راهِ دریافت اسم حلیم خداوند، تمرینِ تغافل است

تغافل به معنای بی‌خیالی نسبت به امور غیر مهم از نگاه الله است. اموری که پرداختن و توجه به آنان، انسان را از حرکت به سوی هدف نهایی خلقتش باز می‌دارد. به قدری مسئله تغافل در سیر انسان به سوی الله، مهم است که آن را نصفِ شخصیتِ انسان عاقل معرفی می‌کنند.

محال است کسی که روح تغافل در وجودش نفوذ نکرده است، بتواند، به شباهت به الله رسیده و مسیر زمین تا الله را به سلامت طی کند.

امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرمایند:

«إنّ العاقِلَ نِصفُهُ احتِمالٌ، و نِصفُهُ تَغافُلٌ؛ همانا نصف شخصیت عاقل، تحمل است و نصف دیگرش، خود را به غفلت زدن (نادیده گرفتن) است».

در فرمایش دیگری از ایشان نقل شده است:

«تَغافَل یُحمَد أمرُكَ؛ نادیده بگیر تا مورد ستایش قرار بگیری».

انسان‌هایی که عموماً دیگران، نه تنها از آنان احساس لذت نمی‌کنند، بلکه حوصله‌ی همنشینی با آنان را ندارند، غالباً دارای روحیه‌ی تغافل نیستند، این انسان‌ها عموماً در زمان پیری، قابل تحمل توسط دیگران نبوده و مجبورند تنهایی‌های زیادی را تحمل کنند. چنین کسانی دائماً در حال دیدن ضعف‌ها و اشتباهاتِ دیگران بوده و با آن‌ها به بحث و جدل می‌پردازند. روح تغافل یکی از مهمترین مهارت‌هایی است که اساساً بدون محبوب شدن در قلب انسان‌های دیگر محال است. به روایت زیر دقت کنید؛

«أَشْرَفُ أَخْلاقِ الْكَریمِ كَثْرَةُ تَغافُلِهِ عَمَّا یَعْلَمُ؛ بالاترین خُلق انسان کریم، نادیده گرفتن چیزهایی است که می‌بیند».

امیرمؤمنان (علیه‌السلام) در روایت دیگری به این مضمون اشاره نموده و می‌فرمایند:

«مَن لَم یَتَغافَلٌ وَ لایَعضُّ عَن کَثیر مِن امُورِ، تَنَقضت عِیشه؛ کسی که تغافل نکرده و از بسیاری از امور، چشم نمی‌پوشد، زندگی‌اش ناگوار می‌گردد».

امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «لا حِلْمَ كَالتَّغافُلِ؛ هیچ حلمی، مانند تغافل نیست».

اگر کسی می‌خواهد، اسم شریف حلیم را دریافت نموده و عذاب هزاران سال آخرتی را از خودش دور نماید، باید به تمرینِ تغافل بپردازد. محال است کسی نتواند اشتباهاتِ دیگران را نادیده بگیرد و یا از اتفاق ناخوشایند که دیگران، برایش بوجود آورده اند، چشم بپوشد، اما موفق به جذبِ اسم حلیم شود.

کسی که دائماً در زندگی با کلمه‌ی "ای کاش" مأنوس بوده و در حال حسرت خوردن برای اتفاقات قبلی است، امکان حرکتِ رو به جلو را در صراط مستقیم ندارد. به روایت زیر دقت کنید؛

«...فَإِنَّ لَوْ تَفْتَحُ عَمَلَ الشَّیْطَانِ؛ ای کاش گفتن، شیطان را بر انسان مسلط می‌کند».

کلمه‌ی ای کاش، قلب انسان را تحت سلطه‌ی شیطان قرار داده و او را بر انسان حاکم می‌کند. در سیره‌ی پیامبر اسلام، آمده است که ایشان هرگز این کلمه را بر زبان نیاورده اند.

انسان مؤمن کسی است، که هر آنچه که بر او فرود می‌آید را، میدانِ ربوبیت خداوند دانسته و براحتی با رضایت، از ان در جهت تقرب به سوی الله استفاده می‌کنند.

انسان عاقل کسی است که چندبار خطاهای دیگران را ندید می‌گیرد، و اگر ادامه‌دار بود، یک بار آن هم با مهربانی و خیلی کوتاه تذکر می‌دهد. تذکرات دائم و خشن، قطعاً اثرات سوء و عکس بر جای خواهند گذاشت.

هیچ گرفتن از دیگران، ریز دیدن آنها، به رخ کشیدن اشتباهاتشان، سخت‌گیری‌های بی‌مورد مخصوصاً در اجرای اعمال عبادی و ... قطعاً و یقیناً به سرانجام مثبتی نخواهد رسید.

والدین زیرک، بیشتر از آنکه بخواهند خطاهای فرزندانشان را به رخ آنها بکشند، از کنارشان آرام و بی‌صدا می‌گذرند. چنین والدینی، به فرزندان خود اجازه‌ی آزمون و خطا داده و فرصتِ تثبیت یک مهارت را در نفسشان می‌دهند. آنان با سپردن مسئولیت‌های مهم در هفت سال دوم تربیتی فرزندانشان، و اجازه‌ی سعی و خطا دادن به آنان، در کسب مهارت‌های زندگی، یاری‌شان می‌کنند. تغافل و تجاهل والدین دو اسلحه‌ی مهم، برای باز کردن میدان سعی و خطا برای فرزندان بوده و به آنان اجازه‌ی رشد می‌دهد.

کسی که می‌خواهد روح خود را سالم نگه دارد، مجبور است که خودش را نسبت به بسیاری از اموری که می‌بیند و می‌فهمد، به غفلت بزند. حرکت به سمت الله، تنها به واسطه‌ی یک قلبِ رها و خالی از دغدغه‌های غیر الهی، ممکن است.

قلبی که دائماً درگیر دغدغه‌های زمین و یا رفتارهای دیگران و ... است، توانایی حرکت در این مسیر را نخواهد داشت.

برگرفته از مباحث انسان شناسی

مطالب بیشتر:

پای درس استاد

مجموعه سخنرانی های استاد محمد شجاعی

مجموعه کتابهای استاد محمد شجاعی