خانواده آسمانی،جلسه 91 ، 90/10/29

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

غفلت یکی از مهمترین حجاب ­هایی است که بین ما و خانواده­ ی آسمانی­مان وجود دارد. اولین چیزی که بزرگان دین و اولیای الهی برای مبارزه با غفلت به ما توصیه می­کنند بیداری است و اولین قدم در سیر و سلوک و معنویت این است که انسان خود حقیقی­ اش را پیدا کند و هدف خلقتش را بشناسد. حضرت علی «علیه السلام» می­فرماید: «لا تجهَل نفسک فان الجاهل معرفه نفسه جاهل بکل شیء» «نسبت به خودت جاهل نباش چون کسی که خودش را نمی­شناسد هیچ چیز را نمی­شناسد.» نفس انسان معادل «کل شی» یعنی همه چیز است و اگر انسان خود حقیقی ­اش را نشناسد و از آن غافل باشد آموختن دانش­های دیگر جز افزایش غفلت، هیچ سود دیگری نخواهد داشت و فقط باعث فاصله گرفتن انسان از نظام ابدی­ اش می­شود و این غفلت حقیقت انسان را می­رساند. برای نمونه در دنیای امروز با وجود پیشرفت علم، بدبختی انسانها بیشتر شده ­است. چرا که علم فقط مختص به بخش کوچک و پست حیات انسان یعنی طبیعت انسان طراحی شده و اساساً کاری به شناخت حیثیت جاودانه ­ی انسان ندارد و همین باعث بدبختی و نابودی انسان می­شود. تا نفس و حقیقت انسان شناخته نشود یادگیری هیچ علمی فایده­ای ندارد حتی یادگیری علوم معنوی هم سودی نخواهد داشت. اثر ذاتی دین این است که هر کجا برود به دنبالش قدرت و شادی و آرامش هم می­رود، اما چه بسیار متدینینی که از دینداری خود هیچ بهره و استفاده ­ای نبرده ­اند و به هیچ وجه انسانهای شاد و آرام و قدرتمندی نیستند و هنوز هم سر هر چیز کوچکی زود عصبانی و ناراحت می­شوند. چرا که معنویت آنها جذب بخش انسانی و حقیقت وجودی­شان نشده و فقط بر روی بخش حیوانی قرار گرفته است. اگر انسان بدون شناخت خود به دنبال شناخت خدا هم برود، هیچ تأثیری بر روی شخصیت و شادی و آرامش او نخواهد داشت. حضرت می ­فرماید: «من عرف نفسه فقد عرف ربه» اگر کسی واقعاً می­خواهد خداوند را بشناسد باید اول خودش را به رسمیت بشناسد و مختصات وجودی خود را و اینکه از کجا آمده، در کجا هست و به کجا خواهد رفت را خوب بفهمد و گرنه دینداریش سطحی و ضعیف است و کمکی به قدرت و آرامشش نخواهد کرد. انسان ابتدا باید خودش را خوب بشناسد و بعد به سراغ شناخت الله، دین و پیغمبر و سایر امور معنوی برود اما متأسفانه در آموزه­ های دینی ما خیلی به این موضوع پرداخته نمی­شود.

و اول به سراغ آموزش سایر امور معنوی می ­روند (بدون شناخت حقیقت انسان) برای همین دینداری چیز غلطی از کار در می ­آید و یک حیوان متدین با گوش بخش جنسی و حیوانی پرورش داده می­شود.

اولین گام در بیداری و عاشقی این است که انسان خود حقیقی­اش را بشناسد و عاشق خودش شود و تا انسان چهره­ ی حقیقی­ اش را نبیند و نقاب چهره­ ی طبیعی و کمالات جنسی را نیندازد، مزه­ ی شیرین زندگی و دنیا را نمی­ فهمد. دنیا بسیار شیرین است و کسی که عرضه ­ی لذت بردن از دنیا را ندارد هرگز نمی­تواند از آخرت بهره­ مند شود و لذت ببرد.

قرآن می­فرماید: «احسن کل شی» به هر چیز بنگری زیباست. اما کسی که خودش را نشناخته است دائماً از همه چیز ایراد می­گیرد و هر چیزی می­تواند او را تحقیر کند. وقتی انسان خودش را شناخت تمام چیزهای منفی زندگی برایش جذاب­تر، شیرین­تر و برجسته­تر از جنبه­های مثبت زندگی­اش می­شود و نداشتن­هایش قوی­ترش می­کند و اضطراب­های زندگی برایش لذت بخش و شیرین می­شود. تا انسان خودش را نشناسد و قیمت دستش نیاید نمی­تواند بفهمد چرا در کربلا با وجود آن همه مصیبت همه شاد و آرام بودند چرا حضرت زینب «سلام الله علیها» با وجود آن همه سختی و اسارت فرمود: «و ما رأیت الا جمیلا».

حضرت علی «علیه السلام» می ­فرماید: «ایها سامع فعفق ایها سامع من سکرتک» ای شنونده از این مستی­ات بیرون بیای «و استیقظ من غفلتک و اختصر من عجلتک» و از غفلت بیدار شو و از شتاب بکاه.

ما هر وقت به آخرت دعوت می­شویم عجله ­ی انجام انواع و اقسام کارهای دنیا را داریم و اصلاً حوصله ­ی خودمان را نداریم. انسان سبک زندگی طبیعی­ اش را با توجه به شرایط و موقعیت­های مختلف تنظیم می­کند. (مثلاً وقتی شخص مجردی ازدواج می­کند سبک زندگی ­اش تغییر می­کند و یا وقتی بچه ­دار شد باز هم سبک عوض می­شود و به همین منوال ادامه می یابد.)

در روایت داریم مومن مانند یک شاخه ­ی نرم است و به هر طرف بچرخانیم می­چرخد و انعطاف دارد. یعنی هیچ بادی نمی­تواند او را بشکند و هیچ یک از تغییرات زندگی نمی­تواند له­ اش کند و فقط به یک سبک خاص عادت نمی­کند و خودخواهی­ ها و منیت ­هایش آنقدر سفت و سخت نیست که اگر جایی خللی وارد شد بشکند. اما منافق این طور نیست و حرفش یک کلام است. «المومن یأکل بشهوت اهله والمنافق یأکل بشهوته. مومن با میل خانواده­اش عمل می­کند. اما منافق با میل خودش. امام (ره) می ­فرمود حرف مرد یک کلام نیست.

اما همه­ ی اینها مقدمه­ ای بود برای اینکه بگوییم ما سبک­های زندگی­مان اصلاً با حضور خداوند و امام زمان «علیه السلام» تنظیم نمی­شود و آنها جایگاهی در زندگی ما ندارند و حتی خود حقیقی و من جاودانه­ مان نیز نقشی در زندگی­مان ندارد و براساس مصالح آن تنظیم نمی­شود. انسان اگر در سبک زندگی با خانواده­ ی آسمانی ­اش هماهنگ نباشد حتی اگر با تمام خانواده­ ی زمینی ­اش هم هماهنگ باشد سر از جهنم در می­آورد. بنا بر روایت بوی بهشت از 500 سال به مشام می­رسد اما شخصی که صله­ ی رحم نمی­ کند بوی آن را استشمام نمی­کند. قرآن در مورد صله ­ی رحم می­فرماید: «یقطعون بامرالله به أیوصل» قطع می­کنند به چیزی که خدا امر فرموده وصلش کنید.

انسان نمی­تواند با رحمش قطع ارتباط کند و حتی کافر بودن هم دلیل بر قطع رحم نمی­شود. تنها زمانی مجاز به قطع رحم هستیم که دیگر ارتباط، خطرساز و ذلت آور شده باشد. در غیر این صورت باید ارتباط ادامه داشته باشد. حضرت می­فرماید: «و غایت تعویلها صلتک ایان» غایت و اوج این آیه یعنی این که خانواده­ ی آسمانی رحم حقیقی ما هستند و انسان باید با آنها ارتباط برقرار کند. اهل بیت «علیهم السلام» پدران ما و حضرت زهرا «سلام الله علیها» مادر حقیقی ما می­باشد. تا انسان باورش نشود که رحمش اهل بیت «علیهم السلام» هستند، نمی­تواند صله­ ی ارحام انجام دهد و وقتی قاطع رحم شد، هر چقدر هم نماز بخواند، روزه بگیرد و یا کارهای مقدس انجام دهد جهنمی خواهد شد.

ما شاید نسبت به خانواده­ ی آسمانی­ مان محبت داشته باشیم اما خبری از مودت نیست. مودت یعنی اینکه برنامه ­ریزی و سبک زندگی انسان براساس حضور مؤثر اهل بیت «علیهم السلام» تنظیم و طراحی شده باشد و تا شخص خود حقیقی ­اش را به رسمیت نشناسد و در برنامه زندگی­ اش دخالت ندهد متعلقات آن نیز اصلاً وارد زندگی نخواهد شد.

کسی که سبک زندگی خود را براساس طبیعت و حیوانیت طراحی کرده باشد حتی مقدس­ترین کارهایش هم براساس حیوانیت تنظیم می­شود. چنین فردی همیشه حوصله­ ی کارهای طبیعی و حیوانی را دارد اما برای کارهای معنوی وقتی نمی­گذارد چرا که خود جاودانه­ و حقیقی­اش را به رسمیت نشناخته است. حضرت امیرالمومنین «علیه السلام» فرمودند: «مختصر من عجلتک» در نظام حیوانیت عجله­ات را کم کن و کمی به خود حقیقی­ات برس.

یک حیوان متدین کسی است که سبک زندگی ­اش براساس حیوانیت طراحی شده و اصلاً خود جاودانه­اش را نشناخته و خانواده­ ی آسمانی ­اش جزء دلخوشی­هایش محسوب نمی­شود و عشق و دوست داشتن­های آنها را نادیده گرفته و هرگز خودش را فرزند آنها محسوب نکرده­است. چنین فردی نماز و سایر کارهای عبادیش نمی­تواند بر روی او اثر چندانی بگذارد و او را از عصبانیت و زودرنجی و ... نجات دهد. کسی که خودش را نمی­شناسد هرگز از این که آسمان صدایش نمی­زند غمگین نمی­شود و یا وقتی نماز چهار رکعتی­اش دو رکعت می­شود بسیار خوشحال می­شود.

حضرت علی «علیه السلام» می­فرماید: «ضاد الغفله بالیقظه» به جنگ غفلت بروید با بیداری. اول بیدار شوید و خودتان را بشناسید و بعد به دنبال کارهای معنوی بروید. حضرت علی «علیه السلام» می­فرماید: «الیقظه نور» بیداری نور است.

تا بیدار نشوید نوری ندارید، وقتی بیدار شدید همه چیز جذاب می­شود و حتی تلخ­ترین صحنه­ های زندگی هم شیرین می­شود. و در این سختی­هاست که انسان می­تواند شبیه خدا شود و به قول فرمایش پیامبر «صلی الله علیه و آله» (تخلق بالاخلاق الله) پیدا کند. وقتی بیداری صورت می­گیرد، به دنبال آن اشتهای معنوی هم می­آید و قبل از اینکه کارهای معنوی اعم از جهاد و روزه و ... به سراغ مؤمن بیاید، مؤمن به سراغ آنها می­رود و دائم به دنبال حل مشکلات دیگران و بخشیدن آنهاست و هیچ رنج و سختی زندگی او را از جوشش و شبیه خدا شدن نمی ­اندازد. اما برعکس وقتی انسان خودش را نشناسد با هر ناملایماتی بار خود را می اندازد و از شدن شانه خالی می­کند.

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته .