هولناک ترین لحظات برای انسان

انسان در گستره منازل آخرت چهار منزل اصلی دارد: این چهار منزل شامل 1) وفات، موت 2) ملکوت یا عالم قبر 3) قیامت: 50 هزار سال و به روایتی هر هزار سال یک ایستگاه است و یک سؤال و به ‌طور کلی 50 سؤال اساسی از انتخاب‌ها، ارتباطات، رفتار و افکار ما در قیامت خواهند پرسید. 4) حیات ابدی است.

اما منزل اول؛ که وفات است، خداوند در قرآن می فرماید:  «الله یتوفی الانفس حین موتها الذین یتوفیهم الملائکة توفّته رسلنا، حتی اذا جاء احدهم الموت قال رب ارجعونی لعلی اعمل صالحاً فیما ترکت» و در

روایتی از تعبیر امام رضا «علیه‌السلام» نقل شد که هولناک‌ترین لحظات برای انسان سه لحظه است.
1) لحظه خارج شدن از رحم مادر و دیدن دنیا
2) لحظه موت و دیدن برزخ و اهل آن
3) قیامت

اما در لحظه موت به علت هول زیاد مؤمن؛ خداوند تمهیداتی چیده است تا قبل از این‌که شخص از دنیا برود ، به آرامش و سکون برسد. مثلاً «پنج تن» را به او نشان می‌دهند و می‌گویند این‌ها همراهان تو هستند.برای انسان مؤمن خیلی زیبا و دلنشین است که با «پنج تن» همراه شود اما کسی که در دنیا هیچ سنخیتی با ایشان نداشته، وقتی بخواهد این‌ها را ببیند خیلی به او فشار می‌آید.حضرت ملک الموت به چهره باطن هرکس مقابل او می‌آید یعنی تصویر روح او در صورت ایشان می‌افتد. شخص خصوصیات حالت مردن را با عینک باطن خودش نگاه می‌کند، جهنم و سوختن در آخرت وجود ندارد. هرکس خود این‌ها را با خود از دنیا می‌برد.
سخت‌ترین لحظه انسان وقتی است که خدا را ملاقات می‌کند اگر آمادگی داشته باشد خداوند خیلی مهربان با او برخورد می‌کند اما اگر آماده نباشد از او سؤال می‌کند، آن امانتی که به تو داده بودم را چه کرده ای؟ خداوند امانتش را می‌خواهد. وقتی در آن‌جا از کسی سؤال می‌کنند پاسخ کتبی و شفاهی وجود ندارد و وقتی وارد آن جا می‌شود همه چیز معلوم است و این خیلی بد است که انسان در مقابل این سؤال خداوند که می‌فرماید: در دنیا چه کرده ای؛ بگوید زندگی کردم و اصلاً نداند برای چه به دنیا آمده بود و این مستی است.

در قرآن نیز دو تعبیر از لحظه وفات داریم: سکرات و غمرات

سکرات یعنی مستی، انسان وقتی در آن لحظات قرار می‌گیرد خیلی گیج می‌شود. گیجی یعنی این‌که تمام افکار و اندیشه‌هایش تمام شد، گیجی یعنی مریضی و درد، گیجی یعنی هیاهوی خانواده، گیجی یعنی باز شدن چشم به آن طرف.

غمرات یعنی فرورفتن در گرداب و سختی، در یک لحظه انسان متوجه خودش می‌شود. حالت غمرات خیلی بزرگ‌تر و سخت‌تر از آن است که عقل اهل دنیا بتواند آن را درک کند. خداوند در سوره «ق» آیه 19در مورد سکرات موت فرمودند: که به حقیقت مستی مرگ آمد این همان چیزی است که انسان از آن فراری بود و در مورد غمرات هم خداوند می‌فرماید: وقتی آدم‌های بد را نگاه می‌کنی که در سختی‌های مردن افتاده‌اند پاهایشان را به هم می‌زنند و به هم پیچ می‌دهند. فرشته‌ها برای انسان ظالم، خشن و بی‌رحم هستند. حضرت عزرائیل به آن‌ها می‌گوید: امروز با سختی بیایید و خداوند در قرآن می‌فرماید: یک عده را با پس گردنی هول می‌دهند و یک عده فرشته آن طرف با سیلی استقبال می‌کنند این عذاب خوارکننده است. بعضی عذاب‌ها فقط درد دارند ولی برخی علاوه بر درد؛ تحقیر و خواری هم دارند و این عذاب‌های با تحقیر و خواری برای کسی است که حرف‌های نادرست در مورد خدا زده و مردم را گمراه می‌کرده است. این‌گونه آدم‌ها علامت‌های خدا را که می‌بینند بدشان می‌آید و تکبر می‌ورزند و عذاب خوارکننده برای انسان‌های متکبر است. ایشان در پایان گفتند که باید پیوسته از سکرات و غمرات موت به خدا پناه ببریم زیرا بسیار شکننده و سخت است.

برگرفته از مباحث انسان در گستره منازل آخرت، استاد محمد شجاعی