را می شناسد.

زیارت نامه دریایی از معرفت است بین ما و امام یا اولیاء الهی که ما آنها را بشناسیم که چقدر منزلت دارند. با شناخت مزور است که می فهمیم که آنها در نزد خداوند چه جایگاهی دارند.

همان طور که در جامعه می‌خوانیم: «مَنْ أَرَادَ اللَّهَ بَدَأَ بِكُمْ= هر کس بخواهد به خدا برسد در ورودی اش شما هستید». با زیارت نامه می فهمیم که معصوم چه خاصیت وجودی در نزد خداوند دارد.

زیارت جامعه کبیره؛ گفتگوی عاشقانه زائر و مزور است

زیارت نامه متن آموزشی، معرفتی و سلوکی است. وقتی آن را می خوانی، دست تو را می گیرند و به جایی می برند تا تو را به  آن مقامی که می خواهی بر سانند.

زیارت نامه دستور العمل زندگی است. چون سبک زندگی ما را تعیین می کند که ما چگونه به آن مقام زائر برسیم. در زیارت نامه است که می خوانیم می خواهیم به مقام ائمه برسیم.

زیارت نامه ها چند دسته هستند: گاهی هدف زیارت تک تک ائمه معصومین است. گاهی هم زیارت کل ائمه است. مثل زیارت جامعه کبیره.در چنین زیارتی شما علاقه پیدا می کنید که یک دفعه چهارده معصوم را ملاقلات و زیارت کنی و کسی می تواند این طور عمل کند که سعه و وسعت نفس داشته باشد.

گاهی زیارت نامه در حد یک صفحه است و گاهی هم مثل جامعه کبیره طولانی است. بعضی ها هم مخصوص امام خاصی نیست؛ مثل زیارت امین الله.

همان طور که انسان کسی را دوست دارد، می خواهد بنشیند و با او حرف بزند.

زیارت جامعه کبیره هم برای کسانی است که دلتنگی ها و عشق و ارادت شان بیشتر از دیگران است و دوست ندارند زود بروند و برگردند.

زیارت جامعه کبیره مخصوص کسانی است که خیلی حرف دارند. دلتنگی شان زیاد است، سعه صدر و روح خیلی بزرگی دارند. عطش زیادی به ملاقات و هم آغوشی با امام دارند.

چگونه ما می توانیم وصل بشویم؟ این به چه معناست وقتی نیت می کنیم می بینیم که دلمان پرواز می کند؟ اگر از همین جا به امام رضا (علیه السلام) بگوئیم: «السلام علیک یا علی بن موسی الرضا» اتصال و ارتباط برقرار می شود.

این ها همه فرمول و قاعده است که در نظام خلقت وجود دارد. رمزش چیست؟ امام کجاست که من در همین جا می توانم بگویم و از همین جا هم اتصال برقرار می شود و حضرت می شنود.

اینها را در آینده خواهیم گفت. اینها رمزهای خلقت است. چطوری فرد حتی در یک کشور دوری وقتی به حضرت سلام می دهد، از همان جا ارتباط برقرار می شود و حاجت گرفته می شود.

آرزوها و دعاها در زیارت نامه ها در گرو قیمت تو است

زیارت نامه به ما یاد می دهد که وقتی در محضر امام هستیم خود را کوچک نبینیم. چون نوع آرزوها و هوس های ما قیمت مان را

مشخص می کند. این حد ماست که خود را هم درجه با اهل بیت بدانیم.

در زیارت عاشورا همه فرازهایش مربوط به بخش فوق عقلانی ماست. چون ما فرزند امام حسین هستیم و غایت ما رسیدن به این پدر حقیقی مان است.

زیارت نامه سطح توقع ما را از خودمان خیلی بالا می برد. ما را به جنبه های فوق عقلانی و ماندگار می کشاند. یعنی علاوه بر اینکه بخش های پائینی خوب ارضا می شود، ولی سطح قیمت، خواسته ها، معرفت و آرزوهای تو را بالا می آورد تا آنجائی که خجالت نکشی و بگوئی ای امام حسین من مقام تو را می خواهم.

 لبخند ائمه به شما زمانی است که بفهمند این فرزندش صادقانه هوس آنها را کرده و دروغ نمی گوید.  پس تو زمانی پیش ائمه قیمت داری که خود آنها را بخواهیم. یعنی مقام و جایگاه و حشر با آنها.

سؤال اساسی در زیارت نامه این است که وقتی می خوانیم درجات و شخصیت ها را می گوئیم. حالا این به چه درد ما می خورد؟ در جلسه آینده بحث خواهد شد.