امام سجاد (علیه السلام) سرچشمه كمالات انسانى

امام سجاد(علیه السلام) در عین آن كه زینت عبادت كنندگان، بزرگمرد عبادت، عرفان وسجده بود، مجاهد بزرگ فى‌سبیل‌الله بود، او در عین آن كه كانون علم و اندیشه ومعرفت‌بود، تواضع ویژه‌اى داشت، و در عین آن كه شكوه و جلال و ابهت‌خاصى داشت،داراى حلم و بردبارى و سعه صدر مخصوصى بود، و در یك كلمه كانون همه كمالات‌انسانى و ارزش‌هاى والاى معنوى، و زیبنده این شعر معروف بود كه:
رخ زیبا ید بیضا دم عیسى دارى
آن چه خوبان همه دارند تو تنها دارى
در این گفتار برآنیم تا به چند نمونه از رفتار آن حضرت زندگى اشاره كنیم، به‌این امید كه درس‌هاى سودمند زندگى سالم و سازنده را از شیوه زندگى درخشان آن‌بزرگمرد فضایل بیاموزیم:

زینت پرستش كنندگان الهى

آن حضرت با عنوان زین‌العابدین و سجاد خوانده مى‌شود،چرا كه او قبل از هر چیز بنده خالص و صالح خدا بود، و سجده‌هاى طولانى او، هربیننده را به سوى خدا و پرستش خدا جذب مى‌كرد.
خداوند در حدیث لوح كه آن نامه‌اى از سوى خدا به پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) است او راچنین معرفى كرده است: «سید العابدین و زین اولیائى الماضین; او آقاى عبادت‌كنندگان و زینت اولیاى پیشین من است.» یوسف بن اسباط مى‌گوید، پدرم گفت:
نیمه‌هاى شب به مسجد رفتم، جوانى را كه به سجده افتاده بود دیدم كه چنین باخدا راز و نیاز مى‌كرد: «سجد وجهى متعفرا فى‌التراب لخالقى و حق له; صورتم خاك‌آلود، براى آفریدگارم سجده كرد، كه خداوند سزاوار سجده است.» به محضرش رفتم،دریافتم امام سجاد(علیه السلام) است، صبر كردم تا هوا روشن شد، به نزد ایشان رفتم و عرض‌كردم: «اى فرزند پیامبر! چرا آن همه به خود زحمت مى‌دهى با این كه خداوند تورا برترى بخشیده و تو در پیشگاه خدا مقام بسیار ارجمندى دارى؟» او با شنیدن‌این سخن منقلب شده و گریه كرد و فرمود: پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
«هنگامى كه روز قیامت‌برپا گردد هر چشمى جز چهار چشم گریان است:
1- چشمى كه از خوف خدا بگرید;
2- چشمى كه در راه (جهاد) براى خدا نابینا شده باشد;
3- چشمى كه از حرام‌هاى خدا پوشیده شده باشد;
4- چشمى كه شب تا صبح در حال سجده بیدار باشد... .»
عبادت امام سجاد(علیه السلام) پرستش كاملا آگاهانه و بسیار عمیق بود،او با لذت و شیفتگى مخصوص، آمیخته با عرفان كامل، خدا را عبادت مى‌كرد. ارتباطو پیوند او با خدا به گونه‌اى بود كه روایت‌شده:
شبى براى عبادت برخاست، هنگام وضو، چشمش به ستارگان آسمان افتاد، و هم چنان‌به ستارگان مى‌نگریست ، و در اندیشه آفریدگار و آفرینش آنها فرو رفت، حیران وبهت زده در حالى كه دستش در آب بود، به آسمان چشم دوخته بود تا صداى اذان صبح‌را شنید.
فاطمه(سلام الله علیها) یكى از دختران امیرمومنان على(علیه السلام) از جابربن عبدالله انصارى تقاضاكرد كه نزد امام سجاد(علیه السلام) برود، به عنوان دل‌سوزى از آن حضرت بخواهد كه جانش رااز آسیب عبادت بسیار حفظ كند، زیرا او بر اثر عبادت بسیار، از ناحیه بینى و سرزانوها و كف دستها و پیشانى، آسیب سختى دیده بود، جابر نزد امام سجاد(علیه السلام) رفت وآن حضرت را از تحمل آن همه رنج طاقت فرسا در عبادت برحذر داشت.
امام سجاد(علیه السلام) به او فرمود: «اى همنشین رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)! جدم رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) آن قدرعبادت كرد كه پاهایش ورم كرد، شخصى به او عرض كرد: چرا آنقدر به خود رنج‌مى‌دهى؟ فرمود: «افلا اكون عبدا شكورا; آیا بنده سپاسگزار خدا نباشم.» جابربه امام سجاد(علیه السلام) عرض كرد:
«جان عزیزت در خطر است، كم‌تر خود را در فشار قرار بده.» امام سجاد(علیه السلام) فرمود:
«یا جابر لا ازال على منهاج ابوى موتسیا بهما حتى القاهما; اى جابر همواره راه‌پدرانم (پیامبر و على) را مى‌پیمایم، و آنها را الگو قرار مى‌دهم تا به آنهابپیوندم.» صحیفه سجادیه، یكى از نمادهاى عرفانى و زاییده اندیشه‌هاى معرفت‌شناسى امام سجاد(علیه السلام) است كه به عنوان زبور آل محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) شناخته شده، و با مطالعه‌آن، مى‌توان به عظمت‌بى‌كران پرستش آگاهانه آن بزرگوار واقف شد.

منبع: ماهنامه پاسدار اسلام