(26) شرط ورود به بهشت، سلامت دل است

جایگاه انسان در هدف خلقت، جایگاه حساسی است. انسان در جایگاه اولیه اش در اوج سلامتی است. اما وقتی در دنیا قرار می گیرد، دوست دارد به خانه خودش برگردد. یعنی کشش به سمت مرکز سلامتی است و اصل سلامتی یعنی الله تبارک و تعالی.

«اله» یعنی چیزی که به سویش می رویم. «اله» انسان در بخش فوق عقل، الله تبارک و تعالی است. برای رسیدن به هدف خلقت، یک مسیر قانونی تعریف شده که حقیقی است و نه خیالی. ما در دنیا مثل جنینی که در رحم مادر باید یک زمان دقیق و قانون مندی را طی کند هستیم که باید یک مسیر قانون مندی را طی کنیم تا تولد سالمی داشته باشیم.

مسئله سلامت، مسئله حساسی است. انسان در ذات خودش سلامتی را دوست می دارد. سلامتی از محدودیت، نقص، بیماری، ذلت و... . او می خواهد از همه آنها در امان باشد.

 یکی از اسماء الهی، «سلام» است. براین اساس، حرکت به سمت الله، یعنی حرکت به سمت سلام. چون هر سلامتی از ناحیه خداوند به انسان داده می شود.

 دین اسلام هم یعنی سلامتی و تسلیم. هر چقدر انسان تسلیم به این دین باشد، از سلامت بیشتری برخوردار خواهد بود. پس انسان خواهان سلامتی است و برای آن خلق شده است. پس برای طی مسیر و رسیدن به هدف خلقت، باید قواعد سلامتی را در بخش های حسی، گیاهی، حیوانی، عقلی و حتی فوق عقلانی را یاد گرفت و به سالم سازی خویش اقدام نمود.

بهترین سلامتی، سلامتی دل است

در باب سلامتی جسم، روایات متعددی نقل شده است. امام حسین (علیه السلام) فرمودند: «فبادِروا بِصِحَّة الأجسامِ فی مُدَّة الأَعمارِ[1]= مبادرت کنید برای سلامتی جسم، در تمامی عمر». یعنی قبل از این که دچار آسیب شوید، اقدام به سلامتی جسم کنید. همچنین سلامتی خیال، وهم و عقل که به اندازه کافی در خصوص آنها نیز، قاعده سلامت بیان شده است.

در بخش فوق عقلانی هم باید به سلامت توجه کرد. این بخش هم مثل جسم، انسان به بیماری های معنوی دچار می شود که اگر توجهی به آن نداشته باشد، همه اعمال عبادی اش مثل نماز، روزه ، حج و ... آلوده می شود و به جای این که شخص به رشد برسد، سقوط می کند. پس آشنائی و یادگیری قواعد سلامت خیلی مهم است.

امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: «ِاعلَم أنَّهُ لاعِلمَ كَطَلَبِ السَّلامَةِ ولاسَلامَةَ كَسَلامَةِ القَلبِ= بدان كه هیچ دانشى چون طلب سلامتى نیست و هیچ سلامتى، مانند سلامت دل نمى باشد».[2]

دل سالم تعریف و نشانه‌ دارد. از جمله اینکه انسان باید روز به روز مهربان تر، صبورتر، عذرپذیرتر، با گذشت تر شده و سعه صدر بیشتری پیدا کند. انسش با خدا و خلوت با او بیشتر شود و به شادی و آرامش بیشتری برسد. اگر اینها را نداشته باشید، نشان دهنده آن است که حرکت انسانی ندارید.

پس سلامت، تعریف دقیق و علمی دارد که تمام صحنه های زندگی اعم از سیاست، هنر، اقتصاد و... را در بر می‌گیرد.

«گناه» سلامت دل را به خطر می اندازد

قلب، دارائی و شخصیت انسان است. باید مراقب باشیم که فعالیت های دنیوی به دل مان صدمه و آسیبی نرساند. اگر در هر فعالیتی نتوانستیم سلامت دل را حفظ کنیم، حرام است وارد آن شویم. پس شرط این که چقدر خداوند اذن ورود به هر فعالیتی را می دهد(حتی در مقوله های معنوی و جهادی) این است که به چه میزان، از سلامت دل برخورداریم.

وقتی ظرفیت مصرف حلال خدا را نداشته باشیم، حرام می شود؛ چون اینها جهنم ساز است. وقتی شیطان نتواند از راه صورت های آلوده و حرام به ما حمله کند، از صورت های مقدس استفاده می کند. مثل روزه گرفتن، نماز شب خواندن، خواندن نمازهای مستحبی و ....

صورت مقدس، صورتی است که اگر به معنای واقعی جذب شود،‎ متواضع تر و مهربان تر می شوید و به قاعده «هو انت» نزدیک تر می شوید. اما اگر به این قاعده نرسید، پس از سلامت قلب به دور هستید.

نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «مَنْ لَمْ تَنْهَهُ صَلاتُهُ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ لَمْ یَزْدَدْ مِنَ اللَّهِ إِلا بُعْدًا= هر کس نمازش او را از ناسزا و بدی باز ندارد، از خدا دورتر می شود».[3]

بعضی افراد اهل نماز و عبادت هستند، ولی بداخلاق و اهل غیبت و سخن چینی هستند. این نشان دهنده آن است که نمازشان، نماز نبوده است.

همه عمل به این است که دنبال سلامت باشی.

همان طور که از بدن سالم توقع ضعف و مریضی، کسالت و بی حوصلگی نداریم، روح سالم نیز این گونه است. اینها تعریف ریاضی دارد. یعنی انسان سالم به راحتی غصه نمی خورد، غمگین نمی شود، به اضطراب نمی افتد. چون سالم است.

حال اگر این را درک کردیم، متوجه می شویم چرا خداوند در نظام تربیتی از دنیا تا آخرت سلام گفته است. رمز رسیدن به توحید، نبوت، امامت، معاد در سلامتی است، یعنی باید سالم باشیم و سالم بمیریم و سالم محشور شویم.

ماجرای خلقت و برزخ و قیامت همه ما، برای این است که مسیر سلامت ابدی را طی کنیم. عمر ما به اندازه خداست. یعنی جاودانه هستیم و انتهایی نداریم. برای طی این مسیر جاودانه باید قواعد سلامتی را خوب بدانیم.

قاعده: هیچ امر مقدسی در اسلام وجود ندارد که به‌خاطر حفظش به سلامت قلب مان لطمه بزنیم.

«سلام» دعوت خدا به خانه سلامتی است

سلام از اسماء الهی است، حتی سلام زبانی هم در سلامتی انسان مؤثر است. همین طور تکرار سلام و بلند سلام گفتن، در خیلی از مراحل نفسانی و روحانی ما اثر دارد.

در دنیا موقع مرگ فرشتگان به انسان سلام می کنند. در بهشت که خانه سلامتی است به ما سلام می کنند : «وَالْمَلَائِكَةُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِمْ مِنْ كُلِّ بَابٍ/ سَلَامٌ عَلَیْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ= و فرشتگان از هر درى بر آنان درمى ‏آیند/ [و به آنان مى‏ گویند] درود بر شما به [پاداش] آنچه صبر كردید».[4]

در آیه دیگری می فرماید: «وَاللَّهُ یَدْعُو إِلَى دَارِ السَّلَامِ= و خداوند دعوت به سرای صلح و سلامت می كند».[5]

«دارالسلام» یعنی خانه خدا. مثل مسجد که خانه الله است. این آیه را به دو معنا می توان در نظر گرفت: خدا همه را به خانه خودش دعوت کرده است یا می توان گفت خدا به خانه سلامتی دعوت کرده است.

دعوت انبیا و هدف دین و دستورات اسلام همه درسالم سازی ما در تمام مراحل و شئونات زندگی است. مبنای همه دستورات اسلام هم به سلامت دل انسان برمی گردد. اسلام دنبال مچ گیری و برملاکردن عیوب و گناهان دیگران نیست. بهشت نیز خانه اهل سلام است و هر کس سالم باشد، وارد بهشت می شود.

«لَا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِیمًا/ إِلَّا قِیلًا سَلَامًا سَلَامًا= در آن باغ‌های بهشت، نه لغو و بیهوده‏ ای می ‏شنوند و نه سخنان گناه آلود/ تنها چیزی كه می‏ شنوند سلام است و سلام».[6]

همه چیز در گرو سلامت است. رفتار آدم سالم در دنیا این‌گونه است که بدبین نیست؛ دنبال اثبات عیوب مردم نیست؛ در کارهای دیگران ریز نمی شود؛ تحمل لغزش ها را دارد؛ تغافل و تجاهل دارد؛ او بهشتی زندگی می کند.

نفس ما قبر ماست. اگر بمیریم در بهشت هستیم یا در جهنم؟ این سوال مهمی است که باید از خودمان بپرسیم.

برزخ ما شکل زندگی ماست. بعضی ها می گویند هر وقت مردیم، توبه می کنیم. اصلا این پذیرفته نیست. اگر الان با همه در صلح هستید، اهل بهشت هستید، در غیر این صوت در خودتان جهنم دارید.

پس باید دائما مراقب قلب باشیم. کسی که یکسره درگیری با خود و خانواده و مردم دارد، چگونه می تواند قبر خوبی داشته باشد!

[1]. مجلسی، بحارالانوار، ج75، ص120.

[2]. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، ج8، ص115.

[3]. مجلسی، بحارالانوار، ج82، ص198.

[4]. سوره رعد/آیات 24-23.

[5]. سوره یونس/آیه 25.

[6]. سوره واقعه/آیات 26-25.