بصیرت در اندیشه و عمل عالم آل محمد(ص)

معرفت؛ یعنی علم با اعتقاد که بصیرت بالاتر از آن و توأم با یقین است و معنای اعتقاد عقلی می‌دهد؛ زیرا متغیر و ناقص نیست. جالب آنکه بصیرت از صفات مؤمنان و پیامبر اکرم(ص) است، چنانکه ایشان فرمودند: «اعتقاد من با بصیرت است.»باید توجه داشت، بصیرت معصومان(ع) با غیرمعصوم تفاوت دارد؛ بصیرت ما  خروجی فعالیت های عقلی و معرفت است، اما معصومان(ع) بینش و بصیرت خاص خود را از جانب خدای متعال دریافت کرده اند و برتر و بالاتر از بینش معمولی است.
وقتی حضرت ابراهیم(ع) عرض می‌کند: خدایا! به من نشان بده چطور مردگان را زنده می‌کنی؟ خداوند می‌فرماید: «آیا ایمان نداری؟» عرض کرد: می‌خواهم برایم ثابت شود؛ یعنی درجه بصیرت حضرت ابراهیم(ع) نیاز دارد که شک از آن برداشته شود.
در این میان، پیامبر(ص)، حضرت صدیقه (س) و ائمه(ع) بصیرت را در اعلی درجه آن دارند که به دور از هر گونه شک و تردید است.
اما بصیرتی که امام رضا(ع) دارند، بصیرتی است که با آن واقعیت دنیا، آخرت، مخلوقات و قدرت خدا را می‌بینند که این بالاترین درجه بصیرت است. جالب آنکه ثامن الحجج(ع) در تمام زندگانی خود، این بصیرت را به کار گرفتند، برای مثال به مأمون فرمودند: «این ولایتعهدی من به پایان نمی رسد و من قبل از تو از دنیا می‌روم!» یا اینکه امام رضا(ع) با مأمون شرط کرد که در صورت پذیرش ولایتعهدی در هیچ نصب و عزل، امری و نهی ورود نمی کند و در امور مملکت دخالتی نخواهد داشت، و این تبلور بصیرت در سیره سیاسی امام رضا(ع) است. ایشان همچنین از شهادت خود خبر دادند و به مأمون سفارش کردند که مراقب فرزندشان امام جواد(ع) باشد و فرمودند: «عمر جواد(ع) که به پایان برسد تو نیز می‌میری»؛ از این رو، مامون به حضرت جواد (ع) احترام بسیار می‌گذاشت و ایشان را به بغداد برده و حتی دخترشان را به تزویج آن حضرت(ع) درآورد. جالب آنکه حتی پس از شهادت، مزار مطهر ثامن الحجج(ع)، نه فقط برای مردم ایران بلکه برای مردم جهان بصیرت افزاست. نکته مهم آنکه امام رئوف(ع) در کنار برخورداری از بصیرت در حوزه نظر و اندیشه، در عمل نیز این بصیرت را به
شیوه های گوناگون به کار می‌گرفتند. همین بصیرت ایشان بود که طی سه سال زندگانی شان در خراسان، انقلابی بزرگ را رقم زد و مناظرات ایشان با بزرگان ادیان، کار را به جایی رساند که همگی آن‌ها به مقام والای علمی‌شان اعتراف و آن را تحسین کردند. افزون بر این، ثامن الحجج(ع) با بیان حدیث سلسله الذهب، مقام امامت را تبیین کردند و این ولایت را منظومه ای دانستند که تا قیامت ادامه می‌یابد و ارتباط با فقها و ولی فقیه امتداد این ارتباط با ائمه(ع) است. اما متأسفانه امروز و در زمانه ما بصیرت کمرنگ است و به نوعی مردم دنیا دچار شک و تردید هستند و حتی بسیاری از اندیشمندان در سطح جهان اعتقادی ندارند، این یعنی فرهنگ شک و نگرانی در جهان در حال ترویج و عمومیت یافتن است و شاید به برخی مؤمنان هم سرایت کند.
برای مثال برخی مؤمنان را می‌بینیم که در گفتار با ائمه(ع) دچار تردید هستند، اما هستند آن‌هایی که با بصیرت و اعتقاد وقتی با اهل بیت(ع) سخن می‌گویند، آن‌ها را حیّ و شنوا به گفته های خود می‌دانند.
پس باید امروز خانواده ها، مدارس و دانشگاه ها و نهادهای فرهنگی ما زمینه های ایجاد و افزایش بصیرت در افراد را فراهم کنند.