(22) استواری سند «زيارت جامعه كبيره»، در مقابل شبهه روشنفكران

یکی از شبهاتی که برخی درباره زیارت جامعه کبیره وارد کرده‌اند، توهم «غلو و مبالغه» در باره جایگاه ائمه معصومین (علیهم السلام) در این زیارت است. ولی با نگاهی عمیق به فرازهای زیبای این زیارت نامه به وضوح بطلان این فکر مشخص می‌شود و به روشنی می‌توان دید که هیچ‌گونه غلوی در آن وجود ندارد. چرا که عبادت و شناخت خدا اساساَ بدون معصوم، ناقص است و تنها با بخش «فوق عقل» است که معصوم شناحته می شود و با آموزش آنها عبادت صورت می گیرد.

ما در جامعه کبیره با شخصیت هایی رو به رو هستیم که دارای کمالات انسانی هستند. اما کسانی که شأن انسانی شان فعال نیست، هر چند تحصیلات دانشگاهی بالایی هم داشته باشند، ولی باز دین شناس خوبی نخواهند بود.

اگر متوجه رمز یاد شده نباشیم، مفاهیمی که در جامعه کبیره می خوانیم، آن درک درستی که باید از آن داشته باشیم را پیدا نمی کنیم. یعنی کسی که فعالیت «فوق عقلانی» ندارد، نمی تواند این مفاهیم را درک کند. پس زیارت جامعه کبیره غلو و زیاده گوئی نیست و هیچ معصومی ادعایی برای خدائی بودن نکرده است.

سرّ مطلب این است که آن انسان‌های کامل و خلفای الهی، جلوه های تام و کامل و آیه‌ و نشانه های بزرگ او هستند و خدا را نشانه‌ای برتر از آنان نیست. «و له المثل الاعلی». حضرت امیر (علیه السلام) فرمود: «برای خدا، نشانه‌ای بزرگ‌تر از من وجود ندارد. در زیارت آن حضرت نیز، می‌گوییم: «السلام علیک یا آیت‌الله ‌العظمی»!

حضرت می‌فرماید: «تسمونا أربابا و قولوا فی فضلنا ما شئتم فإنكم لن تبلغوا من فضلنا كنه ما جعله الله لنا ، و لا معشار العشر لانا آیات الله و دلائله، وحجج الله و خلفاؤه و امناؤه و أئمته، و وجه الله و عین الله و لسان الله = ما را خدا ننامید، در فضل و برتری ما هر چه می‌ خواهید بگویید، لیکن بدانید که نه تنها به حقیقت فضایلی که خدا برای ما قرار داده است نمی‌رسید، بلکه به یک دهم از دهم آن نیز نمی‌رسید. زیرا ما آیات و دلایل، حجت، خلیفه و جانشین، امین، وجه، چشم و زبان خدا هستیم».

مطلب دیگری که در رد اتهام وجود غلو در چنین زیارت موحدانه‌ای می‌توان گفت این است که در مقام تعریف و تمجید، مرز غلو،  خارج کردن ائمه اطهار (علیه السلام) از دایره عبودیت است. وگرنه ثناگویی در این محدوده، هرگز غلو و اغراق محسوب نمی‌شود.

حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند: «وَاللَّهِ لَوْ شِئْتُ أَنْ أُخْبِرَ كُلَّ رَجُلٍ مِنْكُمْ بِمَخْرَجِهِ و َمَوْلِجِهِ وَ جَمِیعِ شَأْنِهِ لَفَعَلْتُ وَلَكِنْ أَخَافُ أَنْ تَكْفُرُوا فِیَّ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلى الله علیه وآله) = به خدا سوگند، اگر بخواهم، می توانم هر کدام از شما را از آغاز تا پایان کارش و از تمام شئون زندگی اش آگاه سازم. ولی از آن می ترسم که این کار من، موجب کافر شدن شما به پیامبر گردد».

البته درنظر داشته باشید که جامعه کبیره همه مقامات معصومین را نگفته است. آنها مقاماتی خیلی بالاتر از آنچه که در ادعیه و روایات وارد شده است دارند.

در فرمایش دیگری حضرت فرمودند: «لا تَتَجاوَزوا بِنَا العُبودِیَّةَ، ثُمَّ قولوا ما شِئتُم ولَن تبلُغوا، وإیّاكُم وَالغُلُوَّ كَغُلُوِّ النَّصارى، فَإِنّی بَریءٌ مِنَ الغالینَ= ما را از مرز عبودیت خارج نکنید و به سر حد ربوبیت نرسانید. آن گاه هر چه می‌خواهید در فضلیت ما بگویید، اما بدانید که حق ثناگویی ما را ادا نخواهید کرد. از غلو کردن درباره ما بپرهیزید و همانند نصاری که در باره عیسی (علیه السلام) غلو کردند نباشید. زیرا من از غلوکنندگان بیزارم».

این درحالی است که در جامعه امروز شاهد هستیم که برخی می گویند: من علی اللهی ام ؛من زینب اللهی هستم. اینها همه کفر و حرام است.

یکی از آداب زیارت جامعه این است که زائران زیارت خود را با تکبیرات صدگانه شروع کنند. یعنی بعد از آن که ۱۰۰بار اعتراف به عظمت خداوند کردند و او را از هر وصف و ثنایی برتر دانستند، به ثناگویی اهل بیت (علیهم السلام) و شمارش کمالات آنان بپردازند. وجه این تکبیر گویی ها این است که برخی از انسان های ضعیف النفس از عبارات موجود در این زیارت به غلو نیفتند یا از بزرگی حق سبحانه و تعالی غافل نشوند.

ضمن این‌که زائر پس از شمارش مقداری از کمالات به توحید ناب بازمی‌گردد و شهادت به وحدانیت و یگانگی خدا می‌دهد. آن گونه که خود خدا، ملائکه و اولوا العلم شهادت می‌دهند و در اثنای آن نیز همواره اقرار می‌کند که مرز میان واجب تعالی و ممکنات را در هم نریخته و هرگز ائمه (علیهم السلام) را به سرحد وجوب نرسانده است.

چنانچه در خود زیارت جامعه کبیره فقراتی را می خوانیم مثل این که: «الْمُطِیعُونَ لِلَّهِ، الْقَوَّامُونَ بِأَمْرِهِ، الْعَامِلُونَ بِإِرَادَتِهِ ...= فرمانبردار خدا، قیام كننده به فرمانش، عمل كننده به خواسته اش...».

سبک زندگی ات را به گونه ای تنظیم کن که به چادر حضرت حجت (ارواحنا فداه) برسی

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «وَاللّهِ ما خَرَجَ إلَیكُم مِن عِلمِنا إلّا ألِفٌ غَیرُ مَعطوفَةٍ= به خدا سوگند كه از دانش ما، جز به قدر یك حرف به شما نرسیده است».

این روایت اشاره به ۲۵ پایه علم دارد که در دست آقا امام زمان (عیله السلام) است و با ظهور ایشان این علم ها کشف می شوند. اما الآن این آقا در بین ما «الطرید الشرید الوحید الفرید= آواره طرد شده تنها و یگانه» است. ما چقدر به حضرت ظلم می کنیم که او را تنها گذاشته ایم.

اگر حضرت بیایند هیچ کس فقیر  و مریض نیست. در هیچ خانواده ای تلخی پیدا نمی شود، هیچ بی عدالتی و جهلی وجود نخواهد داشت. اما توجه داشته باشید که هیچ کدام از اینها کار اصلی حضرت نیست، بلکه رسالت او در بخش فوق عقلی است که حضرت زمینه قرب به الله و باز شدن درهای غیب و برزخ را برای تک تک افراد زمین فراهم می کنند.

حال اگر کسی  در حق امامش کوتاهی کند، چه کوتاهی های اقتصادی و بدنی، وچه کوتاهی های عقلی و فوق عقلی، خائن است. اگر امام در هیچ کدام از بخش های وجود ما سهمی نداشته باشد، به او، خود و مردم ظلم کرده ایم.

پس حواست به خودت باشد که امام در کجای زندگی تو قرار دارد. این را جدی بگیرید و برایش فکر و برنامه ریزی کنید.

اگر یک نصیحت برای شما تا آخر عمر داشته باشم، همین است که سبک زندگی ات را به گونه ای طراحی کن که به چادر حضرت حجت (ارواحنا فداه) برسی و غافل از پدر و امامت نباشی. یعنی روش و سبک زندگی ات را باید به گونه ای انتخاب کنی که در چادر حضرت قرار بگیری.