برای رسیدن به سعادت، به لحظه تولدت بیندیش!

به گزارش منتظران منجی «عج»، در جلسه 10«بحث غفلت » مورخ 93/10/16، استاد محمد شجاعی به ادامه بحث پرداختند که شرح آن در زیر می آید:

از چه چیزهایی باید غفلت کرد؟

یکی از مهارت‌هایی که تسلط بر آن، لازمه شخصیتِ هر انسان عاقلی می‌باشد، توانایی افتراقِ اموری است که ارزشِ تغافل دارند از اموری که اساساً غفلت نمودن از آنها حیاتِ انسانی او را به خطر می‌اندازند.

در زندگی همه ما، اموری وجود دارند که پرداختن به آنها، موانعی بزرگ در مسیر رشد انسانی محسوب می‌گردند، و از سویی اموری دیگری نیز در جریانات زندگی ما جاری‌اند که غفلت از آن‌ها، ما را از مصالحِ ابدی‌مان باز می‌دارند. توانایی شناسایی این دو دسته از امورات، از مهارت‌های لازم در مسیر حرکت به سوی الله است.

توجه بسیار به شئوناتی که جاودانه نمی‌باشند (شئونات جمادی، گیاهی، حیوانی) مسبّب اصلی غفلت از شئونات جاودانه است. حتی شئونات عقلی نیز اگر هدفِ اصلی انسان واقع گردند، او را از رشد فوق عقلانی باز می‌دارند.

گاهی شهوت‌های علمی (عقلی) ممکن است انسان را از شهوت‌های طبیعی دور نمایند. اما به همان مقدار او را از مباحث فوق عقلانی باز داشته و مانع رشد انسانی او می‌گردند.

برای رسیدن به سعادت، به لحظه تولدت بیندیش!

یک سلسله اموری در زندگی انسان‌ها وجود دارد که به هیچ وجه نمی‌توان از آنها غفلت نمود، چرا که غفلتِ از آنها، نابودی و هلاکتِ انسان را به دنبال دارد.

انسان‌ها در مسیر حرکت خود به سوی الله، چونان راننده‌ای در یک اتومبیل‌اند که ملزم به توجه دائمیِ به مسیرِ حرکت و علاقه‌های راهنمایی و رانندگی می‌باشند. رانندگان می‌توانند در حین توجه دائمی به مسیر و حرکت عالم به سوی مقصد، نگاهی نیز به طبیعتِ جاده داشته و از آن لذت ببرند. امّا اگر توجه به طبیعت، آنان را از توجه به خودِ جاده باز دارد، قطعاً حوادث مهلک و جبران‌ناپذیری در انتظارشان خواهد بود.

در مسیر حرکت به سوی جاودانگی، آنچه که حائز اهمیت بوده و باید مورد توجه دائمی انسان قرار گیرد، لحظه تولدِ او به آخرت است و هر گونه بی‌توجهی به این اتفاق مهم، درست از لحظه تولد انسان به برزخ تا به بعد از آن، نمودِ حقیقی یافته و سعادتش را تهدید می‌نماید. چنین کسی درست در زمانی متوجه غفلت‌ها و کم‌کاری‌های خود می‌گردد که دیگر فرصتی برای بازگشت به دنیا و توشه برداشتن برای یک زندگی ابدی نخواهد داشت.

بنابراین هر انسان زیرکی، قبل از شروع حرکت خود در این مسیر، باید اولویت‌های فکری و آرمانی خود را براساس یک برنامه دقیق و جامع طرح‌ریزی و پایه‌گذاری نماید. انسان بدون مهندسی فکر و مهندسی آرزوها (مدیریت صحیح در چینش افکار و آرزوها) بِسان یک توپ فوتبال است که با عوامل متعدد دنیوی به سمت و سوهای گوناگون حرکت می‌کند. اما کسی که قیمت افکار و آرزوهای گوناگون را می‌شناسد. می‌تواند آن‌ها را در جهت حرکت به سوی هدف نهایی خلقتش تنظیم نماید. چنین کسی برای هر چیزی به اندازه قیمت حقیقی‌اش زمان گذاشته و سرمایه‌گذاری می‌نماید. امّا کسی که قواعد ارزش‌گذاریِ امور را نمی‌شناسد، نحوه رفتار با موضوعات گوناگون را نیز نخواهد دانست. چنین کسی گاه برای مسئله‌ای که از نگاه الله کاملاً بی‌ارزش است، چنان قیمتی قائل می‌شود که احساسِ حرکت او به سمت تولدِ سالم را با اختلال رو به رو می‌نماید.

فراموش نکنیم که تنها الله به عنوان یگانه خالق انسان، قابلیت ارزش‌گذاری بر امور زندگی را دارد که این قواعد را به واسطه متخصصان معصوم در اختیار ما قرار داده است. امام معصوم (علیه‌السلام) خزانه‌دارِ حدود و اندازه‌های الهی است. و هنر یک انسان در این است که تا چه اندازه این حدود و اندازه‌ها را شناخته و نگاهش را با نگاه الله تنظیم نماید.

عدم ترس از آنچه که خداوند انسان را از آن‌ها انذار می‌دهد و عدم رغبت به آنچه که الله، ما را به آن‌ها ترغیب و تشویق می‌کند. نشان می‌دهد که شخص اساساً حرکت صحیحی به سوی بی‌نهایت نداشته است.

یاد مرگ؛ عامل کاهش دهنده غفلت‌های خطرناک

قال امیرالمؤمنین، علی (علیه‌السلام):

«اُوصِیكُم بذِكرِ المَوتِ، و إقلالِ الغَفلَةِ عَنهُ، و كیفَ غَفلَتُكُم عمّا لیسَ یُغفِلُكم؛ توصیه می‌کنم شما را به یاد مرگ و کم کردن غفلت از آن. شما چگونه غافلید از چیزی که هرگز از شما غافل نیست.»

برای انسانی که بخش فوق عقلانی او بر سایر بخش‌هایش حاکم است، مهمترین دغدغه زندگی‌اش، لحظه وفات اوست و این دغدغه او را به سمت آماده شدن برای این لحظه سوق می‌دهد. انجام واجبات و ترک محرمات در حوزه رساله‌ای که از ائمه بر جای مانده است، اولین قدم برای کسب آمادگی جهت یک تولد سالم است. رساله، مجموعه‌ای از حدود ریاضیِ حرکت به سوی تولد سالم است و سهل‌انگاری و بی‌توجهی در رعایت این حدود، در حقیقت، تجاوز به حدود الهی می‌باشد.

سفارش اکید ائمه، پرهیز از غفلت نسبت به مسئله معاد است. حتی قرآن ریشه قدرت‌یابی روح را در انسان‌ها بخصوص در انبیاء، در توجه به معاد می‌داند. چنین توجهی، نفس انسان را سرشار از شادی و آرامش نموده و او را مشتاقِ لحظه تولدش به برزخ می‌کند. امّا فراموش نکنیم که قلبی که سرشار از آلودگی‌ها و بیماری‌های گوناگون است، توان جذبِ بی‌نهایت پروردگار را در لحظه تولد به آخرت نداشته و نمی‌تواند از شرایطِ بهشت بهره‌برداری نماید.

خوب است بدانیم که حضرت عزرائیل (علیه‌السلام)، با شکل حقیقی باطن ما به سراغمان می‌آیند، بنابراین هر چه نفس انسان زیباتر و آماده‌تر باشد، با فرشته مرگِ زیباتری ملاقات می‌کند.

همه ما به سرعت در حال حرکت به سوی لحظه باشکوه تولدمان پیش می‌رویم. اما آنچه که در این میان حائز اهمیت است، میزان تلاشی است که ما برای آماده شدن جهت چنین لحظه‌ای از خود به نمایش می‌گذاریم. اعتماد به خداوند سبب می‌شود که انسان از هیچ عمل صالح و هیچ خیری فروگذار ننموده و با اتکاء به الله، این مسیر را طی نماید.

مطالب بیشتر:

پای درس استاد

مجموعه سخنرانی های استاد محمد شجاعی

مجموعه کتابهای استاد محمد شجاعی

والحمدلله رب العالمین