​مرز صداقت در دوستی (2)

به گزارش منتظران منجی «عج»، در جلسه 412 «خانواده آسمانی » مورخ 94/10/24 ، استاد محمد شجاعی به ادامه بحث پرداختند که شرح آن در زیر می آید:

نشانه‌های حریم دوستی از نگاه امام صادق (علیه‌السلام)

در جلسه‌ی گذشته طبق روایت امام صادق (علیه‌السلام)، آموختیم که روابط دوستی، دارای حدود و اندازه‌ای است، همان‌گونه که همه چیز در عالم از اندازه‌ی مشخصی پیروی می‌کنند.

هر ارتباطی بر نفس، تأثیرگذار است، درست مانند اینکه بعد از خوردن چیزی، بدن ما از موادِ دریافت شده، تأثیر گرفته و بر طبق آن رشد می‌کند. اگر فرمول‌ها و روابط ارتباط سالم و الهی شناخته شده و رعایت شود، حتماً از ارتباطات خود نهایت لذت و خیر را دریافت کرده و به رشد می‌رسد.

در روایتی از امام صادق (علیه‌السلام) که در جلسه‌ی قبل بررسی شد، تا حدودی، نشانه‌های یک شخصِ مورد اعتماد برای یک رابطه‌ی دوستی را برایمان به تصویر کشیدند. که چند نمونه از آن را در جلسه‌ی گذشته شرح داده شد.

• عدم دورویی و چاپلوسی فرد، اولین نشانه دوستی است.
• از موفقیت‌های ما همان‌قدر لذت ببرد که از موفقیت‌های خودش، و از سختی‌ها و مشکلاتِ ما همانقدر احساس سختی کند که از مشکلات و مصائب خود ادراک می‌کند، دومین علامت رابطه‌ی دوستی است.

این ویژگی، درک قاعده‌ی هو أنت بوده، و از اصلی‌ترین و مهم‌ترین ویژگی‌هائی است که یک دوست را برای ما، قابل اعتماد می‌سازد. البته باید توجه داشته باشیم که «خیر» همان چیزهاییست که ما را به سوی الله نزدیک می‌کند، و «شرّ» همان چیزی است که ما را از تشبّه و تقرب به الله باز می‌دارد. دوست حقیقی کسی است که خیر و شر را از دریچه‌ی حقیقی دیده و آن را تنها با مقیاس‌های دنیایی، مقایسه نکند. گاهی، نعمتی ظاهراً از نگاه دیگران، یک نعمت و یا یک موفقیت محسوب می‌شود، امّا اگر همین نعمت، سبب دور شدن فرد از الله شود، در حقیقت شرّی بزرگ برای زندگی او محسوب می‌شود. و یا گاهی یک مصیبت، ظاهراً از نگاه دیگران، مشکل و سختی محسوب می‌شود، امّا همین مشکل، سبب نزدیک شدن و تقرب انسان به الله می‌گردد، پس در حقیقت این مشکل، خیری عظیم برای او بوده است.

خوشحالی انسان در مصیبت‌های دیگران، حاکی از یک بیماری وحشتناک و خطرناک در نفس  انسان است. باید به دنبال، راه درمان باشیم.

نشانه سوم؛ تداوم رابطه‌ی دوستی در زمانی که به ثروت و یا موقعیتی رسید.

نشانه چهارم؛ هرکاری که از دست او بر می‌آید، در زمان نیاز دوستش، دریغ نکند.

نشانه‌ی پنجم که بقیه‌ی نشانه‌ها را در خود جمع کرده است، این است که؛ دوستش را در زمان گرفتاری‌ها، رها نکند...

گاهی انسان، در هنگام گرفتاری‌ها و مشغله‌ی اطرافیانش، کاملاً غافل و مشغول خودش می‌باشد. به عنوان مثال عدم همکاری‌های همسران، در زمان مشغله‌هایِ همسرشان ... عدم درک فرزندان از شرایط سخت والدین، از نمونه‌های این رها کردن‌ها هستند.

سرور یک جمع کسی است که به دیگران توجه و خدمت بیشتری می‌کند و حواسش بیشتر به اطرافیانش می‌باشد.

رها نکردن در گرفتاری‌ها، صرفاً شامل زمان‌های مصیبت و سختی نیست؛ بلکه توجه انسان به رفع نیازهای اعضای خانواده، اعضای فامیل، دوستان و ... نشان‌دهنده‌ی عدم رها کردنِ آنان است.

یک دوست خوب و یک رفیق الهی، کسی است که منتظر اعلام نیاز اطرافیانش نمی‌ماند، بلکه دائماً رصد کرده و نیازهای دیگران را کشف کرده و رفع می‌کند، نه اینکه با خودخواهیِ تمام، سعی کند از دیگران، حداکثر استفاده را برده و خودش نسبت به دیگران بی‌اعتنا باشد. چنین کسی هرگز به دنبال اثباتِ خودش و بزرگ جلوه کردن در نگاه دیگران نیست، تا به بهای له کردن دیگران، به مقاصد خود برسد.

او دائماً به وسیله‌ی یاری و امداد دیگران، سعی در جلب توجه اهل آسمان داشته و از هر شرایط خیر و شری که برای خود و دیگران اتفاق می‌افتد، حداکثرِ نور را جذب کرده و رشد می‌کند.

گذشته‌ی رفیقت را به رخ نکش!

امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند:

«لا تَطْعَنُوا فى‌ عُیُوبِ مَنْ اقْبَلَ الَیْكُمْ بِمَوَدَّتِهِ وَ لا تُوقِفُوهُ عَلى‌ سَیِّئَةٍ یَخْضَعُ لَها فَانَّها لَیْسَتْ مِنْ اخْلاقِ رَسُولِ اللَّهِ؛ به عیب‌های کسی که به دوستی شما، روی آورده، طعنه نزنید، به به خاطر گناهی که مرتکب می‌شود، از دوستی خودت، او را باز مدار (قهر نکن)، که این، از اخلاق پیامبر و دوستانش نمی‌باشد».

طعنه زدن به دیگران و عزیزان به خاطر اشتباهات شان، در اثر حملاتِ شیطان از عقب بوجود می‌آید. زیرا شخص با تکرار عیوب دیگران در ذهن خودش، آنها را در ذهن خویش ثبت کرده و نگه می‌دارد و گاهاً در شرایط مهیا شده، بصورت طعنه، به زبان می‌آورد. فراموش نکنیم، که از نظر رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، بدترین بدترین بدترین انسان‌ها، کسی است که نه عذر دیگران را نمی‌پذیرد. طعنه زدن به همسر، فرزندان و ... از مصادیق این روایت است. باید بیاموزیم؛ همانگونه با دیگران رفتار کنیم که دوست داریم، خدا با ما رفتار کند.

«والحمدلله رب العالمین»