خانواده آسمانی جلسه46

  90/04/23

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

بحث درباره‌ی آثار آخرتی محبت معصومین «علیهم‌السلام» است. از عبدالله ابن عمر روایت بسیار مهمی نقل شده که ایشان از قول پیامبر «صلی‌الله علیه و آله و سلم» اینچنین روایت می‌نمایند: «الا و من احب علیا لا یخرج من الدنیا حتی شرب من الکوثر و یأکل من الطوبی و یری مکانه فی الجنه» آگاه باشید کسی که علی «علیه‌السلام» را دوست داشته باشد، از دنیا خارج نمی‌شود مگر اینکه از حوض کوثر نوشیده و از درخت طوبی خورده باشد و مکانش را دربهشت ببیند. اگر قرآن علامت مؤمن را شادی و آرامش می‌داند این حدیث انصافاً توان قابل توجهی برای ایجاد شادی و آرامش در قلب مؤمن دارد. و هر قطعه‌ی از این روایت انفجار شادی در وجود محب اهل بیت «علیهم‌السلام» به همراه دارد و تلخی‌ها و شکست‌های مادی قادر به غمگین نمودن او را ندارد. البته محبت به معنای مودت یعنی حبی که انسان را به همراهی، تبعیت و افتخار و التزام به ایشان (اهل بیت) می‌رساند و در این روایت علی «علیه‌السلام» مصداق معصومین «علیهم‌السلام» می‌باشند. با توجه به متن روایات انسان عاقل کسی است که بیشترین سرمایه‌گذاری را روی دل یعنی بخش فوق عقل و انسانی خودش می‌گذارد، زیرا ما به واسطه قوای حس و خیال و وهم، حیوانیم و به سبب قوه عقل (به شرط اینکه اسیر سه بخش مذکور نباشد) فرشته هم هستیم و فقط فوق عقل ما و فعالیت آن باعث انسانیت ما که «اله» است. و الا قواهای پایین‌تر از آن معشوق خاص خودشان را دارند. حس عاشق محسوسات، خیال عاشق مخیلات، وهم عاشق موهومات و عقل هم عاشق معقولات است. و ما باید به آنها دل ندهیم بلکه فقط به "الله" دل داده و عاشقش بشویم. در روایت فوق منظور از «حبّ علی» این نیست که شخص اسیر توهمات، خیالات و محسوسات و... باشد و امیر المؤمنین «علیه‌السلام» را هم دوست داشته باشد. بلکه باید عشق حضرت سرآمد همه‌ی علاقه‌ها و کشش‌هایش باشد و الا حیوانات، کفار و حتی دشمنان حضرت ایشان را دوست دارند. در سوره توبه آیه 24 قرآن فقط کسانی را که خدا و رسول و جهاد در راه خدا را از همه چیز و همه کس بیشتر دوست دارند، انسان معرفی می‌کند. زیرا به دلش آنچه را که لایق آن بوده داده است. در روایت آمده که جهاد تفریح مؤمن است. همان‌طور که انسان حاضر است از مال خود برای عزیزان خود بگذرد و از سرمایه خود به پای محبوب و معشوقش بریزد، مؤمن هم با بذل جان خود در راه حق تعالی لذت می‌برد. خدا وقتی به انسان عشق داده فرصت عشق‌بازی هم داده است اگر غیر از این بود واقعاً برای انسان کشنده بود. و بارزترین مصداق آن هم در عاشورا بود. حضرت علی «علیه‌السلام» از مام حسین «علیه‌السلام» و یارانشان با واژه‌ی "عشاق" یاد کرده بودند. و پیامبر فرمودند که اگر کسی بمیرد در حالی که جهاد نکرده باشد و یا آرزوی جهاد نداشته باشد به شعبه‌ای از نفاق مرده است. مگر می‌شود انسان کسی را دوست داشته باشد ولی به دنبال فرصتی برای ابراز عشق نباشد. بنابراین محب حقیقی علی «علیه‌السلام» از حوض کوثر نوشیده و از درخت طوبی خورده و مکانش را در بهشت می‌بیند. «... الا و من احب علیا قبل صلاته و صیامه و قیامه و استجاب له دعائه...» عشق علی «علیه‌السلام» به انسان کاری می‌کند که ضعفها را جبران می‌کند. مانند اینکه فرزند خانواده از عشق والدین آگاهی داشته و می‌داند که اعمال بد او سبب از بین رفتن عشق و محبت مادر و پدر به او نمی‌شود ولو اینکه از عمل او بدشان بیاید. در زیارت جامعه کبیره آمده: «... و بموالاتکم علّمنا الله و اصلح ماکان فسد من دنیانا» موالات شما باعث آشنایی ما با معارف دین شده و نیز سبب می‌شود اشتباهات گذشته‌ی ما اصلاح گردد. کفاره بودن محبت این‌گونه است یعنی عیب‌ها را می‌پوشاند و اگر با توجه به این محبت عضو خانواده‌ی آسمانی‌مان نباشیم واقعاً باخته‌ایم. انسان با تکیه به این عشق آسمانی زندگی‌اش همیشه طراوات داشته و محتاج عشق دیگران نیست.

خواه ناخواه این کانون عشق وجود دارد ولی ندیدن چنین دارایی عظیمی خیلی بد است. با چنین سرمایه‌ی عظیمی امکان ندارد که انسان تحقیر شود. وقتی انسان عزیز اهل بیت «علیهم‌السلام» شد گرد هیچ ذلتی بر وجود او نخواهد نشست. تمام ضعفها با محبت ایشان جبران میشود. انسان اگر با حضور قلب نماز نخواند در روایت داریم که فرشته‌ها آن نماز را بر سر او می‌زنند ولی با تعقیبات این ضعف جبران می‌گردد. عشق به ایشان هم اینگونه نواقص کار ما را بر طرف می‌نماید. محب علی «علیه‌السلام» دعای اجابت شده ندارد ولو اینکه به او نداده باشند یا اینکه دیر داده باشند. اجابت لزوماً برآوردن حاجت نیست که برآوردن حاجت پایین‌ترین مرتبه‌ی اجابت است. اکثریت قریب به اتفاق مردم جهان از انتخاب‌ها و ارتباطات و رفتار گذشته‌ی خود پشیمان هستند حالا در نظر بگیرید با چنین وضعی اگر خداوند مصلحت را در نظر نگرفته و همه خواسته‌های بشر را بلافاصله پاسخ دهد چه اتفاقاتی خواهد افتاد. همان‌گونه که ما به دلیل علاقه‌ای که به فرزندانمان داریم بسیاری از خواسته‌های آنها را به ایشان نمی‌دهیم. ولی همیشه توجه به این نیاز داریم و بعدها برای او علت را توضیح داده و بهتر از آن را به او می‌دهیم. اگر کسی دلداده‌ی علی «علیه‌السلام» گردد فرشته‌ها که به تعبیر خداوند در قرآن به «عباده مکرمون» یاد نموده است برای او طلب مغفرت می‌کندکه البته دعای فرشتگان مستجاب است و خداوند فرشته‌ها را عاشق کسی می‌کند که عاشق امیرالمؤمنین «علیه‌السلام» است. خداوند برای فرشته‌ها تمثالی از امیرالمؤمنین «علیه‌السلام» درست می‌کند تا هرقدر می‌خواهند دور او بگردند زیرا آنها از اینکه زمینی‌ها علی «علیه‌السلام» را داشتند بسیار متأثر بودند و همچنین به روی محب علی «علیه‌السلام» هشت در بهشت گشوده می‌شود که از هر دری که می‌خواهند وارد شوند بدون هیچ حسابی. فقط خدا می‌داند که از محب علی «علیه‌السلام» در برزخ توسط کانون‌هایی از عشق چه استقبالی صورت خواهد گرفت. و اینکه فرمودند بدون حساب از هر دری بخواهد وارد می‌شود یعنی موقع ورود اصلا سئوال و جوابی و حساب و کتابی در کار نیست.

اگر کسی اهل قمار با خدا بوده و حساب و کتاب با خدا نداشته باشد خداوند بی‌نهایتش را به پای او می‌ریزد. ما هرچه هم بکنیم به پای خدا نمی‌رسیم. خداوند زمینه‌های عشق‌بازی را برای ما فراهم می‌کند زیرا می‌داند که اگر فرصت این‌چنینی به بنده‌اش ندهد او دق می‌کند. لذا می‌فرماید: «من ذاالذی یقرض الله قرضا حسنا فیضاعفه» و فضای عشق‌بازی را با تشویق بندگان به جبران الهی، باز می‌کند و یکی از دلایل تفاوت‌های اقتصادی در جامعه هم این مسئله می‌باشد. لقمان وقتی که خداوند نبوت و حکمت را به او عرضه کرد حکمت را پذیرفت و خداوند هم در قرآن از قول او سخن بیان می‌کند.

وقتی لقمان خیارهای تلخ اربابش را بدون اینکه چیزی به روی خود بیاورد می‌خورد اربابش تعجب می‌کند و در پاسخ تعجب او، لقمان می‌گوید که یک عمر است که از دست شما خیار شیرین می‌خورم آیا رواست که یکبار که خیار تلخ شد به روی خود بیاورم؟ خوشا به حال کسی که با خدا این‌گونه است. فقط باید به خدا دل بدهیم. «... الا و من احب علیا اعطاه الله کما به بیمینه و حاسبه حساب الانبیاء...» هرکس عشق علی «علیه‌السلام» در دلش باشد خدا نامه‌ی عمل او را به دست راستش می‌دهد (هر کس نامه‌ی عملش را به دست راستش بدهند حسابش را راحت می‌گیرند و حساب او مانند حساب انبیاء خواهد بود.