بهترین دوستان باصداقت‌ترین آن‌هاست

به گزارش منتظران منجی «عج»، در جلسه 430 «خانواده آسمانی » مورخ 95/02/23 ، استاد محمد شجاعی به ادامه بحث پرداختند که به شرخ ذیل میباشد .

بحث در روابط اعضای خانواده آسمانی رسید به صدق در اخوت. صدق در اخوت یعنی صادق‌ترین دوست‌ها و راستی‌ترین دوستی‌ها. امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرماید: «دوست مهربان کسی است که تو را به آخرت و ابدیت دعوت کند». دوست مهربان کسی است که با نگاه ابدی و آخرتی به انسان نگاه می‌کند و به بخش ماندگار حیات او توجه دارد و ما را به اندازه عمرمان که اندازه عمر خداوند است دوست دارد.

اگر کسی فقط با مقیاس دنیایی به انسان نگاه کند یعنی از تولد تا مرگ، اصلاً‌ مهربان نیست و این دید محدود باعث می‌شود که حتی لطف‌ها و محبت‌هایش هم دشمنی باشد. دقیقاً مانند پدر و مادری که چون فرزندان خود را محدود به دنیا دوست دارند، آخرت و ابدیت‌شان را از آن ها می‌گیرند و یا همسرانی که به نام عشق، آخرت یکدیگر را فاسد می‌کنند و ...

این افراد هیچ کدام در عمل اظهار دشمنی و خشونت نمی‌کنند، بلکه برعکس اظهار محبت و دوستی می‌کنند اما چون نگاه آن ها، نگاه آخرتی نیست، در نهایت منجر به خشونت می‌شود. گاهی این خشونت‌ها در زندگی دنیایی هم ظاهر می‌شود. مثلاً‌ زن و شوهری که به بلندای ابدیت یکدیگر را دوست ندارند، بر سر کوچک‌ترین مسئله دنیایی دعوا می‌کنند که دلیل همه این دعواها، آزار و اذیت‌ها،‌ خشونت‌ها، غیبت‌ها و تهمت‌ها و ... محدود دیدن یکدیگر و نداشتن نگاه ابدی به یکدیگر است. یک دوست خوب و صدیق چون نگاه صدیقی دارد، دوستی و رابطه‌اش را به راحتی نابود نمی کند.

دوست حقیقی

امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرماید: «لا یَحوُلُ الصَّدیقُ الصَّدوُقُ عَنْ المَوَدةِ و ان جُفِیَ؛ دوست حقیقی هرگز از دوستی‌اش بر نمی‌گردد هرچند به او جفا شود».

دوست حقیقی کسی است که نگاه ابزاری و کوچک به دیگران ندارد. دوستی هایی که رابطه‌ها را قطع می‌کنند، مشخص است که نگاه آن ها، نگاهی دنیایی و موقت است. اگر نگاه‌ها درست شد، رفتارها اصلاح  و محبت‌ها هم خالص و عمیق می‌شود و علاقه‌ها به یکدیگر ابدی خواهد بود و همّ و غم ما دیگر فقط دنیا نیست، بلکه نگران آخرت و دین یکدیگر می‌شویم، نگران تربیت صحیح و اخلاق و رفتار و آماده شدن برای برزخ و قیامت می‌شویم که این دل‌شوره‌ها از یک نگاه متعالی در درون انسان به وجود می‌آید و این نگاه ی جاودانه و ابدی است.

اما زمانی که انسان فرزند خود را کوچک دید، دیگر حواس اش به ابدیت و قیامت و برزخ و بعد از قیامت او نخواهد بود، بلکه فقط او را با مقیاس دنیایی می‌بیند که سالم باشد یا درس بخواند، شغل مناسب داشته باشد ازدواج کند و ... و بعد هم ادعا می‌کنیم که در تربیت فرزندمان موفق بوده‌ایم که صد البته این موفقیت نیست.

تنها پدر و مادرهایی در تربیت فرزندان موفق اند که فرزندان خود را به بلندای نگاه و تربیت کنند ولازمة‌ این کار آن است که شخص اول خودش را به بلندای ابدیت دوست داشته باشد و عاشق خودش باشد و به تربیت خود بپردازند.

قرآن کریم می‌فرماید: «قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِیكُمْ نَارًا» اول خودتان بعد خانواده‌تان را از جهنم نجات دهید. (سوره تحریم: آیه 6)

اگر کسی عرضه نداشته باشد که خودش را از جهنم نجات دهد نمی‌تواند خانواده‌اش را از جهنم نجات دهد و اگر به خودش عشق ابدی نداشته باشد، محال است که به دیگران عشق ابدی داشته باشد.

انسان باید اول خودش را برای آخرت و قیامت تربیت کند تا بقیه هم این نوع تربیت را از از قبول کنند.

الصدیق الشفیق

امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرماید: «مَنْ دعاکَ الی الدَّارِ الباقیةِ و اَعانَکَ علی العَمَلِ لَها فَهُوَ الصَّدیقُ الشَّفیقُ ؛ آنکه تو را به سرای ابدی دعوت می‌کند، و در عمل هم کمک می‌کند او یک دوست مهربان است».

 امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) برای کسی که به بلندای ابدیت به دیگران نگاه می‌کند، تعبیر دوست شفیق دارد که او دوست مهربان است. دوست مهربان کسی است که تو را دعوت به سرای ابدی و جاودانه می‌کند و در عمل هم برای حفظ این شرافت و عزت و کرامت به تو کمک می‌کند و چون نگاه ابدی دارد، کمک‌هایش همیشه برای تو آماده و حاضر است.

کسانی که در ظاهر دنیایی عاشق یکدیگرند و با چسب دنیایی در کنار هم قرار دارند؛ با کوچک‌ترین اختلافی حتی تا قتل یکدیگر پیش می‌روند؛ چون عاملی که آن ها را کنار هم قرار داده است دنیاست ولی اگر دو نفر را آخرت به هم نزدیک کرد، روز به روز به عشق و علاقه‌شان افزوده

می‌شود.

به همین دلیل است که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: هرچقدر انسان آخرتی‌تر شود، عشق او به همسرش بیشتر می‌شود. هر چه قدر انسان مؤمن‌تر باشد،‌ علاقه و محبت‌اش به اطرافیان بیشتر می‌شود. هر اندازه نگاه جاودانه و ابدی بیشتر به سراغ انسان می‌آید، این عشق شورانگیزتر، بهتر و باصفاتر است.

جاهایی بیشتر تنفر و درگیری و طلاق و ... وجود دارد که نگاه انسان‌ها به یکدیگر نگاه مادی و ابزاری، کوتاه و کوچک است.

Eهر چه فاصله ما از ابدیت، خدا و نگاه جاودانه بیشتر شود؛ آمادگی در ما برای اختلاف و تنفر و درگیری بیشتر می‌شود و هر چه به ابدیت نزدیک‌تر می‌شویم آرامش، علاقه و ... و حتی عشق‌های زمینی هم در ما بیشتر می‌شود.

قواعد عشق و دوستی

ما انسان‌ها به دلیل حبّ ذات، عاشق خودمان هستیم و دوست داشتن دیگران هم دقیقاً به همین دلیل است.

حال اگر خود را جاودانه ببینم این حبّ ذات و علاقه به خود و دیگران هم جاودانه خواهد بود و تا زمانی که دیگران و خود را ابدی نبینیم، نمی‌توانیم به دیگران عشق و علاقه ابدی بدهیم. لذا محل است یک نفر به معنای واقعی ایمان به خدا و آخرت داشته باشد و مهربان نباشد. شفقت و مهربانی حتماً همراه نگاه آسمانی و ابدی می‌آید.

اگر کسی به دنبال کینه و حسادت، رقابت و چشم و همچشمی، غیبت کردن و ... باشد؛ یعنی ایمان و محبت ندارد. انسان‌های تند و خشن کسانی هستند که حتماً نگاه جاودانه به خود و اطرافیان ندارند.

تولید مهربانی

برای تولید مهربانی باید نگاه جاودانه داشت. اگر نگاه ما به دیگران نگاه حسی، گیاهی، حیوانی و عقلانی نباشد و نگاه جاودانه و ابدی به خود و دیگران داشته باشیم، تأمین نیازهایمان هم فرق می‌کند، به همین دلیل نیاز به نماز و روزه و ماه شعبان و حرم و ... پیدا می‌شود و اگر کسی خود جاودانه‌اش را از دست بدهد، اصلاً به فکر تأمین نیازهای بخش فوق عقلانی‌اش نیست. نوع نگاهمان به زندگی، حیوانی و گیاهی است و همین که نیازهای گیاهی و حیوانی ما تأمین شود رضایت پیدا می‌کنیم و چون نگاه جاودانه نداریم، نوع خدمت‌مان به اطرافیان و فرزندانمان هم، خدمتی حیوانی می‌شود و اصلاً به فکر داشتن آخرت سالم برای فرزندانمان نیستیم و به این سؤال فکر نمی‌کنیم که آیا برای تولد به برزخ آماده هستیم یا خیر!

این نوع نگاه، خیانتب در حق خود و فرزندانمان است؛ زیرا به محض اینکه نگاه ابدی به خود و دیگران را  از دست دادیم خواه ناخواه خیانت کرده‌ایم و حتی مهربانه‌ترین رفتار ما هم خیانت در حق اوست.

اما اگر ما خود و دیگران را به بلندای ابدیت نگاه کردیم، به همان اندازه هم برایش سرمایه‌گذاری می‌کنیم. در نتیجه به فکر آخرت و برزخ و قیامت هم هستیم و باید تمام تلاش‌مان را کنیم تا در مسیر آخرتی قرار بگیریم.

ما باید نگران قیامت یکدیگر باشیم؛ وقتی نگاه ابدی از بین برود؛ امر به معروف و نهی از منکر هم از بین می‌رود و دیگر هیچ کس کاری به بی‌تقوایی و بی‌نمازی اطرافیان و خانواده ندارد و این ناشی از یک نگاه دنیایی و مادی است که بسیار خطرناک است.

نگاه اصیل

در نهایت به این نتیجه می‌رسیم که نگاه جاودانه منجر به عشق جاودانه می‌شود. عشق جاودانه و حقیقی آنجایی است که شخص به طرف مقابل احتیاج و نیازی ندارد ولی او را به بلندای ابدیت دوست دارد و براساس آخرت به او کمک می‌کند. نه درخواستی از او دارد و نه طمعی؛ که این نگاه، نگاه درست و اصیل است.

«والحمدلله رب العالمین»