پرهیز از خوارشمردن و سرزنش دیگران

به گزارش منتظران منجی «عج»، در جلسه 413 «خانواده آسمانی » مورخ 94/10/24 ، استاد محمد شجاعی به ادامه بحث پرداختند که شرح آن در زیر می آید:

سرزنش و قهر با گنهکاران؛ ممنوع

آلوده شدنِ یکی از اعضای خانواده، فامیل، دوستان و ... به گناهی، هرگز نباید، مانع ادامه‌ی رفاقتِ ما با آنان گردد. گاه اتفاق می‌افتد که ارتکاب یکی از اعضای خانواده به یک گناه، با چنان واکنش شدیدی از سوی بقیه‌ی اعضای خانواده پاسخ داده می‌شود، که شخص اساساً فرصتی برای جبران و یا پیدا کردن شخصیت حقیقی خودش را ندارد.

بعنوان مثال ممکن است فرزندان، یا والدین به گناه و یا فحشایی مبتلا شوند، هر گونه طرد کردن یا قهر کردن و ... از سوی دیگر اعضا، نه تنها کمکی به حل موضوع نمی‌کند، بلکه مصیبت دومی را به مصیبت اول ما (ارتکاب گناه) اضافه خواهد کرد.

اولین قدم در چنین شرایطی آن است که اول خودمان را مورد بررسی قرار دهیم، آیا کوتاهی‌های ما، سبب ارتکاب او به گناه نشده است؟ آیا عدم مراقبت‌های ما و تأمین‌های عاطفی ما، منجر به چنین حادثه‌ای نشده است؟ آیا ما نقشی در این لغزش او نداشته‌ایم؟

به فرض اینکه، ما تمام مسئولیت‌ها و مراقبت‌هایمان را به انجام رسانیده باشیم، باز هم حق سرزنش کردن او و یا غیبت کردن از او را نداریم. بلکه باید با مهربانی، دست او را گرفته و از این منجلاب خارجش کنیم. حفظ آبروی او در این شرایط اصلی‌ترین وظیفه است که برعهده‌ی ماست ما حق نداریم، این ماجرا را برای کسی بازگو کنیم ...

این اخلاق، جز خلقیات پیامبر و اولیائش نیست، زیرا خداوند اساساً آشکار شدن فحشا، و یا مچ‌گیری از بندگانش را دوست ندارد. لذا امام صادق (علیه‌السلام) بسیار محترمانه و عاشقانه از ما رعایت این نکته را می‌خواهد؛ «این از اخلاق رسول الله و اولیائش نیست»... این جمله نشان می‌دهد که قیمت ما؛ رسیدن به خلق الهی است. ارزشِ حقیقی ما، شبیه شدن به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اولیائش است. پس خودمان را ارزان نفروشیم....

ابتلای به خُلق‌هایی مثل طعنه زدن، سرزنش کردن، و ... انسان را از تخلق به اخلاق رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) باز می‌دارد. انتخاب الگوهای اخلاقی، تعیین کننده‌ی قیمت ماست... ما زمانی ارزشمند و قیمت دار خواهیم بود، که الگویِ زندگی‌مان در همه‌ی ابعاد، الله و الگوهای معرفی شده از سوی او «لَقَد كانَ لَكُم فی رَسولِ اللَّهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ» (سوره احزاب/آیه 21) باشند.

کسی که رسول الله و اولیاء او را به عنوان الگو و مربی خود پذیرفته است؛ نمی‌تواند بدون هم قدمی، رفاقت، و نزدیکی دائمی با آنان، به شباهت با آنان برسد.

تمام دلگرمی و اطمینان خاطر یک مؤمن، همین انتسابش به مربیان معصومش می‌باشد، زیرا مطمئن است که هرگز در الگوگیری خطا نکرده و به بیراها نمی‌رود. از همین رو به محض آنکه، خلقی را از اخلاق رسول الله نمی‌بیند، به سرعت آن را از خود دور می‌کند. چرا که می‌داند هر لحظه درنگ، در آنچه که رنگ و بوی الگوهای او را ندارد، او را به سرعت از شبیه شدن به مربیان و الگوهای حقیقی اش باز می‌دارد.

چنین کسی، لحظه به لحظه در زندگی‌اش برای تخلق به اخلاق رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، تلاش می‌کند. او آنقدر درگیرِ برطرف کردن نقص‌ها و ضعف‌های خودش می‌باشد که از دیدن عیوب دیگران و طعنه زدن به آنان باز می‌ماند. او رفته رفته به روحی نرم‌تر، لطیف‌تر، مهربان‌تر و آرام‌تر دست می‌یابد. زیرا تنها انگیزه او از خوب بودن، جلوه کردن در نگاه محبوبش (الله) است. او اساساً برای مهربانی کردن، کاری به نحوه‌ی رفتارهای دیگران ندارد، مهربانی می‌کند، چون خداوند، مهربانان را دوست دارد.

فراموش نکنیم که؛

هرگز بدون تنظیم سبک زندگی و اخلاقی‌مان، با تنها الگوهای مورد تأیید الله، محال است در آخرت با آنان محشور شویم. تنها تشبّه به این الگوها در دنیاست که انسان را به معیّت آنان در آخرت می‌رساند.

برای یک انسان حقیقی، همین یک جمله‌ی امام صادق (علیه‌السلام) کافی است که هرگز کسی را به خاطر گناهش مورد عتاب و قهر قرار ندهد؛ «این از اخلاق رسول الله نیست»... او می‌داند که عدم شباهتش به اخلاقِ رسول الله، یعنی جهنم، یعنی آتش؛ یعنی نکبت و شقاوت ...

اساساً او به دنبال هیچ چیزی جز رسیدن به معیت رسول الله و اولیائش نمی‌باشد. و همین عدم تشبه و عدم معیت، برای او نکبتی عظیم است. امام سجاد (علیه‌السلام) در مناجات‌شان می‌فرمایند: « آه وا نفساه إن حیل بینی وبین محمد المصطفى..»

و معنای این آه، را فقط کسی می‌فهمد که عاشق است ... او می‌دود، می‌دود، می‌دود تا در لحظه‌ای که به بی‌نهایت متولد می‌گردد، رسول الله را در آغوش کشیده و به سعادتی عظیم که همان، معیت با اهل بیت است، برسد. او آنقدر بی‌وقفه زحمت می‌کشد که زیباترین هیبت انسانی را در

لحظه‌ی تولدش به برزخ داشته باشد.

باید تا دیر نشده، آشتی کنیم، عاشق شویم، و برای نزدیک شدن به معشوق‌مان، آنچه را که باطن‌ِ ما را از تشبّه به آنان دور می‌کند، پاک کنیم...

برای این پاک شدن، باید تنبلی‌ها را دور کنیم ... عاشقانه زحمت بکشیم، عاشقانه تلاش کنیم و ...

«والحمدلله رب العالمین»