بیوتروریسم چیست؟ بخش اول

در بین جنگ‌افزارهای نوین، سلاح‏ها و فن‏آوری میکروبی بیش‏تر از سایرین، مورد توجه تشکل‏های تروریستی و تروریست دولتی ابرقدرت‏ها قرار گرفته است.

شاید بتوان به جرئت گفت که سلاح‏های هسته‌ای دیگر یک خطر بالفعل نیستند و تنها یک قدرت بازدارندۀ بالقوه محسوب می‌شوند.کشورهای صاحب این سلاح‏ها، هرگز نخواهند توانست به راحتی از آن‏ها علیه دشمنان خود استفاده نمایند؛ زیرا تبعات بکارگیری چنین سلاح‏هایی آن‏چنان گسترده است که قسمت بزرگی از جهان را در بر خواهد گرفت. اشعه‌های رادیواکتیو، گرد و غبار اتمی، طوفان اتمی و اشعه‌های یونیزان در قالب مرزهای جغرافیایی نخواهند گنجید و حوزه وسیعی را آلوده خواهند کرد. طبعاً در این زمان، کشور به کار برنده این سلاح ها باید پاسخ‏گوی کشورهای همسایه نیز باشد؛ مثلاً اگر «هند»، علیه «پاکستان» از بمب اتم استفاده نماید، بسته به محل انفجار اتمی، باید پاسخ‏گوی بخش وسیعی از «خاورمیانه» نیز باشد؛ لذا شاید همین ملاحظه بوده است که در جنگ جهانی دوم، «ژاپن» برای امتحان بمب‏های اتمی امریکا انتخاب شد. کشوری دور دست در دریا که همسایه‌ای نزدیک هم ندارد؛ درحالی‏که به نظر می‌رسد اگر بنا بود جنگ را به نوعی خاتمه دهند، می‌بایست این بمب‏ها بر سر «برلین» تخلیه می‌شد که مبداء جنگ بود.از سوی دیگر، سلاح‏های شیمیایی نیز چندان گزینۀ مناسبی برای فعالیت‏های تروریستی نیستند. مشکلات حمل و نقل، نگهداری و بکارگیری، عمر کوتاه، خطر نشت، تأثیر محدود و قابلیت ردیابی عامل ترور کننده، سبب شده اند که این گزینه چندان مورد اقبال نباشد؛ اگرچه در میدان جنگ گزینه موفقی بوده است، ولی از آن‏جا که از سال ۱۹۳۵ م. کنوانسیون ممنوعیت بکارگیری آن‏ها در «ژنو»، به امضای اکثر کشورهای جهان رسیده است، کشورهای متخاصم با احتیاط زیادی اقدام به استفاده از آن می‌کنند که البته آن نیز به اشارۀ ابرقدرت‏ها خواهد بود؛ ولی باز هم از سوی افکار عمومی جهان تحت فشار شدید قرار خواهد گرفت .از این رو، سلاح‏های میکروبی چه در عرصۀ جنگی و چه در عرصۀ تروریستی، وسیله‌ای بسیار مطلوب برای دشمنان شده است. توان تولید بالا، نگهداری راحت، قابلیت انتشار، قابلیت مصون سازی نیروی خودی، قابلیت تکثیر برای عوامل میکروبی زنده، دشواری بسیار در ردیابی فرد یا افراد متخاصم، گستردگی عملکرد از انسان تا دام و محصولات کشاورزی و محسنات بسیار دیگر، موجب شده اند که تشکل‏های تروریستی به این فناوری جدید بشدت کشش یابند، بدون آن‏که بتوان گناهی را متوجه آن‏ها نمود.سلاح‏های میکروبی، به‏خصوص در عرصۀ تروریسم دولتی و علیه ساختارهای صنعت کشاورزی در سالیان اخیر، بسیار به‏کار رفته است. اگرچه کشور هدف، هرگز نتوانسته است ادعای خود را علیه دشمنش به اثبات برساند. اروپا شیوع جنون گاوی را متوجه سازمان‏های جاسوسی «امریکا» و «استرالیا» می‌داند که با هدف ضربۀ اقتصادی به صادرات گوشت اروپا انجام شده است. چین در شیوع سارس، امریکا را مقصر می‌داند که باعث شد چین در آستانۀ شکوفایی اقتصادی، سال‏ها از گردونۀ رقابت تولید ارزان قیمت به‏واسطۀ تعطیلی کارخانه‏هایش عقب بیفتد. «کره شمالی»، شیوع وبا در «پیونگ یانگ» را در اواخر دهه هشتاد میلادی، نتیجۀ فعالیت جاسوس‏های امریکایی می‌داند که با هدف مجبور کردن این کشور به پذیرش شرایط دول اروپایی، امریکایی برای قطع آزمایش های هسته‌ای انجام شده است. تمامی این اتهامات در حد اتهامی باقی می‌ماند. ولی مسلماً هر روز، بسیاری از مناطق جهان، در معرض خطر یک حمله بیوتروریستی هستند. بدیهی است که نیروهای نظامی، تنها جمعیت در معرض خطر برای حملات بیولوژیک نیستند؛ بلکه اقشار مختلف در معرض خطر بوده و به منظور دفاع در مقابل آثار ناتوان کنندۀ بالقوۀ یک حمله، نیازمند کسب آگاهی نسبت به اصول اساسی همه گیرشناسی عوامل مورد استفاده در جنگ بیولوژیک می‏باشند . طبق نظر کارشناسان سازمان بهداشت جهانی ( W.H.O) در حال حاضر، ۱۷ کشور جهان قابلیت تولید چنین موادی را دارند. تولید مواد بیولوژیک بالنسبه ارزان بوده؛ به طوری که به عنوان بمب اتمی فقرا The Poor Man,s Atom Bomb یا PMAB نامیده شده است. تولید، استفاده و انتشار یک سلاح بیولوژیکی، بسیار ارزان‏تر از بمب اتم بوده و کم‏تر احساسات جهانیان را بر می انگیزد .و البته استفاده از این سلاح‏ها تا حدودی برای تروریست‏ها بی خطر می‏باشد. معمولا مشاهدۀ پاتوژن‏ها و مقابله علیه آن‏ها مشکل است؛ به عنوان مثال در صورت انتشار عامل اسهال در آب یک منطقه تا دورۀ کمون سپری و علائم بیماری ظاهر شود، چند روز طول می‏کشد که فرصت مناسبی برای تروریست‏ها است تا به اهداف خود برسند. انتقال عوامل هم از کشوری به کشور دیگر به وسیله مسافرهای معمولی آسان به نظر می‏رسد؛ به عنوان مثال، قرار دادن پودر میکروب سیاه زخم داخل کپسول، به عنوان دارو و حمل آن به مناطق مورد نظر . این عوامل بیماری زا از راه‏های مختلفی در جوامع هدف، مورد استفاده قرار می‏گیرند. انتشار عوامل بیماری زا در هوا، آب، مواد غذائی، انواع مواد کنسرو شده، اسباب بازی، پاکت نامه، هدایای پستی، حشرات ناقل، خون و…. سابقه داشته است. استفاده از عامل بیوتروریسم بر اساس اهداف تروریست‏ها تعیین می‏گردد. در صورتی که تروریسم قصد گسترش وسیع بیماری را داشته باشد از عواملی، نظیر آبله انسانی استفاده می‏کند که به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل و باعث آلودگی وسیع می‏شود و در صورتی که قصد آن مورد هدف قرار دادن شخص خاصی باشد، از عواملی نظیر انتراکس (عامل سیاه زخم ) استفاده می‏کند . تعاریف : برای ترور و تروریسم، تعاریف مختلفی ارائه شده که با گذشت زمان توسعه داده شده اند. در ابتدای بحث به چند تعریف و تعاریف مرتبط با آن اشاره می‏گردد .

ترور  چیست؟ترور در کلمه، به معنی ترساندن است و در فرهنگ سیاسی جهان عبارتست از هرگونه اقدام خصمانه و مخفیانه علیه فرد یا افرادی در حوزه‌ای محدود یا گستردۀ اقتصادی، کشاورزی و صنعتی، با هدف ایجاد ارعاب یا باج خواهی. در فرهنگ سیاسی، ترور از ریشه لاتین terror به معنای ترس و وحشت گرفته شده است و به رفتار و اعمال فرد یا گروهی اطلاق می شود که از راه ایجاد ترس، وحشت و استفاده از زور می‏خواهند به هدف سیاسی خود برسد. در زبان فارسی هم ترور به معنای ترس زیاد، بیم و هراس و خوف و وحشت است و تروریست به عامل ترور، طرفدار ترور، آدم کش یا کسی که برای رسیدن به هدف خود، کسی را به طور غافلگیرانه بکشد یا ایجاد وحشت و هراس کند، گفته می‏شود. در «لغتنامه روابط بین الملل» ذیل کلمه terrorism آمده است: ترور و تروریسم به فعالیت‏های بازیگران دولتی و غیر دولتی اطلاق می‏شود که شیوه و تمهیدات خشن را در اعمال خود برای رسیدن به اهداف سیاسی به کار می‏برند .

 بیوتروریسم چیست؟بر اساس تعریف پلیس بین الملل درسال ۲۰۰۷ م. بیوتروریسم عبارت است از منتشر کردن عوامل بیولوژیکی یا سمی با هدف کشتن یا آسیب رساندن به انسان‏ها، حیوانات و گیاهان با قصد و نیت قبلی و به منظور وحشت آفرینی ، تهدید و وادار ساختن یک دولت یا گروهی از مردم به انجام عملی یا برآورده کردن خواسته‏ای سیاسی یا اجتماعی.

حمله بیوتروریستی چیست؟حمله بیوتروریستی عبارت است از پخش کردن ویروس، باکتری، میکروب یا دیگر عوامل بیماریزا و سمی که موجب بروز بیماری و مرگ در میان انسان‏ها، حیوانات و گیاهان می‏شود. کشف و شناسایی یک حملۀ بیولوژیکی، سخت و دشوار به شمار می‏آید. تاثیرات یک حمله بیولوئژیکی به چهار دسته تقسیم می‏شوند. ۱- فیزیکی: بروز بیماری؛۲- روانی:بروز ترس و وحشت؛۳- اقتصادی: محدودیت سفر و جابه‏جایی، متوقف شدن فعالیت‏های اقتصادی و کسب و کار؛۴- زیست محیطی: آسیب دیدن انسان‏ها، حیوانات، گیاهان، آلوده شدن منابع طبیعی مثل منابع آب و غیره.

بیوتروریسم‏ها چه کسانی هستند؟معمولا گروه‏ها و جنبش‏ها سیاسی و فرقه‏های مذهبی یا اشخاصی هستند که توانایی تولید و بکارگیری سلاح‏های بیولوژیک را دارند؛ به طور مثال «جنبش استقلال طلب قبیله مائومائو» در «کنیا» که از سم برای کشتن ماموران حکومت استعماری «بریتانیا» استفاده کردند: «فرقه مذهبی راجنیشی» در سال ۱۹۸۴ م. با آلوده کردن ظروف سالاد یازده رستوران در آمریکا، با باکتری تایفیموریوم سالامونا، موجب مسمومیت ۷۵۰ نفر شدند؛در سال ۱۹۹۳ م. فرقۀ مذهبی آئوشینریکوی، باسیل سیاه زخم را در ناحیۀ «کامیرو» در متروی «توکیو» منتشر کرد.

 منبع:سایت وزارت اطلاعات