وضوی کامل، نوری است که در پیشانی مومن می ­درخشد

موضوع بحثمان در حدیث معراج، «ذکر و یاد خداوند» بود. در این باب، حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه السلام از حضرت هادی علیه السلام و ایشان از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل می ­کنند:«لَمَّا كَلَّمَ‏ اللهُ تعالی مُوسَى‏ بْنَ‏ عِمْرَانَ‏ قَالَ فَمَا جَزَاءُ مَنْ‏ أَتَمَ‏ الْوُضُوءَ مِنْ خَشْیَتِكَ قَالَ یَا مُوسَى أَبْعَثُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ لَهُ نُورٌ یَتَلَأْلَأُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ[1]= زمانی که خدای عزّ و جلّ با موسى بن عمران G سخن گفت. موسى عرض كرد: خدایا! پاداش كسى كه از خشیت تو وضو را كامل به جا آورد چیست؟ خداوند فرمود: روز قیامت او را در حالى مبعوث مى­ كنم كه در پیشانیش نورى مى­ درخشد».

در بحث سیر و سلوک، یکی از تذکراتی که به سالک داده شده، حرمت وضو است. وضو آنقدر مهم است که در روایات، دعا هم به همراه آن ذکر شده است که می خوانیم: «اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ تَمَامَ الْوُضُوءِ = خدایا تمام وضو را نصیب من کن».

اهل­ بیت علیهم السلام و بزرگان سفارش زیادی دارند که مؤمنین وضو را کامل بگیرند. کامل گرفتن، یعنی تمرکز داشتن و خواندن دعاهای وضو. اگر کسی حرمت خدا را در وضو رعایت کند. یعنی اصول الهی را رعایت کرده است. چون می­داند که چه کاری را انجام می ­دهد. در حقیقت، باطن وضو شستشو، توبه و آمادگی برای ملاقات خداست.

این اختصاص به وضو هم ندارد. هر عملی نور و نار دارد. هر عمل صالحی مثل دست کشیدن به سر یک بچه یتیم، یا کمک کردن به فقیر، یا برآورده کردن مشکل برادر دینی و... همه یک نورانیتی برای انسان می‌آورد. در نقطه مقابل، نار است. مثلاً اگر برادر دینی‌ات به شما مراجعه کند و کاری با شما دارد که می‌توانید برایش انجام دهید، اما بهانه‌گیری کنید، حتی بهانه قانونی، ولی می‌دانید که حل­شدنی است و حل ‌نکنید، اگر بهشتی هم باشید، خداوند یک مار در بهشت به سراغت می‌فرستد تا هر روز تو را نیش بزند. یعنی انسان در بهشت لذتش را می‌برد؛ اما به خاطر اینکه حرمت مؤمن را رعایت نکرده که از حرمت کعبه هم بالاتر است و «أَعْظَمُ‏ حُرْمَةً مِنَ‏ الْكَعْبَةِ[2]» است، خداوند این مار را در بهشت برای او می‌فرستد. چون می‌توانسته کاری را انجام بدهد و انجام نداده است. پس انسان باید حواسش باشد که در تصمیم‌گیریهایش دچار حبّ و بغض نشود. اگر کسی نفسانیت داشته و خودش را نساخته باشد، در آخرت گرفتار می­شود.

پس باید حواسمان خیلی جمع باشد که در هر کاری، رضای الهی را در نظر بگیریم. چه در کمک کردن، چه در کمک نکردن، چه در قبول، چه در رد، انسان باید رضای الهی را در نظر بگیرد و بعد اقدام کند.

بنابراین، این یک قاعده است که هر کاری را در نظر بگیرید، هم نار دارد و هم نور و این بحث از خوابمان شروع می‌شود تا بیداری.

اهل وضو، در قیامت با چهرهای زیبا محشور می شوند

در فرمایش دیگری از نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله درباره اهمیت وضو آمده است: «یَحْشُرُ اللهُ أُمَّتِی‏ یَوْمَ‏ الْقِیَامَةِ بَیْنَ الْأُمَمِ غُرّاً مُحَجَّلِینَ مِنْ آثَارِ الْوُضُوءِ[3]= خداوند عزّ و جلّ امّت مرا در روز قیامت، بر اثر وضو، با چهره­ هاى زیبا و دست و پاى سفید محشور مى­ كند».

میلیاردها انسان در عرصه قیامت محشور می‌شوند. یک عده ای هم پیشانی‌سپید هستند. اینها کسانی ­اند که دائماً وضو می‌گرفتند و این وضو دائماً برای آنها نورانیت می‌آورد. این نورانیت در ظاهر افراد هم تاثیرگذار است. شما ببینید در بین مردم جهان غیر از مؤمنین، بعضی از افراد که پیر می‌شوند، چهره‌شان زشت‌ و گرفته‌تر می‌شود؛ اما مؤمنین هر چه سنشان بالاتر می‌رود، نورانی‌تر، زیباتر و جذاب‌تر می‌شوند. اگر کسی اینطور نیست، علتش این است که فرد تاریکی‌های زیادی با خودش دارد. مثلاً ممکن است در مقوله وضو نورانیت داشته باشد، اما در مقوله اخلاق تاریکی داشته باشد.

در روایت دیگری نیز حضرت صلی‌الله‌علیه‌وآلهمی‌فرماید:«أَكْثِرْ مِنَ‏ الطَّهُورِ یَزِدِ اللهُ فِی عُمُرِكَ وَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ عَلَى طَهَارَةٍ فَافْعَلْ فَإِنَّكَ تَكُونُ إِذَا مِتَّ عَلَى الطَّهَارَةِ شَهِیداً[4]= فراوان وضو بگیر تا خداوند عمر تو را افزون گردانَد. اگر توانستى شب و روز با طهارت باشى، این كار را بكن. زیرا اگر در حال طهارت بمیرى، شهید خواهى بود».

نگو ساعت فلان وضو گرفتم و حالا با آن نمازظهر می‌خوانم. موقع نماز  که شد، اگر می‌توانی وضوی دیگری بگیر. وضو و طهارتت را زیاد کن. چون آثار وضعی بر جای می گذارد. از جمله اینکه عمرت را طولانی می­کند. همان طور که اگر آب را در صد درجه حرارت بدهی، به جوش می‌آید و این یک قاعده است. یا فلان چیز را اگر بخوری این آثار را دارد. در متافیزیک هم دقیقاً همین قانون برقرار است. معصوم می‌گوید: وضو بگیرید تا به عمرتان افزوده شود: «یَزِدِ اللهُ». یا وقتی که با طهارت بمیری، شهید از دنیا رفته ای، اینها همه حکایت از اثر وضعی وضو دارد.

مباهات خدا به نمازگزار از زبان حضرت موسی علیه السلام

بخش دیگری از سؤالات حضرت موسی علیه السلام این است: «فَمَا جَزَاءُ مَنْ‏ قَامَ‏ بَیْنَ‏ یَدَیْكَ یُصَلِّی = جزای کسی که در مقابل تو برای نماز می‌ایستد، چیست؟».

در نماز باید انسان به خودش تلقین کند و بفهمد در مقابل چه کسی ایستاده است. تلقین یعنی حواسش باشد که در مقابل چه کسی می ایستد. چون حالت قیام در نحوه ی ارتباط با غیب تأثیر دارد. گاهی به نماز می‌ایستیم، ولی آنتن نمی‌دهد و ارتباط قطع است. امّا اگر ایستادنت را درست کنی، ارتباط بهتر برقرار می شود. درست ایستادن، یعنی حواست به این فرمایش باشد که روبروی خدا ایستاده ای. در این حالت است که اتفاقات قشنگی می‌افتد.

خدا به پرسش موسی علیه السلام می ­فرماید: «یَا مُوسَى أُبَاهِی بِهِ مَلَائِكَتِی رَاكِعاً وَ سَاجِداً وَ قَائِماً وَ قَاعِداً وَ مَنْ بَاهَیْتُ بِهِ مَلَائِكَتِی لَمْ أُعَذِّبْهُ[5]= ای موسی! من به رکوع و سجود و قیام و قعود او به فرشتگانم مباهات خواهم کرد و هر کس را که بر فرشتگانم مباهات کنم، عذاب نخواهم کرد».

 مباهات، تعریف خدا از بنده‌اش پیش ملائکه است. خدا نمی‌گوید اگر کسی در مقابل من بایستد و نماز بخواند، من به او مباهات می‌کنم. یک دفعه دایره را وسیع می‌کند و می‌فرماید: من مباهات می‌کنم به کسی که چه رکوع باشد، چه سجده باشد، چه قائم باشد، چه نشسته باشد. بعد فرمود که اگر من کسی را در نزد ملائکه‌ام به او مباهات کنم، دیگر عذابی ندارد. این یعنی نمی‌شود که خدا از کسی تعریف کند، بعد او را به جهنم ببرد.

در روایات اهل بیت علیهم السلام نقل شده كه عبادت برخى از بندگان، موجب مباهات خداوند متعال، نزد فرشتگان است. مانند عبادت جوان كه بر پایه حدیثى، خداوند متعال، خطاب به فرشتگان نسبت به عبادت جوان، این چنین مباهات مى‌نماید: «بنده‌ام را بنگرید كه براى من، خواسته‌هاى نفس خود را كنار نهاده است». همچنین كسانى كه براى خدا آزار دیگران را تحمّل مى‌كنند، یا نافله شب را در روز، قضا مى‌نمایند یا در بیابانى بى آب و علف، به تنهایى به نماز مى‌ایستند، یا در شب‌زنده‌دارى و در سجده به خواب مى‌روند، یا در جبهه نبرد با دشمن، در حالی كه یارانشان فرار كرده‌اند، مقاومت مى‌كنند و به شهادت مى‌رسند. اینها همه موجب مباهات خدا نزد فرشتگان مى‌شوند.

مباهات هم به معناى بالیدن و اظهار فخر نمودن است و مباهات خدا نزد فرشتگان، بدین معناست كه او كارهاى نیك انسان‌هاى شایسته را به رخ فرشتگانش مى‌كشد.

حضرت موسی علیه السلام از خدا سوال می­ کند: «إِلَهِی فَمَا جَزَاءُ مَنْ صَلَّى الصَّلَوَاتِ لِوَقْتِهَا= خدایا جزای کسی که نمازش را اول وقت می‌خواند، چیست؟» خداوند می فرماید: «أُعْطِیهِ‏ سُؤْلَهُ‏ وَ أُبِیحُهُ جَنَّتِی‏= خواسته‌اش را می دهم و بهشتم را هم به او حلال می­ کنم».

کسی که نمازش را اول وقت می‌خواند، اجازه ورود به بهشت را دارد و خدا بهشت را برایش مباح می‌کند. پس هر وقت خدا صدایت می‌کند، بگو: بله. بگو: من با کس دیگری کاری ندارم. این یعنی عبودیت. نه اینکه به خدا بگویی زنم کار دارد، بچه‌ام کار دارد. هر چند یک موقع هایی هم باید به خدا گفت: زنم کار دارد، بچه‌ام کار دارد، پدرم کار دارد، گاهی عیبی ندارد. خود خدا هم می‌گوید عیب ندارد. اینها استثناء است. ولی به کارهای مباح دیگری نباید بپردازی. بگو خدا صدایم کرد، الان باید جواب بدهم. عایشه می‌گوید: پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله با من خیلی خوب بود. وقتی صدای اذان را می‌شنید، با ما غریبه می‌شد، انگار که ما را نمی­شناخت.

باز حضرت موسی علیه السلام از خداوند سؤال می­ کند: «إِلَهِی فَمَا جَزَاءُ مَنْ‏ دَمَعَتْ‏ عَیْنَاهُ مِنْ خَشْیَتِك‏= خدایا جزای کسی که چشمانش از ترس تو گریه کند چیست؟» خداوند در پاسخ می‌فرماید: «أَقِی وَجْهَهُ مِنْ حَرِّ النَّار وَ أُومِنُهُ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَكْبَرِ= من چهره او را از گرمای جهنم نجات می‌دهم و در روز قیامت که فزع اکبر است، او را امان می ­دهم».

روز قیامت روز فزع اکبر است، یعنی وحشت بزرگ. شایسته است که انسان _{زمانیهایی} را اختصاص بدهد و در تنهایی هایش در عظمت خدا و برای گناهانش گریه کند. همانطور که امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: «الْبُكَاءُ مِنْ‏ خَشْیَةِ اللهَ مِفْتَاحُ الرَّحْمَةِ= اگر کسی از خشیت الهی گریه‌اش گرفت، باب رحمت به رویش باز می‌شود».

از خودمان بپرسیم که چقدر در طول روز یا هفته‌ای یک بار، از ترس خدا گریه می‌کنیم؟ جواب دادن به این سوال نشان می دهد که چه آدمی هستی.

در اهمیت گریه بر خشیت خدا نبی اکرمصلی‌الله‌علیه‌وآلهفرمودند: «مَنْ‏ خَرَجَ‏ مِنْ‏ عَیْنَیْهِ‏ مِثْلُ‏ الذُّبَابِ‏ مِنَ الدَّمْعِ مِنْ خَشْیَةِ اللهِ آمَنَهُ اللهُ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَكْبَرِ= هر کس از ترس خدا به اندازه بال مگسی اشک از چشمش بیرون بیاید، خداوند او را در روز ترس بزرگ و فزع اکبر، ایمن می‌دارد».

هر دانشی که به رویتان باز می‌شود، در واقع یک دریایی از عظمت علم الهی به رویتان باز شده است. مثلاً شیمی می‌خوانید، زیست‌شناسی می‌خوانید، مستندی را نگاه می‌کنید یا راجع به یک پرنده، درخت، مورچه مطالعه ­ای می­ کنید، این عظمت، انسان را به سجده وادار می‌کند. همان طور که خداوند در سوره اسراء فرمود:«إِنَّ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذا یُتْلى‏ عَلَیْهِمْ یَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ سُجَّداً وَ یَقُولُونَ سُبْحانَ رَبِّنا إِنْ كانَ وَعْدُ رَبِّنا لَمَفْعُولاً[6]= کسانی که دانش یافته‌اند، چون این کتاب بر آنان خوانده شود، سجده‌کنان به روی در افتند و می‌گویند: پروردگار ما پاک و منزه است. البته وعده خدای ما محققا واقع خواهد شد».

حضرت عبدالعظیم علیه السلام فرمود که از امام هادی علیه السلام شنیدم:«سَمِعْتُ‏ عَلِیَ‏ بْنَ‏ مُحَمَّدٍ الْعَسْكَرِیَّ یَقُولُ‏ إِنَّمَا اتَّخَذَ اللهُ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ إِبْراهِیمَ خَلِیلًا لِكَثْرَةِ صَلَاتِهِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ صلوات الله علیهم[7]= از حضرت على بن محمّد العسكرى علیه السّلام شنیدم كه مى‌فرمودند: خداوند عزّ و جلّ‌ حضرت ابراهیم را به خاطر این كه زیاد بر محمّد و اهل بیتش صلوات اللّه علیهم درود و صلوات مى‌فرستاد، خلیل و دوست خود قرار داد».

در اینجا حضرت به ما این قاعده را یاد می­ دهد که خدا ابراهیم علیه السلام را برای این رفیق گرفت که زیاد به پیامبر و اهل­بیتش علیهم السلام صلوات می‌فرستاد.

پس اگر می‌‌خواهی دوست خدا بشوی، زیاد صلوات بفرست. در روایت داریم هیچ چیز، نامه عمل را مثل صلوات سنگین نمی‌کند. این یک قاعده است و این صلوات فقط سنگینی اش برای آخرت نیست. اینجا هم شخصیت انسان را ثروتمند و غنی و سنگین می‌کند. یعنی در دنیا هم روح انسان را سنگین می‌کند و هم خواص خیلی عجیبی دارد.

صلوات انسان را نورانی و خوشبو می‌کند. صلوات، فضا، دل، مکان، شهر، کشور و همه جا را سنگین و نورانی می‌کند.

صلوات موجب اتفاقات خیلی عجیبی در نظام درونی انسان می‌شود. پس صلوات زیاد بفرستد. چون گناهان را منهدم می‌کند.

صلوات حقیقت است. گناه در شریعت و طریقت اتفاق می‌افتد، اما صلوات قدرتش بالاتر است. چون از جایگاه حقیقت است.

قا/200

زهد/وضو