تنبلی و بی حوصلگی ، جلسه 29

از سلسله مباحث استاد محمد شجاعی

شکست و ناکامی در رسیدن به آرزوها

حبّ ذات که در وجود تمام انسان‌ها قرار دارد سبب می‌شود که او همواره به این موضوع تمایل داشته باشد که خودش و تمام کسانی که به آنها تعلق محبتی دارد به یک سلسله از توانمندی‌ها، خوشبختی‌ها و امکانات دنیایی و آخرتی برسند.

خداوند همواره از انسان می‌خواهد که بهره‌اش را از دنیا فراموش نکند؛ «و لا تنسَ نصیبک مِن الدنیا» (قصص/77) هرگز از خاطر نبریم که رسیدن به کمالات آخرتی و انسانی، به منزله ترکِ لذت‌ها و بهره‌مندی از امکانات دنیایی نیست. بلکه مسئله مهم، مهندسی صحیح آرزوهاست. می‌دانیم که تمام 5 قوه فعال در انسان، معشوق و آرزوهای خاص خویش را طلب می‌کنند و همه انسانها، تمایل دارند که در تمام این پنج قوه، به آرزوهای خود دست یابند.

اما تنبلی و کسالت، عامل اصلی ناکامی در رسیدن به تمام آرزوهاست و موجب عدم بهره‌مندی انسان از لذات دنیایی و آخرتی می‌گردد. میزان سعی هر انسانی، سعادت او را تضمین می‌کند؛ «لیس للانسان إلاّ ما سعی».

پس صِرف داشتن آرزو و مهندسیِ صحیح آنها، کافی نیست، بلکه برای رسیدن به آرزوها و بهره‌مندی از امکانات دنیا و کمالات آخرتی، در گروی تلاشی است که انسان به بلندای آرزوهای خویش انجام می‌دهد. امام کاظم «علیه السلام» می‌فرمایند: «ایّاک والکسل و الضجر، فانّهما یمنعانک من حظّک من الدنیا و الآخره» بپرهیز از تنبلی و بی حوصلگی، چرا که این دو، تو را منع می‌کنند از بهره‌مندی از دنیا و آخرت.

هیچ تلاشی بی ثمر نمی‌ماند

نحوه خلقت انسان به گونه‌ای است که هیچ تلاشی از سوی او در جهت رسیدن به آرزوهایش، بی‌ثمر باقی نمی‌ماند، حتی اگر به ظاهر، آرزوهای او محقق نگردد. اگر نیت واقعی انسان؛ به تحقق آرزویی تعلق گرفته و تلاشش برای رسیدن به آن صادقانه باشد، اگر در دنیا هم به آن آرزو دست نیافت، قطعاً در آخرت، به پاداشِ آن دست خواهدیافت.

رشدِ هر انسانی، متناسب با نیت‌های صادق اوست. ممکن است کسی در همین عصر از دنیا برود؛ اما در نامه اعمالش جهاد در رکاب پیامبر، شهادت در رکاب امام زمان، تأثیر در هدایت میلیاردها انسان و ... دیده شود. این مسئله بدلیل رسیدن این انسان به مقام نیت صادق و طلبِ حقیقی چنین آرزوهایی در نهادش بوده است.

پس مسئله مهم، شکل‌گیری آرزوهای مبارک در قلب انسان است. پیامبر «صلی الله علیه وآله» می‌فرمایند: «مَن سئل الله الشهاده بصدقٍ بلّغه اللهُ منازل الشهداءِ و إن مات علی فراشه» کسی که از روی صدق و راستی، از خداوند شهادت بطلبد، هر چند در بستر بمیرد، خداوند درقیامت او را به جایگاه شهیدان می‌رساند.

بنابراین می‌توان با اولویت بندی صحیح آرزوها در قلب، به عالی‌ترین مقامات رسید، همانگونه که آسیه، در کنار فرعون به گونه‌ای آرزوهایش را تنظیم کرد که اولین و اصلی‌ترین آرزویش آغوشی با پروردگار بود و خداوند در قرآن از او به عنوان زنی موحد و پارسا یاد می‌کند.

خداوند هرگز ما را به بهره نبردن از دنیا تشویق ننموده است. بلکه همواره ما را به تلاش برای رسیدن به امکانات بهتر و بیشتر فرا می‌خواند. امیرالمؤمنین «علیه السلام» می فرماید: «من دام کسله، خابَ أصَله» هر که تنبلی اش ادامه پیدا کند، به آرزوهایش نمی رسد.

گاهی اتفاق می‌افتد که انسان به سبب تنبلی‌ها و بی حوصلگی‌هایش به بسیاری از آرزوهایش نمی‌رسد، اما به خاطر خودشیفتگی‌هایش والدین خود و یا اطرافیانش را مقصر می‌داند و یا دنیا را مانع رسیدنش به آروزهایش دانسته و بر آن لعنت می‌فرستد.

این در حالی‌است که خداوند، دنیا را با همه زیبایی‌هایش، بستری برای تحقق آرزوها و اهداف دنیایی و آخرتی ما آفریده است.

اگر کسی قدرت شاد بودن در دنیا و بهره بردن از زندگی دنیوی را ندارد، در آخرت هم نمی تواند خوش و آرام زندگی کند.

امیرالمؤمنین علی «علیه السلام» می‌فرمایند: «لکل نعمه مفتاح و مغلاق و مفتاحها الصبر و مغلاقها، الکسل» برای هر نعمتی (آرزویی) کلیدی و قفلی وجود دارد. کلیدش صبر است و قفلش تنبلی و بی‌حوصلگی.

فراموش نکنیم که بی‌صبری، عجله، زودرنجی و حساسیت، گناه بزرگی است که مانع لذت بردن انسان از امکانات دنیا و رسیدن به آرزوهایش می‌شود. هیچ‌گاه برای رسیدن به کمالی دیر نیست. مراقب باشیم که شیطان، دیر شدنِ زمان رسیدن به آرزویی را به ما تلقین نکند. حتی اگر تلاش‌های ما، ظاهراً نیز با شکست مواجه شود، اثرات آخرتی‌اش باقی خواهند ماند.

کلید تمام خوشبختی‌ها در درون ماست، و تلاش‌های ما، ضامن تحقق اهداف و آرزوهایمان و در نهایت سعادتمندی ما می‌باشند. مراقب باشیم که تنبلی‌ها و کسالات، لحظه‌های خوشبختی را از ما نگیرند، چرا که خوشبخت زیستن حق مسلم همه ماست، این حق را از خودمان دریغ نکنیم!!!

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته .