خانواده آسمانی جلسه 77

90/09/10

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

همانطور که در جلسات قبل عرض کردیم حضرت سید الساجدین «علیه‌السلام» موانع رسیدن به خدا و خانواده­ی آسمانی را به صورت شکایت از نفس و در قابل مناجات شاکین بیان فرموده­اند. آخرین مانعی را که ذکر کردیم ویژگی مناع بودن نفس از خیر بود. ویژگی دیگر که از جمله موانع رسیدن ما به خانواده­ی آسمانی امان است به فرمایش حضرت تمایل بسیار زیاد نفس به سرگرمی و بازی است. «میاله الی اللعب و اللهو» امروزه دنیای استکبار به این خصوصیت نفس، به طور بسیار گسترده پرداخته­است و از آنجایی تعریف آنها از انسان محدود به «از تولد تا مرگ» یعنی زندگی صرفاً دنیایی است لذا اصالت را به لذت داده­است. و ذهن و دل انسانها را متوجه و مشغول لذت کرده­است. و در هیچ بخشی از آن «حد یقف» ندارد. در زمینه­ی لذت از مزه­ها انواع غذاها و خوراکی­ها را تهیه کرده، به طوری که هر صنف آنها را در نظر بگیریم تولیدات بشر در آن صنف از شمارش خارج است. گرفتار مزه­ها شدن به حدی برای رشد انسان خطرناک است که در حدیث معراج خداوند به رسولش «سلام‌الله علیها» هشدار می­دهد که گرفتار مزه­ها نشود. کسی که قصد حرکت جدی به سمت آسمان دارد باید رابطه­اش را با خوراکی­ها طوری تنظیم کند که ضمن اینکه نیازهای بدنش را تأمین می­نماید به دام خوراکی­ها نیفتد.

تا کسی امیر شکمش نشود شکم او را در زمین نگه خواهد داشت و حتی اگر هیچ مانع دیگری نداشته باشد. (بحثهای تخصصی در شرح حدیث معراج خواهد آمد.) اسیر شکم شدن سرعت را بسیار کاهش می­دهد. (به بحث تغذیه در معرفت نفس رجوع شود). در زمینه­های دیگر هم بشر بسیار کار کرده­است و تنوع طلبی در بهره­برداری­های طبیعی به حدی گسترش یافته که اگر انسان صد عمر دیگر از خدا بگیرد نمی­تواند هر کدام را یکبار تجربه کند. کسی که فرهنگش زمینی و طبیعی است با توجه به اینکه از روح بینهایت طلب، برخوردار است ولی رابطه­اش را با آسمان و بینهایت ضعیف یا قطع کرده است، چاره­ای ندارد جز اینکه دائماً در دنیا تصرفات متنوع و مختلف داشته باشد زیرا نمی­خواهد دچار رخوت، رکود و سستی شود. تا کنون بیش از دوازده هزار نوع وسیله­ی ارضاء لذت جنسی تولید کرده­است. گرفتار هر یک از این لذات شدن در هر زمینه­ای، روح انسانرا به حدی به زنجیر می­کشد که در برزخ و قیامت صدها سال طول می­کشد تا این زنجیر ها باز شوند. بشر در طول سابقه­ی پانزده هزار ساله اش همیشه بازی و سرگرمی داشته­است. ولی امروزه که نبرد بین حق و باطل اوج گرفته، هر کدام لشکریان خودشان را به میدان می­آورند. سکس، مواد مخدر، فیلمهای تلویزیون و سینما، مجلات و ورزش و... را با تنوعاتی که دارد وسیله­ی غفلت قرار داده­اند. حتی ورزش که برای بدن لازم و واجب است را تبدیل به وسیله­ی غفلت مردم از حقایق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و معنوی عالم قرار داده­اند. کسی که خودش را طبیعی ترجمه کرده­است یکی از لذتبخش ترین قسمتهای زندگی­اش بازی و سرگرمی است. زیرا ضمن لذتی که دارد انسان را از حقایق تلخ اطرافش غافل می­کند. و تبدیل به حجابی قوی می­شود. علاوه بر سرگرمی­های وهمی و خیالی، سرگرمی­های عقلانی خوبی داریم که وهم آنها را خراب کرده­است. البته انسان نیاز به بازی و سرگرمی دارد ولی حکم استراحت باید داشته باشد که متعاقب کار و فعالیت زیاد انجام می­گیرد و بسیار مناسب و حلال است. و این در زندگی شخص بیکار و بطال معنایی ندارد.

پیامبر «سلام‌الله علیها» هفت سال اول را به کودک اجازه­ی بازی داده­اند. تا آماده­ی فرمانبری و تربیت در هفت سال دوم گردد. و هفت سال سوم دوره­ی مشورت و شخصیت­سازی است. در هفت سال دوم فرزند باید به مدرسه برود و درس بخواند و به اندازه­ای به او اجازه­ی بازی می­دهند که به اصل لطمه وارد نشود. اگر همه وقت بچه به بازی بگذرد حتی اگر تفریح (وارد کردن شادی به روح) هم باشد او را روانی می­کند. ما باید اولاً حرکت انسان به سمت آخرت را شناخته سپس جایگاه بازی و سرگرمی راتشخیص دهیم. امام هم با میل به بازی مشکلی ندارد ولی از «میّال» بودن نفس شکایت دارد، که میل دائم را مذمت می­کند. قلب سه حرکت دارد. قبض و بسط و استراحت. اگر قلب استراحت نکند نمی­تواند با قبض و بسط خون را در بدن به جریان بیندازد.

قواعد حرکت نفس از دنیا به آخرت مانند قواعد حرکت جنین از رحم به دنیاست. حضرت می­فرمایند: از جنین بیاموزیم که هر چهل روز یک مقام پیدا می­کند. نطفه، علقه، مضغه، سپس گوشت و استخوان ساختن و ... دائماً فعالیت می­کند برای اینکه آماده­­ی زندگی در جهانی شود که صدها برابر رحم باید در آنجا عمر کند. و اینکه عمر دنیایی اینقدر محدود شده به این دلیل است که متخصص معصوم بالا سر ما نیست که راه طولانی شدن عمر را به ما بیاموزد و خودش هزار و صد و هشتاد سال داشته و هنگام ظهور چهل ساله ظهور می­کند. معمّرین گذشته تا سه هزار سال هم عمر کرده­اند. تکنولوژی عمر انسان را به کوتاهترین زمان رسانده­است. سرطان، گرفتگی عروق، ... محصول دخانیات و مواد مخدر است. به تصریح متخصصان بیش از 70% افراد زیر بیست سال اضافه وزن دارند. در کشور ما سالی هشت هزار و پانصد خانم مبتلا به سرطان سینه می­شوند سرطانهای دیگر را هم به آنها اضافه کنید. سرطان بیماری ویژه تکنولوژی در اثر بهم خوردن تعادل بدن است. میلیونها انسان در اثر تغذیه­ی بد و عادتهای غذایی غلط می­میرند و این غیر از گرسنگی است که در حال حاضر بیش از یک میلیارد نفر به آن مبتلا هستند. بیش از 90% از رژیم­های غذایی مردم کُشنده هستند. ایدز تا الان بیش از پنجاه میلیون کشته داده و سی میلیون نفر مبتلا هستند. متخصصان هر رشته­ای کورمال کورمال تئوری­هایی می­دهند و بعد از چند مدت متوجه اشتباهشان می­شوند. به همین دلیل دنیا در تمام رشته­ها به بن­بست رسیده­است.

طبیعتگراها با تمام قدرت به میدان آمده­اند و فطرتگراها هم تدریجاً بیدار شده­اند و بالاخره جنگ نهایی بین آنها در گرفته و آن مولود مبارک متولد شده و حاکمیت را به دست می­گیرد تا مردم زندگی آگاهانه و تخصصی داشته باشند. چه بسا کتابهایی که نویسنده­ی آنها پس از مدتها محتوای آن را از اعتبار ساقط دانسته و در عین حال مدتها در دانشگاهها تدریس شده­است. یعنی همه­ی دانشجوهایی که در دانشگاه این کتابها را که برخی هم کتاب سال شده­اند را گذرانده­اند و لیسانس و فوق لیسانس گرفته­اند، مدرکشان بی­اعتبار است. و تا آن زمان خرافه می­خواندند. علم حقیقی علمی است که خدا و معصوم پای آن را امضاء کرده­باشند.

امروزه بشر برای اینکه ضعفها و اشتباهاتش را بپوشاند چه در زمینه­ی مدیریت و چه تعلیم و تعلم و چه اقتصاد و سیاست و ... مجبور است که بازیهای متنوع و گوناگون تولید کند تا به نحوی مردم سرگرم باشند. البته کسانی که خودشان را می­شناسند حتی در دنیای بازی هم  راه خودشان را می­یابند مانند شهید چمران و آنیّلی و بسیاری از اروپایی و آمریکایی ها که دهها نفرشان را می­شناسم.

بچه وقتی به مدرسه می­رود هنگام درس جدی می­شود و بعد به بازی می­پردازد ولی طبیعت تا سن پیری برای بشر بازی تعبیه کرده­اند لذا حتی یک پیرمرد 60 ساله بازیگوش (غافل) می­شود. انسان می­تواند زندگی دنیایی­اش را به سالمترین و شادترین وجه بگذراند ولی به شرط اینکه اصلی­ترین کارش آماده­شدن برای تولد به برزخ باشد. درست مانند جنین که بیشترین تلاش او برای تولد سالم است. ما باید کلیه­ی انتخابها، ارتباطات، افکار و رفتارمان را متناسب زندگی ابدی­مان تنظیم کند. انتخاب همسر، رشته تحصیلی، شغل و حتی انتخاب بازی باید کنترل شده­باشد. اسلام به سه بازی اسب سواری و تیراندازی و شنا تأکید کرده­است.

کسی که حرکت به سمت ابدیت دارد بازی­هایش هم جدی است و برای همین به اندازه­ی جدی­ترین کارها مهم است. و ما نیاز به لهو و لعب داریم: «اُلهواو العبوا» هم سرگرمی داشته باشید و هم بازی کنید. «.... فانّی اکره ان یری فی دینکم غلظه» (پیامبر اکرم ص) من بدم می­آید که در دین شما غلظت وجود داشته­باشد. دین بدون تفریح دین نیست. پیامبر «سلام‌الله علیها» خودشان در بازیها شرکت می­کردند. به فرزندانتان تفریحات سالم را بیاموزید، شنا و اتومبیلرانی درست تفریح­های خوبی هستند. ما در فرهنگمان افراط و تفریط زیاد وجود دارد. در وقتهای مناسب مثلاً هفته­ای یکبار با اعضای فامیل به پارک برویم و هر چه تعداد بیشتر باشد ثواب بیشتری دارد حتی گاهی به منزل یکدیگر برویم. حضرت فرمودند که دو نفر از یک نفر بهتر است و سه نفر از دو نفر و ... بازیها و ورزشهای بدنی و ذهنی به شرط اینکه به سمت برد و باخت و حسّهای وهمی نروند. شطرنج که سابقاً برای استعمار و استثمار مردم بود لذا حرمت داشت ولی امروزه فقها در صورتی که صرفاً تفریح باشد و ورزش ذهن باشد اشکال نمی­گیرند. هر چه به بدن ضربه­ی مستمر و علمی بزنیم بدن و روح و روان انسان قوی­تر می­شود. ورزش درسه بخش بدن، روان(اخلاقیات)    ومعنویات اثر مثبت دارد. امام (رضوان الله) فرمودند که ورزشکاران برای دریافت معارف اسلامی از سایر مردم آماده­تر هستند. (به دلیل ریاضت و غلبه بر تنبلی و بی حوصلگی) انسان با ورزش با بسیاری از مفاسد روحی و روانی­اش مقابله می­کند. لذا در برنامه­های ششماهه که به عزیزان می­دهم در مورد ورزش تأکید فراوان دارم.

برای آمادگی جهان آخرت ما دائماً باید اسم دریافت کنیم. علامت شخص آماده این است که وقتی اسم رفتن می­آید خوشحال شود. کسی که از مرگ می­ترسد حتماً سبک زندگی­اش غلط است. کسی که سبک زندگی­اش درست است وقتی نام خدا، خانواده آسمانی، فرشتگان و ... را می­شنود مانند زندانی ای است که عکس خانواده­اش بدستش می­رسد، که به او می­گویند ما منتظر آزادی تو هستیم. قرآن می­فرماید:«... و یستبشرون بالذین لم یلحقوا بهم....».

ما این بشارت را درک نمی­کنیم و رغبتی به عالمی که میلیاردها برابر زیباتر و جذابتر از دنیاست را نداریم زیرا سبکهای زندگی­ امان با نظر غیر متخصصان انتخاب کرده­ایم از قبیل هنرپیشه­ها، ورزشکاران و ... که هیچ حرکت موفق آخرتی نداشته­اند در صورتی که قرآن می­فرماید: «و لکم فی رسول الله اسوه حسنه» در تمام زمینه­ها حتی تفریح و شادی بهترین الگو پیامبر «سلام‌الله علیها» است.

بعضیها در صورتی که حضرت با آنها کشتی می­گرفت و آنها را زمین می­زد ایمان می­آوردند و حضرت لباس کشتی می­پوشید و کشتی می­گرفت. حضرت حتی با اصحاب­شان مسابقه­ی شترسواری می­دادند و گاهی می­بردند و گاهی هم می­باختند. در زمان عید بچه­های عرب سوار مرکب با هم مسابقه می­دادند و حسنین مرکب نداشتند پیامبر «سلام‌الله علیها» آنها را بر دوش گرفته به میان بچه­ها رفته و صدای شتر در می­آوردند.بچه­ها حسادت کرده و روزی مسیر راه حضرت را گرفته و از ایشان سواری می­خواستند و حضرت هم هنگام نماز جماعت اول تک تک بچه­ها را سوار دوش خود کردند. ما اصلاً اینگونه رفتار نمی­کنیم به همین دلیل وقتی امام زمان «عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف» ظهور می­کنند مردم می­گویند: «یأتی بدین جدید» امام (رضوان الله) می­فرمودند: که من بسیاری از موارد را به سکوت می­گذرانم. اگر می­گفتند خیلی­ها ایشان را تکفیر می­کردند. همین افراط و تفریطهای فراوان درباره­ی تأتر و موسیقی و .... که مطرح می­شود. پس تفریح واجب است و امام (رحمت الله علیه) می­فرمودند که یکبار تفریحم را برای درس و یا درس را به خاطر تفریح تعطیل نکردم چه بسا افراد که به جای تفریح کار کرده و دستمزد آن را خرج بیماری ناشی از کار زیاد کرده­اند. تفریح تا جایی که منجر به «میاله الی اللعب واللهو» نشود. با توجه به لزوم تفریح و نیز لزوم شباهت ما به خانواده­ی آسمانی در حرکت ابدی نتیجه می­گیریم که تفریح ما باید رنگ آسمان و آخرت را داشته­باشد و گناه و تمسخر و شکستن دل در آن نباشد. نه ورزشی که بعضیها تا مرز خودکشی پیش می­روند. دشمنی­ها و کینه­ورزی­ها، دلالی، نون بُری و حرام­خوری که تفریح نیست.

بُرد و باخت هم باید تابع شرع مقدس باشد. مشکل نفس این است که در تفریح دچار افراط می­شود و وظیفه­ی اصلی­اش را فراموش می­کند. بعضیها به حدی به درس یا کار می­پردازند که اصلاً تفریح ندارند. افراطیها پس از مدتی دچار تفریط و اهل تفریط دچار افراط می­شوند. ما باید اول انتخابها، ارتباطات، افکار و رفتار خود را با حرکت ابدی­ امان تنظیم کرده و سپس در آن تفریح بگنجانیم.

تفریح افراد مختلف است. بعضیها کتاب خواندن، بعضی دیگر هیأت رفتن و برخی ها پارک رفتن و ... تفریحشان است.

اصل حرکت ابدی است و تفریح نباید به آن لطمه بزند، بلکه باید انرژی حرکت را تأمین کند. اینکه برای خانمها آموزشهای مختلف ترتیب می­دهند تنوع خوب است و اگر نباشد تهوع می­آورد ولی به شرط اینکه قدرت حرکت ابدی و نشاط آن را افزایش دهد. اگر غیر از این باشد برای هر یک دقیقه­ی آن باید سالهای آخرتی در جهنم باشیم. (هفته­ی آینده در باره­ی تنظیم رابطه­امان با لهو و لعب صحبت خواهیم کرد).

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته .