(14) خدمت به مردم؛ راز شادی و نشاط انسان

به گزارش منتظران منجی «عج»، در جلسه 14«بحث شادی» مورخ 95/5/2، استاد شجاعی به ادامه بحث پرداختند:

هر چند که «خدمت به خلق» جزء کمالات گیاهی است، اما اگر آن را از بُعد حیوانی نگاه کنیم، نوعی تخلیه، آرامش و سکون برای روح انسان است، و اگر از بعد فوق عقلانی آن را در نظر بگیریم، یک ارزش است.

در سبک زندگی انسانی، چون انسان عاشق الله است، خدمت به خلق نیز عبادت بزرگی محسوب می شود؛ چون نگاه حیوانی وجود ندارد، بلکه با نگاه الهی و فرزند اهل بیت بودن صورت می گیرد.

این که گفته می شود یکی از عوامل شادی، خدمت به خلق است. یعنی خروجی های انسان (اعم از رفتار، احساسات، عواطف، مادی، معنوی و ...) به گونه ای است که در میزان شادی نفس او تأثیرگذار خواهد بود و هر چه این خروجی بیشتر باشد، شادی اش در دنیا بیشتر می شود و  نوعی ذخیره ابدی نیز خواهد بود.

جلوه های خدمتگزاری

«خدمت ­­­­­­­­­­­­­به همنوع» می تواند در پنج بخش جمادی، گیاهی، حیوانی، عقلی و فوق عقلی صورت گیرد.

یعنی گاهی خدمتگزاری از سنخ جمادی بوده و رفتارها و عملکردها در حد جماد است. گاهی خدمت گیاهی است؛ یعنی محدوده رفتارهای انسان در حد کمالات گیاهی است؛ گاهی حیوانی است؛ مثل حل کردن مشکلات دیگران، فراهم کردن زمینه ازدواج برای دیگران و گاهی خدمت از جنس عقلی است؛ مثل فراهم کردن زمینه رشد علمی، آموزش و... همه این خدمتگزاری ها ارزشمندند، حتی اگر مربوط به حیات دنیایی شخص باشد، باز هم اجر و ثواب دارد. اما گاهی کمک و یاری رساندن ما، فوق عقلانی است. یعنی خدمت با نگاه ابدی و جاودانه انجام می شود.

خدمت در همه نوعش شادی آور است، ولی آن که از همه بهتر، ماندگارتر و شادتر است، خدمت فوق عقلانی است؛ چون این خدمت، باعث می شود انسان به صورت یک نفر محشور نشود، بلکه به صورت یک انسان بی نهایت محشور شود؛ چون او در دنیا یک نفر نبوده، بلکه در قالب هزاران نفر زندگی می کرده و همه انسانها، حتی حیوانات و گیاهان از آن استفاده می کردند.

اما کسی که خروجی ندارد و از او هیچ خدمتی صادر نمی شود، مثل مردابی است که در حال گندیدن است. برای همین، ما زمانی شاداب هستیم که عفونت های روحی مان خارج شود. در این جاست که مردم داری، همسایه داری و این گونه امور، قیمت زیادی پیدا می کنند. زیرا قیمت هر آدمی، به میزان خروجی هایش است. پس به میزانی که خروجی داشته باشیم، میزان دریافت شادی هایمان از بیرون بیشتر خواهد بود.

 اما چه کسانی این خروجی های خدمتی ما را مصرف می کنند؟ باید گفت: حتی کافر هم اگر مصرف کند، برای ما ثواب دارد؛ اما بهترین ثمرات خدمت های ما، زمانی است که برای جاودانگی انسان ها کاری انجام دهیم؛ مثل انفاق کردن؛ مثلا پولی که برای تهیه جهیزیه دختری برای تشکیل خانواده می پردازیم.

همان طور که هدف اصلی تولد ما در دنیا، «تشبه به الله» و «زندگی جاودانگی» است. لحظه تولد حقیقی یک انسان هم لحظه ای است که می فهمد، جاودانه است. یعنی می داند که برای دنیا و اهداف دینایی نیامده  است.

کسی که توجه به این مسئله ندارد، مثل جنینی است که در رحم مادر بزرگ می شود، ولی برای دنیا اندام زایی نمی کند و شکل و قالب بدنی برای دنیا نمی آورد. از این رو، به محض تولد به دنیا، بدبختی اش شروع می شود. ما هم اگر برای شرایط زیستی برزخ و قیامت و جاودانگی چیزی آماده نکرده باشیم، به محض تولد به آخرت، عذاب هایمان شروع می شود. پس دنیا، بسترى براى ساختن خانه آخرت است. «الدنیا مزرعة الآخره».

كار نیك، احسان به مردم، خدمت صادقانه به دیگران، ابزار و مصالحى است كه «سراى آخرت» را براى انسان آباد مى سازد.

خدمت به هم نوع؛ مردم را به بهترین مدل زندگی هدایت می کند

حضرت علی g می فرمایند: «أحسَنُ النّاسِ عَیشا مَن عاشَ النّاسُ فی فَضلِهِ= نیکوترین مردم از نظر زندگی، کسی است که سایر مردم در سایه او زندگی کنند»؛ یعنی برای مردم خروجی داشته باشد. یعنی نه تنها برای انسان ها، بلکه برای محیط زیست، گیاهان، حیوانات و... هم برنامه داشته باشیم. پس زندگی خوب و پاک، شرطش دوری از بدخواهی و بدجنسی نسبت به دیگران است؛ چون اینها اموری هستند که موجب محرومیت انسان می شوند.

در حدیث دیگری از امام حسن g آمده است که شخصی نزد امام g آمد و پرسید: «مَن أحسَنُ النَّاسُ عِیشاً؟= چه کسی زندگی اش از همه بهتر است؟» امام در پاسخ فرمود: «مَن أَشرَکَ النّاسَ  فِی‏ عَیْشِهِ= کسی که مردم را در زندگی خود شریک گرداند». یعنی در هر کدام از قوای پنجگانه (جمادی، گیاهی، حیوانی، عقلی و فوق عقلی) خروجی داشته باشد. پس چنین کسی بهترین زندگی را خواهد داشت. اما وقتی انسان بخل کند و از خدمت به دیگران دریغ کند، نکبته و غم و غصه ها سراغش می آیند.

 پس اگر بخواهیم گرفتار این مسائل نشویم، باید به فکر دیگران باشیم. این خود، عامل شادی، آرامش و خیر و برکت در زندگی می شود.

مطالب بیشتر:

پای درس استاد

مجموعه سخنرانی های استاد محمد شجاعی

مجموعه کتابهای استاد محمد شجاعی