ویژه هفته بسیج

- سیمای بسیج و فرهنگ بسیجی

- بسیج مدرسه ایثار و از خودگذشتگی است

- هفته بسیج گرامی باد

- بیست جمله از رهبر انقلاب درباره «بسیج»

- رهایی از نوستالژی جنگ

1- فرهنگ بسیجی با صفت دینی تعریف می شود چرا كه وجه دینی آن نسبت به وجه علمی، فنی و تكنیكی، برتری دارد و به طور مثال اگر به خاطرات و نوشته های بسیجیان توجه گردد جهت گیری دینی آن كاملاً مشهود است.

2- فرهنگ بسیجی ویژگی عام گرایی و مردمی دارد زیرا بسیج متشكل از اكثریت قشرهای اجتماعی است وجه مشترك همه گروهها و سازمانهای بسیجی روحیه جمعی و علاقه به كارهایی است كه نیاز جمعی را تأمین می كند، بسیجی هویت خود را در راستای حركت جمعی می داند كمتر منافع شخصی اش را بر منافع جمع مقدم می شمارد.

3- فرهنگ بسیجی با اینكه جنبه آرمانی دارد تمایل به واقعیت گرایی و عینیت گرایی دارد. وقتی سخن از خداوند و حمایت های عینی اوست بسیجی اشاره به زندگی خود و دوستانش می نماید. در نظر بسیجی مفهوم شجاعت، فداكاری، شهادت مفاهیمی انتزاعی نیستند بلكه نمودهای عینی بسیاری را می تواند ارائه دهد.

4- فرهنگ بسیجی مرتبط با زمان و مكان است و او با درك دقیق از زمان و مكان زندگی می كند، بر ساخت زمان و مكان اثر می گذارد و عبارت بسیجی خستگی را خسته كرده و یا تا زنده ایم رزمنده ایم، دلالت بر این امر می نماید.

5- فرهنگ بسیجی با زبان خاص قابل تعریف است. با اینكه زبان بسیجی همانند دیگر مردم فارسی است اما تفاوت بسیاری در نحوه بكارگیری زبان و معانی و مفاهیم دیده می شود. ارزش و معنایی كه به مفاهیم خاص از طرف بسیجی داده شده است متفاوت از گروههای دیگر است مثلاً مفهوم شهامت و شهادت در نزد او، در مقایسه با دیگران تفاوت بسیاری داراست همچنین حساسیت های فرهنگی یك بسیجی با دیگران متفاوت است.

6- فرهنگ بسیجی، با ارزشمند ساختن برخی از گروههای مرجع قابل تعریف است. مثلاً گروه دوستان و همرزمان اهمیت بیشتری نسبت به گروههای شغلی و یا هم محلی دارند.

7- تركیب خاص عناصر مادی و معنوی فرهنگ صفت دیگر فرهنگ بسیجی است عناصر معنوی فرهنگ اهمیت بیشتری را در نزد بسیجیان پیدا می كند كه این عناصر روی عناصر مادی اثر می گذارند. بطور مثال در جنگ، سلاح و برنامه ریزی در مقابل ایثار و شجاعت و توكل نقش كم رنگ تری دارند.

8- تحول پذیری ویژگی دیگر فرهنگ بسیجی است. اگر بسیج از لحاظ شكل و صورت خارجی، موقت و گذار دانسته شود این ویژگی در مورد فرهنگ بسیجی معنا ندارد. اما اگر بسیج یكی از عناصر اصلی جامعه ایران تلقی شود، فرهنگ آن نیز بخشی از فرهنگ كلان جامعه خواهد بود و به نظر می آید این طرز تلقی صادق تر است. از این رو هر اتفاقی كه در مورد فرهنگ كلی جامعه یا فرهنگ بسیجی رخ دهد دیگر عناصر را تحت تأثیر قرار می دهد.

از آنجایی كه فرهنگ بسیجی به عنوان یك خرده فرهنگ است و عناصر معنوی فرهنگ آن مورد توجه می باشد میزان حضور فرهنگ بسیجی در جامعه به نوع سیاست گذاری فرهنگی، اجتماعی جامعه بر می گردد.

به همین ترتیب فرهنگ بسیجی نیز دارای تحول می شود. عناصری كه این تغییر را ممكن می سازد عبارتند از:

1- نوع رابطه ای كه فرهنگ بسیجی با فرهنگ كل دارد.

2- نوع رابطه ای كه با دیگر خرده فرهنگها دارد.

3- نوع انتظاراتی كه سازمانها و نهادهای اجتماعی از فرهنگ بسیجی دارند.

4- میزان فعال سازی غیرمادی فرهنگ كلان جامعه.

5- نوع و میزان مشاركت حاملان فرهنگ در جریان فرهنگ سازی، شرایط زمینه ای در برخورد تحول فرهنگی نیز مطرح می باشند. در حقیقت زمان و مكان و طرح فرهنگ بسیجی ویژگی و شناخت حاملان فرهنگ بسیجی و نحوه پاسخ آنها به مشكلات و سوالات مطرح شده عوامل زمینه های تحول پذیری فرهنگ بسیجی می باشند.

با توجه به اینكه بسیجی توانایی ها و انرژی كسب نموده، در گذشته را در طول انقلاب اسلامی و در راستای جنگ و بازسازی كشور صرف نموده است از این رو در دوره جدید انرژی جدیدی را نیاز دارد تا دوباره به صحنه تبادل فرهنگی وارد گردد.

منبع : مطالعات راهبردی بسیج، شماره 15؛ آزاد ارمكی، تقی

سایت: پایگاه اطلاع رسانی حوزه