حسن تدبیر و مدیریتِ اقتصادِ خانواده (3)/اسراف

اگر حسن تدبیر و مدیریت خوب اقتصادی نباشد، مال زیاد هم نمی‌تواند انسان را خوشبخت كند و بدون شناخت، آفات زیادی در پی دارد. تضمین شده كسی كه میانه‌روی در مسائل اقتصادی داشته باشد، هرگز فقیر نمی‌شود و گفته شده افراط و تفریط در مسائل اقتصادی، بخل و اسراف است.

1 ـ اسراف از نگاه مولا امیرالمؤمنین «علیه‌السلام» بخشیدن مال در غیرموقع خودش اسراف و تبذیر است.

2 ـ امام صادق «علیه‌السلام» فرمودند: انسان مسرف علامت‌هایی دارد؛ چیزی را می‌خرد كه در حدش نیست. چیزی را می‌پوشد كه در حدش نیست و چیزی را می‌خورد كه در حدش نیست.

3 ـ از امام كاظم «علیه‌السلام» سؤالی پرسیدند: آیا اگر كسی ده پیراهن داشته باشد اسراف است؟ فرمودند: نه، بلكه باعث می‌شود عمر لباس‌هایش هم بیشتر شود. اسراف این است كه تو لباس میهمانیت را در جای كثیف بپوشی. در جایی دیگر می‌فرمایند: اسراف یعنی تو لباس میهمانی‌ات را در خانه بپوشی.

امام خمینی «رحمه‌الله علیه» 10 جفت دمپایی داشتند و فردی به او گفت: آیا اینها اسراف نیست؟ امام فرمودند: اسراف شما می‌كنید كه یك جفت دارید و زود خراب می‌شود ولی من این ده جفت را تا آخر عمر دارم.

یكی از علامت‌های اسراف و شخصیت مسرف این است كه تابع هوس است و هرچه می‌خواهد می‌خرد.

4 ـ نبی اكرم «صلی‌الله علیه و آله و سلم» فرمودند: اسراف است این‌كه تو هرچه دلت می‌خواهد بخری و بخوری.

در كشور ما در مورد خوراكی‌ها خیلی اسراف می‌كنیم. مثلاً در میوه خوردن. یك پرتقال در طول روز برای تأمین ویتامین ث كافی است. ولی برخی افراد در طور روز 10 پرتقال می‌خورند كه اصلاً ضرورتی ندارد.

5 ـ امام صادق «علیه‌السلام» فرمودند: میانه‌روی چیزی است كه خدا دوست دارد و اسراف چیزی است كه خدا بدش می‌آید. این‌كه تو هسته میوه را دور می‌اندازی، اسراف است یا ته‌مانده آب را بیرون بریزی اسراف است.

یا حتی در مورد زباله‌ها كه باید تفكیك كرد تا بازیافت صورت بگیرد. تا اسراف صورت نگیرد و برای اقتصاد كشورمان مفید باشد.

اسراف آثار بسیار بدی دارد. هم عذاب دنیوی دارد و هم عذاب اخروی. خدا هم غضب می‌كند.

آداب غذا خوردن بد: بریدن نان.

در حدیث داریم: برای خوردن خربزه آن را تكه تكه نكنید. آن را به دندان بگیرید، این‌طور لذیذتر است. یا برای خوردن خیار از قسمت تلخ شروع كنید و با نمك بخورید. ما باید اخلاق خوردن و پوشیدنمان را مطابق معصومین «علیه‌السلام» كنیم. تقلید نقش زیادی در اسراف دارد.

6 ـ امام صادق «علیه‌السلام» فرمودند: كم‌ترین حد اسراف این است كه تو اضافه غذایت را دور بریزی و اینكه لباس میهمانیت را بد استفاده كنی و دور انداختن هسته.

عوامل و انگیزه‌های اسراف

1 ـ رقابت از عوامل مهم اسراف است (چشم و هم‌چشمی) و دلیل این مسئله این است كه انسان قیمت خودش را نمی‌داند و فكر می‌كند با اشیاء خارج از وجودش می‌تواند كسب شخصیت كند.

انسان تا قیمت حقیقی خودش را نداند نمی‌تواند از چشم و هم‌چشمی پرهیز كند. البته چشم و هم‌چشمی مفید هم داریم و آن در مورد ارزش‌های انسانی است و قرآن در این مورد به ما توصیه كرده است.

از سلسله مباحث رسالت خانواده، استاد محمد شجاعی

مطالب مرتبط:

همسران جوان

تربیت فرزند