مهمترین فلسفه زیارت اربعین، تربیت و رشدِ «خود» انسان است

زیارت از جنبه فردی و اجتماعی دارای آثار زیادی است و کسی بر امام حسین گریه کند، بهشت بر او واجب است». در نگاه اولیه این روایت خیلی سنگین است. اما وقتی به آثار شگفت انگیز آن توجه شود، دانسته می شود که این آثار کاملاً دقیق و ریاضی است.

زیارت معصومین (علیهم السلام)، مزد رسالت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)  است

پیاده روی که خود نوعی زیارت محسوب می شود، به عنوان مودت به امام حسین (علیه السلام) و مزد رسالت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می باشد.

قرآن کریم مزد رسالت پیامبر را مودت اهل بیت معرفی کرده و می فرماید: «قل لا اسالکم علیه اجرا الا الموده فی القربی= به همه مردم بگو که من اجری نمی خواهم، مگر مودت به خاندانم». مزد یعنی معادل کار. کار پیامبر، هدایت مردم به سوی خداست و هدایت، یعنی اصلی ترین بخش وجود انسان که دل او است را به سوی اله حقیقی «الله» راهنمایی کردن.

هیچ عملی در عبادات به اندازه زیارت اهل بیت ثواب و خیرات و آثار برای جامعه اسلامی ندارد. این مطلب در آیات و روایات متعدد مورد تاکید قرار گرفته است. شناخت معصوم و ارتباط و زیارت آنان، چه در زمان حیات و چه بعد از شهادت شان دارای آثار یکسان است. قرآن کریم معرفی اهل بیت را «اتمام رسالت» پیامبر می داند.

پس این پیاده روی ها به منزله ی پرداخت اجر و «مزد رسالت» است. رسالت برای هدایت انسان هاست و پرداختن به این اجر یعنی پرداختن به هدف خلقت.

امام نماینده خدا برروی زمین است برای هدایت انسانها تا هدف خلقت را محقق کند

امام نماینده خدا روی زمین است. خداوند کسی را به عنوان نماینده خودش بر روی زمین قرار داده است تا هدایت انسان ها را بر عهده بگیرد و تنها این شخص است که می تواند هدف خلقت را تحقق ببخشد. اگر این شخص نباشد، خلقت زمین و حتی بقای زمین بیهوده خواهد بود. امام است که به خلقت معنا می‌دهد. چون او متخصص معصوم است و عالم به هدایت انسان ها به سمت هدف خلقتشان است.

هدف از خلقت انسان، صرفاً برای زندگی کردن نیست، بلکه هدف خلقت انسان ها رسیدن به قرب الهی و تخلق به اخلاق الهی است. یعنی بخش اصلی انسان که اله اش فقط «الله» است، باید  در این مسیر باشد و به سمت الهِ خود حرکت کند.

جدی ترین زمان زندگی برای انسان زمانی است که قلب انسان با اله خودش آرام می گیرد. چنین می شود که به شناخت الله می رسد و شهادت به وحدانیت او می دهد.

چرا زیارت اربعین، نشانه مؤمن است؟

مهمترین سؤال این است و هر زائری باید از خود بپرسد که چرا زیارت اربعین از علامت های مؤمن است؟ امام حسن عسگری (علیه السلام) فرمودند: «۵ چیز نشانه مؤمن است که یکی از آنها زیارت اربعین است».

قرآن کریم نیز می‌فرماید:« ‌‌أفمن کان مومنا کمن کان فاسقا لایستون= آیا فکر کردید مومن با فاسق یکی است؟ درحالی که یکسان نیستند». بنابراین، فقط مؤمن در صراط مستقیم قرار دارد و خداوند برای درک این حقیقت در قرآن کریم در سوره والعصر قسم یاد می کند که همه انسانها در خسران هستند، مگر کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند و اهل توصیه به صبر و توصیه به حق بودند.

بهترین پاسخ به این سؤال که چرا زیارت اربعین نشانه ی مؤمن است، این است که امام رضا (علیه السلام) فرمودند: «ان لکل مومن عهدا فی عنق اولیائه و شیعته؛ و من تمام الاداء  زیاره القبور فمن زیاره القبور= حتما هر امامی بر گردن شیعیان عهدی دارد و تمامِ وفای به عهد، این است که شیعیان به زیارت قبر امام شان بروند.

چگونه مردم غیر مسلمان برای یک رهبر غیر خودی، این همه زحمت  می کشند و فداکاری می کنند؟

در راهپیمائی اربعین عزیزان اهل سنت، کلیمی، مسیحی، هندو و … در کنار شیعیان موکب می‌زنند یا راه پیمایی می‌کنند. چون امام در وجود همه انسان ها سهم دارد. همه مردم حول محور یک انسان کامل جمع می‌شوند و برای بزرگداشت او از دور و نزدیک، سواره یا پیاده مراسم برگزار می‌کنند. شعار«این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست»، فقط یک شعار یا یک شعر نیست، یک حقیقت خارجی است.

زیرا امام رابطه وجودی با همه انسان ها دارد. نور امام است که در همه انسان ها وجود دارد. همچنین غیر از رابطه وجودی، رابطه حقوقی نیز وجود دارد و آن این است که امام بعنوان متخصص معصوم روی زمین است. همه انسانها نسبت به او وظیفه دارند که همان وظیفه صله ارحامی است.

اگر کسی معرفت پیدا کند، می داند که کس و کار او محمد و آل محمد (علیهم السلام) هستند، نسبت به آنها احساس تعهد و وظیفه می کند. که مهمترین آن، بجا آوردن صله رحم است.

 زیارت قبور از اتمام عهد و حسن اداء است. وفای به عهد، نسبت به امام این است که به زیارت شان برویم و این بخاطر نیاز خود انسان و بخاطر تربیت خودِ انسان است. یعنی زیارت، انسان را به هدف خلقت نزدیک  کرده و برایش سازندگی و رشد می آورد.

در ادامه روایت آمده:« هر کسی باید با میل و رغبت به زیارت برود». یعنی زیارت باید از روی دلتنگی و عشق باشد.

پس یکی از آثار زیارت این است که دلتنگی های انسان برطرف می شود. یعنی با برقراری رابطه عاطفی با الله و امامان معصوم که حی و زنده هستند،  نیازهای عاطفی انسان برآورده می شود.

جدی ترین نیاز در مرحله حیات انسان، زمانی است که انسان به زیارت می رود و این امر مستحبی نیست. دلیل اینکه همه مردم سختی را تحمل می کنند و سختی راه را به جان می خرند؛ این است که نیاز به معصوم در وجودشان حس می شود.

زیارت اربعین، یکی از جدی ترین مراحل زندگی یک انسان است. چون با بخش اصلی او سروکار دارد.