راهكارهاى قرآنى در بهداشت‏ روانى‏

مناسب‏ ترین راه حل مشكل تضاد میان جنبه ‏هاى جسمانى و روانى انسان، ایجاد هماهنگى میان آن‏دو است. به این معنا كه انسان در حدود شریعت نیازهاى جسمانى خود را ارضا كند و همزمان با آن به ارضاى نیازهاى روانى خویش نیز بپردازد. اگر انسان در زندگى به میانه ‏روى و اعتدال و دورى از زیاده ‏روى و افراط در ارضاى انگیزه ‏هاى جسمانى و روانى ملتزم باشد، ایجاد هماهنگى میان نیازهاى جسم و روح كاملاً امكان‏ پذیر است. خداوند در این‏ باره مى‏ فرماید: «وَ ابْتَغِ فِیمَآ ءَاتَكَ اللَّهُ الدَّارَ الْأَخِرَةَ وَ لَا تَنسَ نَصِیبَكَ مِنَ الدُّنْیَا»(3) در آن‏چه خدا به تو داده سراى آخرت را جستجو كن و بهره ‏ات را از دنیا فراموش مكن.

با برقرارى تعادل میان جسم و روح، ماهیت انسان به طور حقیقى و كامل شكل مى ‏گیرد. تعادل جسم و روح در شخصیت انسان، نمایانگر توازن عمومى است. هر كس كه بخواهد از این تعادل برخوردار باشد باید به آموزه‏ ها و دستورهاى قرآن توجه نماید، زیرا نه تنها ایمان به آن گزاره‏ ها و عمل به آن آموزه‏ ها و دستورها موجب تحقق بهداشت روانى است بلكه بهداشت جسمى بشر و سعادت دنیوى و اخروى او را نیز فراهم مى ‏آورد.

از نظر قرآن تعادل شخصیتى و شخصیت بهنجار در صورتى حاصل مى ‏آید كه جسم و روح در آن متعادل باشد و نیازهاى هر یك به خوبى ارضا شود. انسانى كه داراى شخصیت بهنجار است، به جسم و سلامت و نیرومندى آن اهمیت مى ‏دهد و نیازهاى آن را در حدود شرع مقدس روا داشته و برآورده مى‏ سازد.

از آن‏جا كه اسلام و قرآن بنیادش بر محوریت توحید است، تعادل شخصیتى و عدم تعادل را بر پایه عقیده به آن ترسیم و تصویر مى ‏كند. قرآن مردم را بر این اساس به سه نوع مؤمن، كافر و منافق دسته ‏بندى مى‏نماید. به نظر قرآن مؤمن كسى است كه از تعادل شخصیتى برخوردار است و كافر و منافق دچار عدم آن و نابهنجار هستند؛ زیرا به نظر قرآن كفر و نفاق بیمارى است كه مى ‏بایست درمان شوند و در حقیقت این افراد از چنین تعادلى برخوردار نمى‏باشند. آموزه‏ ها و دستورهاى قرآنى در راستاى ایجاد تعادل و درمان این بیمارى است؛ از این‏رو قرآن خود را به عنوان دارو و درمانگر معرفى مى‏كند: «وَشِفَآءٌ لِّمَا فِى الصُّدُورِ وَ هُدًى وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِین»(4)؛ «وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْءَانِ مَا هُوَ شِفَآءٌ وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِین»(5)

بر این پایه بهداشت روانى از نظر اسلام یعنى ایجاد زمینه براى بروز ایمان به توحید و عمل به آن‏چه او را به توحید مى ‏رساند و تعادل شخصیتى درونى و بیرونى را پدید مى ‏آورد.