نشانه ‌های خروج از صراط مستقیم

نشانه ‌های خروج از صراط مستقیم (فسق)

در فرمایشات حضرت علی (علیه‌السلام) آمده است: «أَیُّهَا اَلنَّاسُ غَیْرُ اَلْمَغْفُولِ عَنْهُمْ وَ اَلتَّارِکُونَ اَلْمَأْخُوذُ مِنْهُمْ مَا لِی أَرَاکُمْ عَنِ اَللَّهِ ذَاهِبِینَ وَ إِلَى غَیْرِهِ رَاغِبِینَ ...؟!»

ای مردمی که از شما غفلت نمی‌شود، و شما ترک کردید آنچه را که از شما مطالبه می‌ شود. چه شده که شما را می ‌بینم که روز به روز از خداوند دورتر می ‌شوید و به غیر او تمایل می‌ یابید.

جریان طبیعی زندگی هر انسان، به گونه ‌ای است که با گذشت زمان، روز به روز به معشوقی که برای خویش برگزیده است، نزدیک‌ تر می‌شود. طبیعی است آنان که کمالات جمادی را برگزیده‌ اند، به آن نزدیک ‌تر شده و آنان که به سوی کمالات حیوانی، وهمی یا عقلی در حرکت اند، با گذشت عمر خود به محبوب ‌هایشان بیشتر از پیش دست می ‌یابند.

آنان که کمالات فوق عقلانی را هدف گرفته و معشوقِ حقیقی و انسانیِ خود (الله) را نشانه گرفته‌ اند، نیز از این قاعده مستثنی نیستند و اگر به سمت الله، درست حرکت کنند باید روز به روز به او نزدیک تر، شبیه‌ تر و مأنوس ‌تر شوند.

هر گونه عقب‌گرد در این مسیر، نه تنها انسان را از پیشرفت باز می‌دارد؛ بلکه روز به روز او را از هدف دورتر می‌کند. چنین حالتی به تعبیر قرآن "فسق" نامیده می‌ شود. فسق در لغت به معنای خروج از حالت طبیعی است. جریان حقیقی زندگیِ یک «انسان» باید به گونه‌‌ای باشد که هر روز به الله نزدیک ‌تر شود. کسی که با گذشت جوانی و عمرش، با الله مأنوس ‌تر نشده و به او شبیه‌ تر نمی‌گردد؛ یعنی حرکت او از حالت طبیعی خارج شده و در اصطلاح به فسق مبتلا گشته است.

اگر انسانی در انتخاب الله به عنوان اِله خود صادق باشد، باید هر چه از عمرش می‌ گذرد، بر سطح نورانیت، آرامش، شادی و قدرت او افزوده گردد. امّا اگر این فرد در جوانی نورانی ‌تر، معنوی ‌تر، شادتر و آرام ‌تر بوده است، نشان می‌ دهد که مسیر حرکت او طبیعی نبوده، و بلکه مسیری قهقرائی داشته است.

نشانه‌های حرکت صحیح در صراط مستقیم

نشانه یک حرکت صحیح انسانی از نگاه قرآن این است که روز به روز عشق انسان به الله، غیب و جهاد در او بیشتر می‌ شود. تحول و رشد بخش فوق عقلانی با این شاخصه‌ های شفاف‌ تر قرآن، کاملاً قابل تشخیص است.

صراط مستقیم (مسیر حرکت صحیح به سوی الله) یک صراط سلوکی است و حرکت صحیح در آن، کاملاً قابل فهم است. تعجب امیرالمؤمنین از این مسئله است که چگونه انسان ها تصور می‌ کنند در صراط مستقیم در حرکت اند. امّا رغبت و شوق شان به امور بخش‌ های پایینی، بیشتر از عشق و رغبت شان به الله است.

فراموش نکنیم که اگر در یک مجتهدِ علوم دینی نیز، عشق به جهاد وجود نداشته باشد و بتواند از حضور در میادین جهاد، صرف نظر کند، فاسق است.

مطالب بیشتر:

پای درس استاد

مجموعه سخنرانی های استاد محمد شجاعی

مجموعه کتابهای استاد محمد شجاعی