خانواده آسمانی،جلسه 73،

90/08/26

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

در جلسه­ ی قبل به منوع بودن یعنی بخل و تنگ نظری انسان پرداختیم که از جمله موانع رابطه­ ی ما با خانواده­ی آسمانی مان می­باشد. امیرالمومنین «علیه‌السلام» می­فرمایند: «البخل جامع لمساوع العیوب» بخل جمع کننده­ ی بدیهای همه­ ی عیبهاست. شخص بخیل به انواع گناهان مبتلا می­شود. مانند سرطان که اگر بخشی از بدن مبتلا شود به همه­ ی بخشها سرایت کرده و انسان را از بین می­­­برد. اگر کسی نتواند خیری که به او رسیده را از خودش رد کرده و به خدا و بندگان او برساند سرطان را ایجاد کرده و او را نابود می­کند. این خیر ممکن است ثروت، علم و محبت و ... باشد. رگ زمانی سلامتی را تضمین می­کند که خون از آن جریان پیدا کند ولی اگر خون لخته شده و رگ را مسدود کند شخص سکته می­کند.

نفس باید به حدی وسعت پیدا کند که بتواند از بهشتی که عرض آن اندازه­ ی آسمانها و زمین است بهره ببرد. اگر بخل داشته باشیم وقتی وارد آن سرزمین شویم می­بینیم که به جای «جنّات تجری من تحتها الانهار» و موجودات بهشتی پر از دیو و حیوانات وحشی و آتش است. اگر مانع خیر رسیدن به دیگران شویم راه را برای خودمان هم بسته­ایم. «هو انت» در اینجا یعنی که هر خیری به دیگران می­رسد به خود تو بر می­گردد. در واقع هر چه به دیگران بدهیم به ما برمی­گردد. و هر چه را که مصرف کنیم نابود می­شود. به حضرت گفتند که از گوسفندی که قربانی کردیم همه­ی آن را به دیگران دادیم و فقط دستهایش مانده­است. حضرت فرمودند که همه­ی آن ماند و فقط همین مقدار از دست رفت: «ما عندکم ینفد و ما عندکم باق» خداوند هم آنچه را که به نزد او می­فرستیم رشد می­دهد تا در حیات جاودانه به ما برسد. بخل و تنگ نظری ما در واقع نسبت به خود ماست. سیدالشهدا «علیه‌السلام» می­فرمایند: «انّ حوائج الناس الیکم من نعم الله علیکم فلا تملّ النّعم» نیاز مردم به شما نعمت است پس از آن ملول نشوید. صاحب مغازه­ای تعریف می­کرد که یکی از سادات از او یکی دوبار جنس گرفته بود و او هم از این قضیه ناراحت شده بود که شب آقا امام زمان «علیه‌السلام» را در خواب دیده که به او فرمودند شما فکر کردید که ما نمی­توانیم بچه­های خودمان را اداره کنیم ما برای اینکه شما آدم شده و به جایی برسید اینها را سراغ شما می­فرستیم. اگر کسی به پول، نوازش و محبت و حتی لبخند ما و یا آبروی ما نیازمند است بگوییم که این مشکل توست.( This is your problem) این حتی در فرهنگ حیوانات هم نیست زیرا حیوانات تا خدمت به غیر همنوع هم دارند و انسان اگر اینطور نباشد از حیوانات عقب است. و چه بسا حیوانات این خدمت را بدون چشمداشت انجام می­دهد. و ضمناً از حریم همنوع و غیر همنوع نیز دفاع می­کنند. کسانی که می­گویند افغانستان، لبنان و سومالی و ... به من ربطی ندارد چگونه نام خود را انسان می­گذارد؟ این شخص یقیناً باطن انسانی ندارد. قرآن می­فرماید: «فلم تقاتلون فی سبیل الله و المستضعفین ...» خداوند مستضعفین را در کنار سبیل الله آورده است یعنی کسی که خدا را بدون مردم می­خواهد آدم نیست. هر جا خداوند در قرآن فرموده: «یقیمون الصلاه» بلافاصله اضافه کرده «یؤتون الزکوه» خداوند ما را به تنهایی به بهشتش راه نمی­دهد. وقتی مادرمان را که به ما نیاز دارد در شب قدر رها کرده و به مسجد و امامزاده می­رویم هیچ بهره­ای نصیبمان نمی­شود زیرا مؤمنی که «اعظم حرمه من الکعبه» است را رها کرده­ایم. خداوند خلق را عیال و خانواده­ی خودش می­داند و محبوبترین مردم نزد خدا کسی است که بیشتر به خانواده­ی خدا کمک می­کند. بالاتر از «هو انت» «هو رسول الله» و «هوالله» است که اگر به دیگران قرض بدهیم به روی ایشان لبخند بزنیم و هر خدمتی که بکنیم طرفمان خدا و رسول «سلام‌الله علیها» هستند. علی «علیه‌السلام» کمترین خدمت به دیگران را لبخند می­دانند. کسی که نمی­تواند اینگونه باشد فشار قبرش خیلی زیاد است زیرا نفس ما همان قبرماست. اگر این دنیا از خدا و خانواده­ی آسمانی امان لذت ببریم در بهشت هم لذت خواهیم برد. در غیر اینصورت مارها و عقربها و آتشی که پیش فرستاده­ایم ما را گرفتار خواهند کرد. خدا دنیا را سالم خلق کرده­است وقتی جنین تجهیزات دنیا را نمی­آورد احساس درد می­کند. جهنم ذاتی نیست بلکه عرضی است. جهنم یعنی عدم هماهنگی با بهشت. «ها انتم هؤلائ تدعون لتنفقوا فی سبیل الله فمنکم من یبخل و من یبخل فانما یبخل عن نفسه و الله الغنی و انتم الفقراء» سوره محمد آیه 38 شما دعوت شده­اید تا اینکه انفاق در راه خدا کنید پس برخی از شما بخل می­کند پس هر کس بخل کند در حق خودش بخل ورزیده و خداوند بی­نیاز است و شما فقیرید. بعضیها احسان را قبول نمی­کنند در روایت آمده: «لا یردّ الاحسان الا الحمار» احسان را جز الاغ رد نمی­کند. زیرا اجازه نمی­دهد که شخص شبیه خدا شود. (تا زمانی که انسان یقین ندارد که در آن هدیه فسادی است). هر چه امتناع از پذیرش احسان دیگران کنیم راه را به روی خودمان می­بندیم. ضمناً ارزش هدیه هم برایمان مهم نباشد. برای پیامبر «سلام‌الله علیها» پاچه­ی گوسفند هم می­آوردند حضرت قبول می­کردند. (گاهی نپذیرفتن احسان عذر شرعی یا اخلاقی مثل ترجیح اهم بر مهم دارد که به ندرت اتفاق می­افتد و اشکالی ندارد.) در روایات داریم که بنده وقتی مرتکب گناه کبیره­ای می­شود و می­خواهد توبه کند لازم نیست که حتماً گریه و تضرع کند با خنده هم می­توان توبه کرد به این صورت که با لبخند به چهره­ی همسر، فرزند و دیگران گناهان کبیره­ی انسان پاک می­شود. فرموده­اند: «اذا اخذ بکفّها و اخذت بکفّه» هنگامی که مرد دست زنش را و زن دست شوهرش را می­گیرد «... تساقطت ذنوبهما من خلال ایدیهما» گناهانشان از بین انگشتانشان می­ریزد. با برادر مومن محکم و صمیمی دست دهیم زیرا فرموده­اند که در این زمان دست خدا هم هست که در دست کسی قرار می­گیرد که محبتش به طرف مقابل بیشتر باشد. در روایت داریم: «لا خیر فی ما لا یألف و لا یؤلف» در کسی که الفت نمی­گیرد و اجازه­ی الفت گرفتن به دیگران نمی­دهد خیری نیست. دختری می­گفت که خواستگاری دارد که خارج از کشور رشد کرده و گفته که از میهمانی خوشش نمی­آید و پنجشنبه و جمعه­ها با کسی رابطه ندارد حتی اگر پدر و مادر خودش هم بیایند او آنها را به منزلش راه نمی­دهد. در چنین شخصی هیچ خیری نیست. این خودخواهی است و شخص تنها خواهد ماند. البته روابط بی حساب و کتاب به زندگی لطمه می­زند. ولی بسیاری از رفت و آمدها زیباست و در اسلام بسیار سفارش شده­است. روح جمعی قدرت ایجاد می­کند (در بحث مهرورزی توضیح داده­شده­است). «... ومن یبخل فانّما یبخل عن نفسه» کسی که بخل می­کند در واقع به خودش بخل کرده­است. و از این احمقتر وجود ندارد که روایت به آن تصریح می­کند. میوه که زیاد تهیه می­کنیم مقداری همراه خودمان برداریم و در مسیر و محل کار به دیگران بدهیم. اگر انسان چیزی را نگاه داشته و رد نکند خطرناک می­شود. وقتی حضرت علی «علیه‌السلام» در حالی که اهل خانه­اش گرسنه بودند اندک پولی را که داشت به مقداد داد به مسجد که رفت پیامبر «سلام‌الله علیها» به او فرمود که شام می­خواهد به منزل ایشان برود حضرت از خجالت سکوت می­کنند. پیامبر «سلام‌الله علیها» می­فرمایند: که می­خواهی بگویی که نیایم، خوب نمی­آیم. علی «علیه‌السلام» فرمود: تشریف بیاورید. وقتی به منزل می­رود و بوی غذا را که استشمام می­کند تعجب می­کند و پیامبر «سلام‌الله علیها» به شانه­ی او زده و می­فرماید: « نه فاطمه کمتر از مریم است و نه تو از زکریا.» «کلّما دخل علیها زکریا المحراب...» هر بار زکریا به محراب مریم می­رفت مائده­هایی می­دید و می­گفت که از کجا آمده مریم می­گفت که این از طرف خداست و خدا هر که را بخواهد بی حساب روزی می­دهد. وقتی خدا شیعیان را بهترین مردم روی زمین می­داند امکان ندارد برای آنها این کار را نکند. حساب کنید ببینید آیا دخل و خرجتان یکسان بوده­است؟ از یکی از علما می­پرسند که ما آخر ماه وقتی محاسبه می­کنیم می­بینیم که خرجمان بیشتر از دخلمان بوده، چطور ممکن است؟ پاسخ می­دهد که فضولی نکنید. البته خدا با کسی بی حساب رفتار می­کند که او هم در برخورد با خدا و بخصوص امام زمان «عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف» بخیل نباشد. اگر ما بخیل نبودیم هزار و صد و هشتاد سال امام زمان «عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف» آواره و تنها نبود. ایشان را عضوی از خانواده امان بدانیم و بخشی از درآمد، عواطف، قلم، استعداد و هنر خود را به ایشان اختصاص دهیم. حضرت از محدودنگریها و ترس از جهاد و ... درتنهایی و آوارگی به سر می­برند. پرواز، آسمان و اوج نصیب کسانی می­شود که بتوانند از زمین بلند شوند. اگر نتوانیم رها کنیم اصلاً اوجی نیست. خداوند ما را به سوی خودش دعوت می­کند. «والله یدعوا الی دارالسلام ...» «انّ المتقین فی جنّات و نهر فی مقعد صدق عند ملیک مقتدر» متقین یعنی کسانی که از محدودیت پرهیز کرده­اند. بخل از بزرگترین بی­تقوایی هاست.

چند نفر درآمدشان را برای آسمان بیشتر از زمین هزینه کرده­اند؟ و برای امام زمان «عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف» بیشتر از اعضای خانواده­ی خود خرج کرده­اند. قرآن می­فرماید کسی که اینطور نیست فاسق است. و از هزینه­های اقتصادی بالاتر هزینه­های اخلاقی، عاطفی است.

خداوند به سبب خوش اخلاقی با اعضای خانواده گناهان را می­بخشد. امام صادق «علیه‌السلام» می­فرمایند که اگر توانستی بیشتر از نصف مال خود را به برادرت بدهی می­توانی به خدا بگویی که دوستت دارم. برای دوست داشتن باید هزینه پرداخت. وقتی می­گوییم : «بابی انت و امّی و اهلی و مالی و اسرتی» از ما امتحان می­گیرند. ما همه چیز را از خدا و اهل بیت «علیه‌السلام» می­گیریم ولی می­ترسیم برای خودشان هزینه کنیم. کسانی که می­گویند کسی به ما محبت نکرده­،ما چگونه محبت کنیم؟ بدانند که بحث عقده­های روانی مربوط به طبیعت گراهاست.

پدری هر روز بچه­هایش را کتک می­زد و در پاسخ اعتراض می­گفت که من خودم محبت ندیده­ام. شما محبت کنید حتماً برخوردار خواهید شد. وجود انسان مانند چشمه است هر چه برداشت شود بیشتر می­جوشد. طفل هر چه شیر مادر را بیشتر بخورد تولید شیر بیشتر می­شود و اگر نخورد خشک می­شود. و اگر در پایان دو سالگی طفل،مادر بخواهد طفل دیگری را شیر دهد جریان شیر همچنان ادامه خواهد یافت. شخصی با خدا عهد کرده بود که هر چه به او بدهد با او نصف کند و در حال حاضر در سال یک میلیارد در راه خدا به فقرا کمک می­کند و یک میلیارد برای زندگی خودش هزینه می­کند. اگر کسی با امام زمان «عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف» چنین معامله­ای کند او همه چیز به پایش می­ریزد. ما خودمان را نشناخته­ایم که بخیل زندگی کرده­ایم. اگر اینجا به بخل غلبه نکنیم باید در آتش جهنم هزار سال بسوزیم تا پخته شویم. ما هنوز تحمل موفقیت و سرعت دیگران را نداریم. حسادت و رقابتهای شیطانی انسان را خوار می­کند. دوستی داشتیم که شهید شد کشتی­گیر ماهری بود در یک مسابقه­ی مهم حریف او را زمین زد و در پاسخ برادرش که تعجب کرده بود گفته بود که من نتوانستم در مقابل نگاه مادر و نامزد او، او را شکست دهم. ما خیلی جاها باید به خاطر خدا زمین بخوریم فحش شنیده و سیلی بخوریم. چه بسا کسانی که وام گرفته­اند در حالی که خودشان هم قسط و قرض دارند، و آن را به مؤسسه و برای امام زمان «عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف» هزینه کرده­اند. اینها با کسانی که چرک جیبشان را به راه حضرت می­دهند خیلی فرق دارند. «لن تنالوا البرّ حتی تنفقوا ممّا تحبّون» امام سجاد «علیه‌السلام» می­فرمایند: «انّی لا یستحی من ربّی ان اری الاخ من اخوانی فاسئل الله له الجنّه و ابخل علی بالدّینار و الدرهم» من حیا می­کنم از اینکه برادرم را ببینم و برای او از خدا بهشت بخواهم و خودم از اینکه به او دینار و درهم بدهم بخل می­کنم. دینار سکه طلا درهم سکه نقره می باشد.شخصی در مسجد برای برادران دینی­اش دعا می­کرد که او را صدا کردند و ارثی که از شخصی به او رسیده بود بدستش دادند و او هم بین مردم پخش کرد و گفت من داشتم برای ایشان از خدا بهشت را می­خواستم از دینار و درهم دریغ کنم؟

«... فاذا کان یوم القیامه قیل لی لو کانت الجنّه لک لکنت بها ابخل والابخل والابخل» و هنگامی که روز قیامت می­شود به من گفته می­شود که اگر بهشت برای تو بود حتماً بخیلتر، بخیل تر و بخیل تر بودی.» اگر کسی بدهکار است و گرفتاری دارد قرآن امر می­کند که :«فنظره الی میسره» مهلت بدهید تا گشایش پیدا کند. شخصی می­گفت که مستأجرش یکسال کرایه نداد و من حتی یک تلفن هم نزدم. شخصی در رستورانش نوشته بود که «نسیه و وجه دستی داده می­شود». پزشکی در مطبش مبلغ ویزیت را نوشته بود و اضافه کرده بود که به اندازه­ی توانتان بپردازید. علی «علیه‌السلام» ریشه­ی بخل را اینگونه بیان می­کنند:

«البخل بالموجود سوء الظن بالمعبود» بخل کردن در واقع بدبینی به خداست. حدیث بسیار مهمی است که می­فرماید: «کن بما لا ترجوا ارجی بما ترجوا» به آنچه که امید نداری بیشتر امیدوار باش تا آنچه که امید داری. «و مایدریک لعلّ الله یحدث بعد ذلک امراً» چه می­دانی که قرار است خدا با تو چه کار کند؟ اینها را فقط فطرت گراها می­فهمند. مقام معظم رهبری تعریف می­کردند که فرماندهان نزد امام (رضوان الله) رفته و گفتند یک هفته­ی دیگر بیشتر مهمات نداریم. امام فرمودند که شما بروید بجنگید خدا خودش می­رساند. و من چون امام ولی خدا بود قبول کردم ولی منطقاً قابل قبول نبود. و این موضوع مربوط به اول جنگ بود و ما هشت سال جنگیدیم و زاغه­های مهمات بیشتر شد که کمتر نشد. وقتی حضرت مریم «سلام‌الله علیها» می­فرمایند: ان الله یرزق من یشاء بغیر حساب» یعنی مختص شخص خاصی نیست. و البته ما هم باید بدون حساب رفتار کنیم. عفو، مغفرت، تغافل، تجاهل و صبر نشان دهنده­ی وسعت روح است. کینه و عقده نکردن انسان را بزرگ کرده و بزرگی شادی به همراه دارد و باعث عزت در دنیا و آخرت می­شود. خدای غنی ما را فقیر خوانده و می­فرماید که اگر می­خواهید غنی شوید به دیگران کمک کنید. شخصی از مشکل مالی به حضرت شکایت کرد و حضرت فرمود که ازدواج کند تا دفعه­ی سوم هم حضرت همین توصیه را فرمودند. کسی که این فرهنگ را ندارد خدا را نشناخته­است. «البرکه مع النساء و الولدان» برکت با زنان و فرزنداناست. 95% مردان بعد از ازدواج به دارایی رسیده­اند. در اکثر خانواده­ها فقط یک فرزند وجود دارد. اینها ناشی از بدبینی و کفر به خداست. گرفتاری­های ما ناشی از همین بی اعتمادی به خداست. با این بدبینی از دیگران منع می­کنیم. صاحبنظران اقتصادی با نگاه منطقی بدون در نظر گرفتن خدا گفتند که اگر صدام حمله کند سه روزه کار ایران تمام است. یکی از مراجع که ده بار سکته کرده بودند و هنوز زنده بودند. می­گفتند که در اولین سکته­ام دو پزشک در لندن گفتند که یک ماه دیگر بیشتر زنده نمی­مانم الان ده سال است که یکی شان از دنیا رفته و پانزده سال است یکی دیگر. و می­گفت من به دعای مردم زنده­ام. زمان سرطان و شیمی درمانی خودم خدمت ایشان رسیدم و به من گفتند که یکی از اولیاء خدا نزد من بود و تو را نشان داد و گفت که قرار بوده با این سرطان بمیرد ولی چون مردم دعا کردند خدا به او عمر داده­است. به ما سفارش شده با زبانی دعا کنید که گناه نکرده و آن زبانِ دیگران است. در نماز شب سفارش شده اول برای چهل مومن دعا کنیم بعد برای خودمان. برای اینکه اهل عفو و مغفرت دیگران باشیم. تا می­توانید برای دیگران دعا کنید. تا زمانی که شخص برای دیگران دعا می­کند خدا به ملائکه می­فرماید به خودش بیشتر بدهید.

ولی ما در مظانّ دعا یاد گرفتاری های خودمان هستیم. امام زمان «عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف» به کسی فرمودند که کسی که چشمش به خانه­ی کعبه بیفتد سه دعایش اجابت می­شود ببین چند نفر یکی از دعاهایشان برای من است.

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته .