19 نکته ظریف از دعای بیست و چهارم صحیفه سجادیه

حضرت سید الساجدین (علیه السلام ) در این دعا، بلندترین توفیقات را دراحسان به والدین از خداوند مسئلت می کنند که به بعضی از آنها اشاره می کنیم :
۱- درخواست درود و صلوات و اختصاص رحمت و برکت بر پیامبر و آلش و سپس اختصاص این صلوات بر والدین که نشانگر مقام والدین است. ( شروع و اختتام دعا با صلوات از آداب دعا و باعث استجابت آن است .)

۲- الهام گرفتن علم چگونگی رفتارصحیح با والدین – که آموختن آن برفرزند واجب است –
گاهی انسان در اثر گناه و غفلت دچار فراموشی شده و به الهام نیازمند است. الهام نیرویی از جانب خداوند است که مؤمن را به سمت کارهای خیر دعوت می کند. این نیرو درست در مقابل وسوسه قرار دارد که ازجانب شیطان انسان را به سمت گناه سوق می دهد.

۳- وادارکردن به انجام آن علم . ( کسی که دعا می کند باید اهل عمل بوده و شجاعت و تحمل یادگیری را داشته باشد)

۴- موفقیت درانجام وظایف فرزندی به گونه ای که در هیچ کدام کوتاهی نکرده و آنها را همراه با شوق و بدون احساس کسالت و تنبلی انجام دهد .

۵- ایجاد ترس و هیبت از والدین به اندازه ترس از پادشاه ستمگر در دل فرزند . ( این ترس به خاطر شأن والای پدر و مادر بوده و مانع ورود به حریم آنها و جسارت می گردد.

۶- مهربانی به والدین به اندازه مادری مهربان و رئوف که همواره در تلاش برای رفع نیازهای فرزندان است .

۷- قرار دادن شیرینی اطاعت و نیکی به والدین، شیرین تر از خواب در چشم خواب آلودگان

۸- بزرگ دیدن نیکی والدین نسبت به خود حتی اگر کم باشد . (ناسپاسی یکی از رذایل اخلاقی است و در قرآن از انسان به این صفت یاد شده است. انسان هیچ گاه نمی تواند قدردان والدینش باشد.)

۹- اندک دیدن کارهای نیک خود در مقابل والدین حتی اگر زیاد باشد.

۱۰- پایین آوردن صدا در گفتگو با آنها به گونه ای که باعث آزردگی والدینش نشود.

۱۱- گفتاری مؤدبانه با والدین (عدم استفاده از الفاظ نامناسب و شوخی یا فحاشی نسبت به والدین)
خداوند درقرآن می فرمایند: به پدر و مادرخود حتی ( اُف) هم نگویید و با آنها درشت صحبت نکنید بلکه با قول کریم و مهربانی صحبت کنید. ( اسراء ۲۳)

فرزندان باید بال های ذلت را در برابر والدین بگسترانند و هیچ زمان آنها را به خیرگی نگاه نکنند، مگر با نظر رحمت و دلسوزی . ( اسراء ۲۴)
هیچ گاه دست را بالای دست والدین قرار ندهند و جلوتر از والدین راه نروند .
اهانت به والدین کسی نکنند تا به والدینشان اهانت نشود.
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: من نظر الی ابویه نظر ما قف و هما ظالمان له ، لم یقبل الله له الصلاه .
- اگر کسی با خشم به پدر و مادرش نگاه کند حتی اگر مقصر باشند، خداوند از او نمازی قبول نمی کند.
پایین ترین درجه عقوق والدین گفتن اف و بالاترین آن ، قتل آنهاست .

۱۲- نرم شدن خلق و خوی نسبت به والدین و مهربان کردن قلب نسبت به آنها .

۱۳-رفیق شدن با آنها ( اهل مدارا و سازش شدن )
- فرزندان باید تحمل خلق و خوی والدین را داشته و مراعات حال آنها را بنمایند.

۱۴- شفیق آنها شدن و احساس دلسوزی کردن نسبت به آنها .

۱۵- پاداش دادن به والدین به خاطر تربیت آنها .

۱۶- حفظ زحمت ها و تلاش های آنها در دوران کودکی .

۱۷- قراردادن سختی ها به عنوان عامل آمرزش گناهان و بالا رفتن درجه آنها در بهشت .

۱۸- بخشش و حلال کردن حقوقی که پدر و مادر در ادای آنها کوتاهی نموده اند.

۱۹- رساندن آنها درقیامت به موطن سلامت .

اکنون به این نتیجه می رسیم که وقتی حضرت سید الساجدین، اینگونه از خداوند، درخواست توفیق خدمت گزاری به والدینشان را می نمایند، پس وظیفه ما نسبت به والدین حقیقی و معنوی مان که همان ائمه معصومین و وجود مقدس حضرت صاحب الامر(عجل الله تعالی) می باشد چقدر سنگین خواهد بود.
بیایید کمی بیشتر به این خطیرترین وظیفه زندگی مان توجه کنیم.

متن عربی دعاى بیست و چهارم:

دعاى آن حضرت (علیه السلام) براى پدر و مادرش (1) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ، وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِكَ وَ رَحْمَتِكَ وَ بَرَكَاتِكَ وَ سَلامِكَ.(2) وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَیَّ بِالْكَرَامَةِ لَدَیْكَ، وَ الصَّلاةِ مِنْكَ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.(3) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنِى عِلْمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیَّ إِلْهَاما، وَ اجْمَعْ لِى عِلْمَ ذَلِكَ كُلِّهِ تَمَاما، ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِى بِمَا تُلْهِمُنِى مِنْهُ، وَ وَفِّقْنِى لِلنُّفُوذِ فِیمَا تُبَصِّرُنِى مِنْ عِلْمِهِ حَتَّى لا یَفُوتَنِى اسْتِعْمَالُ شَیْءٍ عَلَّمْتَنِیهِ، وَ لا تَثْقُلَ أَرْكَانِى عَنِ الْحَفُوفِ فِیمَا أَلْهَمْتَنِیهِ(4) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ كَمَا شَرَّفْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَمَا أَوْجَبْتَ لَنَا الْحَقَّ عَلَى الْخَلْقِ بِسَبَبِهِ.(5) اللَّهُمَّ اجْعَلْنِى أَهَابُهُمَا هَیْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ، وَ أَبَرُّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّءُوفِ، وَ اجْعَلْ طَاعَتِى لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّى بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِى مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ، وَ أَثْلَجَ لِصَدْرِى مِنْ شَرْبَةِ الظَّمْآنِ حَتَّى أُوثِرَ عَلَى هَوَاىَ هَوَاهُمَا، وَ أُقَدِّمَ عَلَى رِضَاىَ رِضَاهُمَا وَ أَسْتَكْثِرَ بِرَّهُمَا بِى وَ إِنْ قَلَّ، وَ أَسْتَقِلَّ بِرِّى بِهِمَا وَ إِنْ كَثُرَ.(6) اللَّهُمَّ خَفِّضْ لَهُمَا صَوْتِى، وَ أَطِبْ لَهُمَا كَلامِى، وَ أَلِنْ لَهُمَا عَرِیكَتِى، وَ اعْطِفْ عَلَیْهِمَا قَلْبِى، وَ صَیِّرْنِى بِهِمَا رَفِیقا، وَ عَلَیْهِمَا شَفِیقا.(7) اللَّهُمَّ اشْكُرْ لَهُمَا تَرْبِیَتِى، وَ أَثِبْهُمَا عَلَى تَكْرِمَتِى، وَ احْفَظْ لَهُمَا مَا حَفِظَاهُ مِنِّى فِى صِغَرِى.(8) اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّى مِنْ أَذًى، أَوْ خَلَصَ إِلَیْهِمَا عَنِّى مِنْ مَكْرُوهٍ، أَوْ ضَاعَ قِبَلِى لَهُمَا مِنْ حَقٍّ فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا، وَ عُلُوّا فِى دَرَجَاتِهِمَا، وَ زِیَادَةً فِى حَسَنَاتِهِمَا، یَا مُبَدِّلَ السَّیِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ.(9) اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ، أَوْ أَسْرَفَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ فِعْلٍ، أَوْ ضَیَّعَاهُ لِى مِنْ حَقٍّ، أَوْ قَصَّرَا بِى عَنْهُ مِنْ وَاجِبٍ فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا، وَ جُدْتُ بِهِ عَلَیْهِمَا وَ رَغِبْتُ إِلَیْكَ فِى وَضْعِ تَبِعَتِهِ عَنْهُمَا، فَإِنِّى لا أَتَّهِمُهُمَا عَلَى نَفْسِى، وَ لا أَسْتَبْطِئُهُمَا فِى بِرِّى، وَ لا أَكْرَهُ مَا تَوَلَّیَاهُ مِنْ أَمْرِى یَا رَبِّ.(10) فَهُمَا أَوْجَبُ حَقّا عَلَیَّ، وَ أَقْدَمُ إِحْسَانا إِلَیَّ، وَ أَعْظَمُ مِنَّةً لَدَیَّ مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ، أَوْ أُجَازِیَهُمَا عَلَى مِثْلٍ، أَیْنَ إِذا - یَا إِلَهِى - طُولُ شُغْلِهِمَا بِتَرْبِیَتِى؟ وَ أَیْنَ شِدَّةُ تَعَبِهِمَا فِى حِرَاسَتِى؟ وَ أَیْنَ إِقْتَارُهُمَا عَلَى أَنْفُسِهِمَا لِلتَّوْسِعَةِ عَلَیَّ؟(11) هَیْهَاتَ مَا یَسْتَوْفِیَانِ مِنِّى حَقَّهُمَا، وَ لا أُدْرِكُ مَا یَجِبُ عَلَیَّ لَهُمَا، وَ لا أَنَا بِقَاضٍ وَظِیفَةَ خِدْمَتِهِمَا، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعِنِّى یَا خَیْرَ مَنِ اسْتُعِینَ بِهِ، وَ وَفِّقْنِى یَا أَهْدَى مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ، وَ لا تَجْعَلْنِى فِى أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلاْبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ یَوْمَ تُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ.(12) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ، وَ اخْصُصْ أَبَوَیَّ بِأَفْضَلِ مَا خَصَصْتَ بِهِ آبَاءَ عِبَادِكَ الْمُؤْمِنِینَ وَ أُمَّهَاتِهِمْ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.(13) اللَّهُمَّ لا تُنْسِنِى ذِكْرَهُمَا فِى أَدْبَارِ صَلَوَاتِى، وَ فِى إِنًى مِنْ آنَاءِ لَیْلِى، وَ فِى كُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِ نَهَارِى.(14) اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اغْفِرْ لِى بِدُعَائِى لَهُمَا، وَ اغْفِرْ لَهُمَا بِبِرِّهِمَا بِى مَغْفِرَةً حَتْما، وَ ارْضَ عَنْهُمَا بِشَفَاعَتِى لَهُمَا رِضًى عَزْما، وَ بَلِّغْهُمَا بِالْكَرَامَةِ مَوَاطِنَ السَّلامَةِ.(15) اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُكَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ، وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُكَ لِى فَشَفِّعْنِى فِیهِمَا حَتَّى نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِكَ فِى دَارِ كَرَامَتِكَ وَ مَحَلِّ مَغْفِرَتِكَ وَ رَحْمَتِكَ، إِنَّكَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ، وَ الْمَنِّ الْقَدِیمِ، وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ.

ترجمه دعاى بیست و چهارم:

دعاى آن حضرت (علیه السلام) براى پدر و مادرش 1. خدایا رحمت فرست بر محمّد بنده و پیغمبرت و خاندان پاكش، و آنان را به بهترین رحمت و بركت و سلام خود مخصوص گردان.2. خدایا پدر و مادر(76) مرا به كرامت نزد خود و درود از جانب خود مخصوص گردان. اى ارحم الراحمین.3. خدایا درود بر محمد و آل او فرست، و در دل من انداز كه تكالیف خود را درباره آنان بشناسم و وظایف خود را به كمال فراگیرم و توفیق ده تا آن چه مرا آموخته اى، به كار بندم و آنچه به تعلیم تو دریافته ام، انجام دهم، چنان كه هیچ یك از دانسته هایم عمل ناكرده نماند و اعضاى من در آن چه آموخته ام گرانى نكند.4. خدایا! درود فرست بر محمد و آل او، نان كه ما را به سبب او شرافت دادى، و خدایا درود بر محمد و آل او فرست چنان كه به بركت او حقى براى ما بر گردن خلق ثابت فرمودى.5. خدایا چنان كن كه هیبت پدر و مادر در دل من چون هیبت پادشاهى خودكام قرار گیرد اما من با آنها مانند مادر مهربان باشم.خدایا طاعت پدر و مادر و نیكى به آنها را براى من مطبوع تر گردان از خواب در دیده خسته و گواراتر از آب سرد در كام تشنه، چنان كه خواهش آنها را بر خواهش دل خود مقدم دارم. و پسند خاطر آنان را بر پسند خاطر خود بگزینم و نیكى آنها را درباره خود گرچه اندك باشد بسیار شمارم و نیكى خود را درباره آنها اگر چه بسیار باشد اندك ببینم.6. خدایا، آواز مرا پیش ایشان پست و سخن مرا با آن ها خوش گردان، و خوى مرا نرم كن، و دل مرا بر آنان مهربان، و مرا نسبت به آن ها خوش رفتار و دلسوز گردان.7. خدایا، آنان را در ازاى پروریدن من جزاى نیكو ده، و در مقابل عزیز داشتن من پاداش بزرگ مرحمت فرما، و چون مرا در خردى از آسیب و گزند نگاه داشتند، تو نیز آنان را نگاهدارى كن.8. خدایا! اگر آزارى از من بدآن ها رسید یا ناپسندى از من دیدند، یا حقى از آنها پیش من ضایع شد، آن را موجب ریزش گناهان و بلندى درجات اخروى و افزایش حسنات آنها قرار ده، اى كسى كه سیئات را به چندین برابر حسنات مبدل مى كنى.9. خدایا هر چه بر من تعدى كردند، به گفتار تند و كردار ناپسند، یا حقى از من ضایع كردند یا در وظیفه خود كوتاهى نمودند، من از آنها در گذشتم و بخشیدم و از تو مى خواهیم كه عتابت را از آنها بردارى، چون من رفتار آنان را درباره خود نیك شمرده ام، احسان آنها را كامل شناخته و در كار من هرچه كردند ناخوش ندارم اى پروردگار من.10. حق آنها بر من واجب تر است، و احسان آنها بیشتر، و نعمت آنها بزرگتر از آن كه دادخواهى كنم و به مانند عمل آنان، آنها را مكافات دهم، اى خداى من! چه روزگار درازى كه در پرورش من گذرانیدند، و چه رنج هاى سخت كه در نگاهدارى من كشیدند، و چه اندازه بر خود تنگ گرفتند تا زندگى بر من فراخ باشد.11. هیهات كه هر چه كنم حق آنها را ادا نكرده و تكلیف خود را درباره آنها انجام نتوانم داد و به وظیفه خویشدر خدمت آنها عمل نتوانم كرد و، پس ‍ درود بر محمد و آل او فرست، و مرا یارى كن اى بهترین كسى كه خلق از وى یارى مى جویند، و مرا توفیق ده اى راهنماترین كسى كه از او هدایت مى طلبند. و مرا از آن گروه مگردان كه با پدران و مادران بدرفتار بودند، روزى كه هر كس كیفر كردار خویش بیند و بر كسى ستم نشود.12. خدایا! درود بر محمد و خاندان او فرست و پدر و مادر مرا به بهترین اجر مخصوص كن كه پدران و مادران بندگان مؤمنت را بدآن تخصیص ‍ مى دهى، اى ارحم الراحمین.13. خدایا! یاد آنها را پس از نمازها، و در هیچ یك از اوقات شب، و ساعات روز از خاطرم من مبر.14. خدایا! درود بر محمد و آل او فرست، و مرا بیامرز چون درباره آن ها دعاى خیر كردم و آنها را بیامرز چون درباره من نیكویى نمودند و از پیوسته خشنود باش به شفاعت آنهادر باره من به كرام خود جاى امن و سلامت رسانشان.15. پروردگارا! اگر آن ها را پیش از این آمرزیده اى، شفاعت آنان را درباره من بپذیر و اگر مرا پیش از این آمرزیده اى، شفاعت مرا درباره آن ها قبول كن، تا به رحمت تو در سراى كرامت، و جاى آمرزش و رحمت تو گرد آئیم، كه تویى صاحب فضل عظیم و نعمت قدیم، و انت ارحم الراحمین.

برگرفته از مبحث حقوق والدین، استاد محمد شجاعی