فضیلت ماه رمضان و ثواب روزه آن

1 ـ ... امام باقرعلیه‌السلام به جابر می‌فرماید:‌ ای جابر!کسی که به ماه رمضان برسد، روز آن را روزه گرفته، پاره‌ای از شبش را عبادت کند، فرج و زبان خود را حفظ کرده، چشمش را از حرام بپوشاند و از آزار مردم بپرهیزد، همانند روزی که از مادر متولد شده از گناهان بیرون می‌رود. جابر می‌گوید گفتم: فدایت گردم!چه حدیث خوبی! حضرت فرمود: و چه شرط سختی!

2 ـ ... امام باقرعلیه‌السلام فرمود: رسول خدا (ص) هنگامی که به هلال ماه رمضان می‌نگریستند، رو به قبله نموده و دعا می‌کردند: ((اَللهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَینا بِالأمنِ وَ الإیمانِ وَ السَّلامةِ وَ الإسلامِ وَ العافِیَةِ المُجَلِّلةِ وَ الرِّزقِ الواسِعِ وَ دَفعِ الأسقامِ وَ تِلاوهِ القُرآنِ وَالَعونِ عَلَی الصَّلاهِ والصِّیامِ. اَللهُمَّ سَلِّمنا لِشَهرِ رَمَضانَ وَ سَلِّمهُ لَنا وَ تَسَلَّمهُ مِنّا حَتّی یَنقَضِیَ شَهرُ رَمَضانَ وَ قَد غَفَرتَ لَنا)). آن‌گاه رو به مردم نموده و می‌فرمود:ای مسلمانان! هنگامی که هلال ماه رمضان ظاهر شد، شیطان‌های رانده شده زنجیر می‌شوند؛ درهای آسمان، درهای بهشت‌ها و درهای رحمت گشوده می‌شوند؛ درهای جهنم بسته شده و دعا مستجاب می‌شود و به هنگام هر افطار خداوند آزادشدگانی دارد که آن‌ها را از آتش جهنم آزاد می‌کند و هر شب منادیی ندا می‌دهد: ((آیا سائلی هست؟ آیا استغفار کننده‌ای هست؟ خدایا! به هر خرج کننده‌ای عوض، و به هر بخیلی تلف عنایت فرما)) تا هنگامی که هلال شوال حلول کند، و در این زمان مومنین ندا می‌شوند که: ((بامدادان برای گرفتن جایزه بروید که آن روز، روز جایزه است)). آن‌گاه امام باقرعلیه‌السلام فرمود: هان سوگند به کسی که جانم به دست اوست، این جایزه درهم و دینار نیست.

3 ـ ... امام باقر علیه‌السلام فرمود: براستی که هنگامی که پیامبر (ص) از عرفات بازگشته و رهسپار منی بود، وارد مسجد شد. مردم گرد او جمع شده و دربارة شب قدر از او سوال کردند. حضرت در آن جا سخنرانی نموده و پس از ثنای الهی فرمود: هرکدام از شما که دربارة شب قدر از من سوال کنید، آن را از شما پنهان نمی‌کنم، زیرا براستی که من نیز آن را نمی‌دانم. ‌ای مردم! بدانید بی‌تردید، کسی که با صحت و سلامت ماه رمضان را درک کند و روزش را روزه گرفته، مقداری از شبش را عبادت کند، مراقب نمازش باشد به نماز جمعه و نماز عیدش برود، قطعا شب قدر را درک کرده و به جایزة پروردگار دست یافته است. راوی می‌گوید: امام صادق علیه‌السلام فرمود: بخدا سوگند به جوایزی رسیده است که مانند جوایز بندگان نیست.

4 ـ ... امام باقر علیه‌السلام نقل می‌نماید که رسول خدا (ص) هنگامی که ماه رمضان فرا رسید ـ یعنی سه روز از شعبان باقی مانده بود ـ به بلال فرمود تا در میان مردم جار بزند. هنگامی که مردم جمع شدند، بالای منبر رفته و پس از حمد و ثنای خداوند، فرمود:‌ ای مردم! براستی که این ماه فرا رسید؛ماهی که سَروَرِ ماه هاست. شبی در آن است که از هزار ماه بهتر است. درهای جهنم در آن بسته شده و درهای بهشت در آن گشوده می‌گردد. کسی که آن را درک کند و آمرزیده نشود، خداوند او را از خود دور کند. و کسی که پدر و مادر خود را درک کند و آمرزیده نشود، خداوند او را از خود دور کند. و کسی که من نزد او ذکر شوم و بر من صلوات نفرستد و آمرزیده نشود، خداوند عزوجل او را از خود دور کند.

5 ـ ... زید بن علی از پدرش، از جدش روایت می‌نماید که امیرالمومنین علیه‌السلام فرمود: هنگامی که ماه رمضان فرا رسید، رسول خدا(ص) ایستاد و حمد و ثنای الهی را بجا آورد. سپس فرمود:‌ ای مردم! خداوند شما را از شر دشمنان جنیّتان حفظ کرد؛ و فرمود: ((بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را)) و به شما وعدة اجابت داد. آگاه باشید که بر هر شیطان رانده شده هفت فرشته گمارده شده است و تا پایان این ماه آن شیطان رها نشود (بدین ترتیب آن شیاطین بر شما تسلطی ندارند). آگاه باشید که از اولین شب آن درهای آسمان گشوده می‌شود. آگاه باشید که دعا در آن مقبول است .

6 ـ ... محمد بن مروان می‌گوید: شنیدم که امام صادق علیه‌السلام فرمود: براستی که خدای عزوجل در هر شب ماه رمضان آزاد شدگان و رهایی یافتگانی از آتش دارد، مگر کسی که با مست کننده‌ای افطار نماید. و هنگامی که شب آخر فرا رسد، در آن شب به تعداد همة کسانی که در این ماه آزاد کرده است آزاد می‌نماید.

7 ـ ... امام باقرعلیه‌السلام فرمود: رسول خدا (ص) در آخرین جمعه شعبان برای مردم سخنرانی نموده و پس از حمد و ثنای خداوند فرمود:‌ ای مردم! براستی که نزدیک است ماهی فرا رسد که در آن شبی است بهتر از هزار ماه و آن ماه، ماه رمضان است. خداوند روزه آن را واجب نموده و عبادت یک شب را با نمازی مستحب در آن، مانند عبادت هفتاد شب با نمازی مستحب در سایر ماه‌ها قرار داده است. و پاداش کسی را که در این ماه مبادرت به عمل خیر و نیکِ مستحبی بنماید، مانند پاداش کسی قرار داده است که واجبی از واجبات خدای عزوجل را به جا آورد. و کسی که واجبی از واجبات خداوند را بجا آورد، مانند کسی است که هفتاد واجب را در سایر ماه‌ها به جا آورد. و آن ماه صبر است. و بی‌شک، ثواب صبر بهشت است. و آن ماه مواسات (یاری نمودن) است. و آن ماهی است که خداوند در آن رزق مومنین را افزایش می‌دهد. کسی که به مومن روزه‌داری در آن افطار بدهد، بخاطر این عمل (پاداش) آزادی یک بنده و آمرزش گناهان گذشته‌اش را نزد خدا خواهد داشت. عرض شد:‌ ای رسول خدا! همة ما توانایی افطاری دادن به روزه‌دار را نداریم آن حضرت (ص) فرمود: براستی که خداوند کریم است، به کسی هم که جز بر مقداری شیر مخلوط با آب ـ که روزه‌داری با آن افطار کند ـ یا شربت آب گوارایی یا چند دانه خرمای ریز توانایی ندارد و نمی‌تواند بیش از این بدهد، نیز این ثواب را عنایت می‌فرماید. و کسی که در آن بر بنده‌ی خود آسان گیرد، خدای عزوجل نیز در حساب بر او آسان گیرد. وآن شهری است که اولش رحمت، وسطش آمرزش و آخرش اجابت و آزادی از آتش است. و در آن شما از چهار چیز بی نیاز نیستید. دو چیز که خداوند را با آن راضی می‌کنید و دو چیز است که از آن بی‌نیاز نیستید: دو چیزی که خداوند را با آن راضی می‌کنید، گواهی به نبودن خدایی جز خدای یگانه و اینکه من رسول خدا هستم و دو چیز که از آن بی‌نیاز نیستید، این است که حاجت‌های خود و بهشت را از خداوند خواسته، از خدا عافیت (تندرستی) را بخواهید و از جهنم به او پناه ببرید.

8 ـ ... امام صادق علیه‌السلام در آخر یک حدیث طولانی فرمود: براستی که درهای آسمان در رمضان باز می‌شود، شیاطین کُند و زنجیر می‌شوند و اعمال مومنین پذیرفته می‌شود. ماه رمضان ماه خوبی است. در زمان رسول خدا (ص) به این ماه مرزوق (روزی داده شده) می‌گفتند.

9 ـ ... عمر‌‌بن‌یزید می‌گوید: امام باقر علیه‌السلام فرمود: براستی که خداوند در هر شب ماه رمضان آزادشدگانی از آتش دارد، مگر کسی که با مست کننده‌ای افطار کند، کینه توزی کند یا صاحب شاهین باشد. پرسیدم: صاحب شاهین چیست؟ فرمود: کسی که با شطرنج بازی می‌کند.

10 ـ ... حمران می‌گوید: از امام باقرعلیه‌السلام پرسیدم: شب مبارکی که درآیة ((براستی که ما آن (قرآن) را در شب مبارکی نازل کردیم)) آمده است، چه شبی است؟ آن حضرت علیه‌السلام فرمود: این شب، شب قدر است که هر سال در دهة آخر ماه رمضان قرار دارد. و قرآن نازل نشده، مگر در شب قدر. خدای عزوجل می‌فرماید: ((در این شب همه چیز با حکمت الهی مشخص و معین می‌شود.)) در این شب هر خیر و شر، طاعت و معصیت، تولد و مرگ و رزقی، از آن شب به مدت یک سال، معین و مشخص می‌شود. و آنچه در این شب مقرر می‌شود که واقع شود، حتماً اتفاق خواهد افتاد؛ البته خداوند در آن اختیار دارد. عرض کردم: ((شب قدر بهتر از هزار ماه است)) یعنی چه؟ آن حضرت فرمود: انواع اعمال نیک و خوبی‌ها مانند نماز و زکات و سایر اعمال خیر در این شب بهتر از همین اعمال در هزار ماه است که در آن‌ها شب قدر نباشد. و اگر خداوند ثواب مومنین را دو چندان نمی‌نمود، آنان به چنین ثوابی نمی‌رسیدند و در هر حال خداوند است که کارهای نیک آنان را دو چندان می‌نماید.

11 ـ ... سعید‌بن‌جبیر می‌گوید: از ابن‌عباس پرسیدم: کسی که رمضان را روزه بگیرد و حق آن را بشناسد، چه پاداشی دارد؟ او در جواب گفت: آماده شو ابن‌جبیر تا چیزی به تو بگویم که گوش هایت آن را نشنیده و بر دلت نگذشته است؛ و خود را برای آنچه که از من پرسیدی فارغ ساز که آنچه پرسیدی علم اولین و آخرین است. سعید‌بن‌جبیر می‌گوید: از پیش او رفتم. و خود را برای فردا آماده کرده و به هنگام طلوع فجر بسرعت خودم را به او رسانیده، نماز صبح را خواندم و مطلب را یادآوری کردم. او به من رو کرده و گفت: آنچه را می‌گویم بشنو. از رسول خدا (ص) شنیدم که فرمود: اگر می‌دانستید در رمضان چه پاداشی برای شما نهفته است، بیش از این خدا را شکر می‌کردید:

هنگامی که شب اول آن فرا رسید، خداوند حتماً گناهان امتم را می‌بخشد؛ همة آن‌هارا ؛ آشکار آن و پنهان آن را و دو هزار هزار درجه شما را بالا می‌برد و پنجاه شهر برای شما می‌سازد.

در روز دوم خداوند در مقابل هر گامی که در آن روز برمی‌دارید، عبادت یکسال و ثواب یک پیامبر و روزة یکسال را برای شما می‌نویسد.

در روز سوم خداوند در مقابل هر مویی که در بدنهای شماست، گنبدی در بهشت از درّی سفید، که در بالای آن دوازده هزار خانه از نور و در پایین آن نیز دوازده هزار خانه از نور است و در هر خانه هزار تخت و بر هر تخت حوریه‌ای است، به شما عطا می‌نماید که در هر روز هزار فرشته هدیه‌ای به همراه دارد، پیش شما می‌آیند.

در روزچهارم خداوند در ((جنه الخلد)) (نام بهشتی است) هفتاد هزار قصر به شما عطا می‌نماید؛ در هر قصر هفتاد هزار خانه، در هر خانه پنجاه هزار تخت، بر هر تختی حوریه‌ای و در مقابل هر حوریه‌ای هزار دختر بچه خدمتکار است، که روسری یکی از آن‌ها بهتر از دنیا و آنچه در آن است و می‌باشد.

در روز پنچم خداوند در ((جنه المأوی)) (نام بهشتی است) هزار شهر به شما عطا می‌کند؛ در هر شهر هفتاد هزار خانه، در هر خانه هفتاد هزار سفره غذا، بر هر سفره هفتاد هزار کاسه و در هر کاسه شصت هزار نوع غذا هست که هیچکدام از آن‌ها شبیه یکدیگر نیست.

در روز ششم خداوند صد هزار شهر در ((دارالسلام)) (نام بهشتی است) به شما عطا می‌کند؛ در هر شهر صدهزار خانه، در هر خانه صدهزار اتاق، در هر اتاق صدهزار تخت طلایی است ـ طول هر تخت هزار ذراع است ـ و بر هر تختی همسری از حورالعین است ؛ هر حورالعین سی هزار زلفِ جلو پیشانی دارد که با درّ و یاقوت بافته شده استو هر زلفی را صدهزار کنیز حمل می‌کنند.

در روز هفتم خداوند در ((جنه النعیم)) (نام بهشتی است) ثواب چهل هزار شهید و چهل هزار صدّیق را به شما عنایت می‌فرماید.

در روز هشتم خداوند مانند عمل شصت هزار عابد و شصت هزار زاهد را به شما عطا می‌نماید.

در روز نهم خداوند آنچه را که به هزار عالم، هزار معتکف و هزار جنگجوی در جبهه عنایت می‌نماید، به شما نیز عطا می‌فرماید.

در روز دهم خداوند هفتاد هزار حاجت شما را برآورده نموده و خورشید، ماه، ستارگان،چهارپایان،پرندگان،درندگان و هر سنگ و گِلی و هر خشک و تری و ماهی‌های دریاها و برگ‌های درختان برای شما استغفار می‌کنند.

در روز یازدهم خداوند ثواب چهار حج عمره را برای شما می‌نویسد که هر حجی همراه با پیامبری از پیامبران و هر عمره‌ای همراه با صدّیق یا شهیدی باشد.

در روز دوازدهم خداوند گناهان شما را تبدیل به کارهای نیک نموده، کارهای نیک شما را دو چندان ساخته و در مقابل هر کار نیکی یک هزار هزار کار نیک برای شما می‌نویسد.

در روز سیزدهم خداوند مثل عبادت اهل مکه و مدینه را برای شما نوشته و به عدد هر سنگ وگلی بین مکه و مدینه، شفاعتی را به شما عطا می‌فرماید.

در روز چهاردهم گویا آدم و نوح علیه‌السلام و بعد از آن‌ها ابراهیم و موسی علیه‌السلام و بعد از آن‌ها داوود و سلیمان علیه‌السلام را ملاقات نموده اید و گویا با هر پیامبری دویست سال خدا را عبادت کرده اید.

در روز پانزدهم خداوند تمامی حاجت‌ها [یا ده حاجت] از حاجتهای دنیا و آخرت را برآورده نموده، آنچه را به حضرت ایوب علیه‌السلام عطا نموده به شما نیز عطا می‌نماید؛ دعای شما را اجابت می‌نماید؛ حمل کنندگان عرش برای شما استغفار می‌کنند و در روز قیامت، خداوند چهل نور به شما عطا می‌نماید: ده طرف سمت راست،ده طرف سمت چپ،ده تا روبه رو،ده تا پشت سر.

در روز شانزدهم هنگامی که از قبر خارج شدید،شصت لباس به شما عطا می‌نماید که آن‌ها را بپوشید و نیز شتری که سوار آن شوید و پاره ابری برای شما بفرستد تا در گرمای آن روز بر شما سایه افکند.

هنگامی که روز هفدهم فرا رسد، خدای عزوجل می‌فرماید: بی‌شک و تردید و قطعاً آنان و پدرانشان را آمرزیده و سختی‌های روز قیامت را از آنان برداشتم.

هنگامی که روز هیجدهم فرا رسد،خدای تبارک و تعالی به جبرییل، میکاییل، اسرافیل، حمل کنندگان عرش و کرسی و کروبیان دستور می‌دهد که تا سال آینده برای امت محمد(ص) استغفار نمایند و در روز قیامت خداوند،ثواب جنگجویان اسلام در بدر را به شما عطا فرماید.

هنگامی که روز نوزدهم فرا رسد فرشته‌ای در آسمان‌ها و زمین باقی نمی‌ماند، مگر این که برای زیارت قبرهای شما در هر روز از پروردگار خویش اجازه می‌گیرند و همراه با هر یک از فرشتگان هدیه و نوشابه‌ای است.

هنگامی که روز بیستم فرا رسد خداوند برای شما هفتاد هزار فرشته می‌فرستد که شما را از شر هر شیطان رانده شده‌ای حفظ نمایند؛ در مقابل هر روزی که روزه می‌گیرید روزة صدسال را برای شما می‌نویسد؛ بین شما و جهنم خندقی قرار می‌دهد؛ ثواب کسی که تورات، انجیل،زبور و فرقان را تلاوت نموده است، به شما عطا می‌فرماید؛ به تعداد هر پَری که بر جبرییل است، عبادت یکسال را برای شما می‌نویسد؛ ثواب تسبیح عرش و کرسی را برای شما نوشته و به شمارة هر آیه‌ای از قرآن هزار حورالعین را به شما می‌دهد.

در روز بیست و یکم خداوند قبرهای شما را هزار فرسخ وسعت می‌بخشد؛ تاریکی و وحشت را از شما برداشته و قبرهای شما را مانند قبرهای شهدا، و صورت‌هایتان را مانند صورت یوسف بن یعقوب علیه‌السلام می‌نماید.

در روز بیست و دوم خداوند همان‌گونه که فرشته مرگ را برای پیامبران می‌فرستد، او را برای شما می‌فرستد؛ ترس منکر و نکیر را از شما برداشته و شما را از هم و غم دنیا و عذاب آخرت رهایی می‌دهد.

در روز بیست و سوم همراه با پیامبران، صدّیقین، شهدا و صالحان از پل صراط می‌گذرید و گویا همه یتیمان امتم را سیر کرده و همه برهنگان امتم را پوشانده اید.

در روز بیست و چهارم از دنیا نمی‌روید، تا این که هرکدام از شما مکان خود را در بهشت ببینید و ثواب هزار مریض و هزار غریب که در راه خدا (از وطن خود) خارج شده اند را به هرکدام از شما عطا می‌نماید و نیز ثواب آزاد کردن هزار بنده از فرزندان اسماعیل را به شما عطا می‌نماید.

در روز بیست و پبجم خداوند در زیر عرش هزار گنبد سبز برای شما می‌سازد که بر سر هر گنبد خیمه‌ای از نور است. خدای تبارک و تعالی می‌فرماید:‌ ای امت محمد! من پروردگار شما و شما بندگان و کنیزان من هستید. در سایه عرش من در این گنبد‌ها بنشینید و بخورید و بیاشامید؛ گوارایتان باد. هیچ ترسی نداشته و اندوهگین نخواهید شد. ‌ای امت محمد! به عزت و جلالم سوگند قطعاً و حتماً بگونه‌ای شما را به بهشت می‌فرستم که اولین و آخرین از شما به شگفتی آیند و بی‌شک و بی‌تردید، بر سر هر کدام از شما هزار تاج از نور خواهم گذاشت و بی‌شک و تردید، هرکدام از شما را بر شتری که از نور آفریده شده سوار خواهم کرد؛ شتری که افسار آن نیز از نور است و در این افسار هزار حلقه از طلاست ؛ در هر حلقه، فرشته‌ای از فرشتگان ایستاده و هر فرشته، میله‌ای از نور در دست دارد. و بدین شکل بدون حساب وارد بهشت می‌شوید.

هنگامی که روز بیست و ششم فرا رسد، خداوند با نظر رحمت به شما می‌نگرد و همة گناهانتان را می‌بخشد، مگر خونها و اموال (حق الناس) و در هر روز هفتاد بار خانه‌هایتان را از غیبت، دروغ و تهمت پاک می‌نماید.

هنگامی که روز بیست و هفتم فرا رسد، گویا هر مرد و زن مومنی را یاری کرده، هفتاد هزار برهنه را پوشانده، به هزار جنگجوی در جبهه خدمت کرده و گویا هر کتابی که خداوند بر پیامران خود نازل نموده است را قرائت کرده باشید.

در روز بیست و هشتم خداوند در ((جنه الخلد)) (نام بهشتی است) صد هزار شهر از نور برای شما قرار می‌دهد؛ در ((جنه المأوی)) (نام بهشتی است) صد هزار قصر از نقره، در ((جنه النعیم)) (نام بهشتی است) صد هزار خانه از عنبر اَشهب (نوعی عنبر خالص)، در ((جنه الفردوس)) (نام بهشتی است) صدهزار منبر از مشک که درون هر منبر، هزار خانه از زعفران، در هر خانه، هزار تخت از درّ و یاقوت و بر هر تختی همسری از حورالعین هست، به شما عطا می‌نماید.

هنگامی که روز بیست و نهم فرا رسد، خداوند یک هزار هزار محله به شما عطا می‌کند، که درون هر محله گنبدی سفید، در هر گنبد، تختی از کافور سفید، براین تخت هزار رختخواب از سندس سبز و بر هر رختخواب حورالعینی است که هفتاد هزار لباس پوشیده است؛هشتاد هزار زلف جلو پیشانی داشته و هر زلفی با درّو یاقوت زینت شده است.

و در روز سی‌ام خداوند در مقابل هر روزی که سپری کرده اید، ثواب هزار شهید و هزار صدّیق را برای شما نوشته و عبادت پنجاه سال را برای شما می‌نویسد؛ در مقابل هر روز روزة دو هزار روز را برای شما نوشته و بشمارة آنچه که رود نیل می‌رویاند، درجات شما را بالا می‌برد و خلاصی از آتش، جواز عبور از پل صراط و ایمنی از عذاب را برای شما می‌نویسد؛ بهشت دری بنام ریّان (سیراب) دارد که تا روز قیامت باز نمی‌شود، آن‌گاه برای مردان و زنان روزه‌دار امت محمد(ص) گشوده می‌شود؛ آن‌گاه ((رضوان)) خزانه دار بهشت ندا می‌دهد:‌ ای امت محمد! به درِ ((ریّان))بیایید؛ و بدین ترتیب، امت من از این در وارد بهشت می‌شوند. اکنون اگر کسی در ماه رمضان آمرزیده نشود، در کدام ماه آمرزیده خواهد شد! هیچ نیرو و قدرتی نیست، مگر از خدای بلند مرتبه و بزرگ.

13 ـ ... ابن‌عباس می‌گوید: روش رسول خدا(ص) این بود که به هنگام فرا رسیدن ماه رمضان هر اسیری را آزاد و به هر سائلی مالی عطا می‌نمود.