(18) یکی از راه های شاد کردن دیگران، «مزاح و شوخی کردن» است

چرا مؤمن همیشه شاد است

«المومن دائم النشاط= نشاط مؤمن دائمی است». چرا مؤمن نشاط، شادی و آرامش دارد ؟ چون دغدغه اصلی و دلدادگی اش، «الله» است. او در مسیری قرار دارد که می خواهد شبیه خانواده آسمانی اش شود. برای مؤمن دغدغه های اقتصادی، بدنی‌، گیاهی،‌ ‌‌‌ اجتماعی، سیاسی و علمی، فقط حکم ابزار کار را دارد، نه هدف. هدف مؤمن فقط اینها نیست؛ بنابراین، برای اینها غصه ای ندارد و مسلط بر آنهاست.

اما نوع غصه های مؤمن، از نوع غصه های انسانی است، نه از غصه های دنیایی؛ چون روحش آزاد است. اگر در  چهار بخش (جمادی، گیاهی، حیوانی و عقلی) کمبودی داشته باشد؛ یا آنها را از دست بدهد، چون اینها را برای خود امتیاز محسوب نمی کند، غصه ای هم نمی خورد.نه تنها غصه نمی خورد، بلکه فقدان هر یک از آنها را  ذخیره برای آخرتش می بیند.

همان گونه که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «لَو تَعلَمونَ ما ذُخِرَ لَكُم ما حَزِنتُم عَلى ما زُوِیَ عَنكُم= اگر شما می دانستید برای شما چه چیزی ذخیره شده، هرگز برای چیزهایی که از آنها محروم شده اید، غصه نمی خوردید». بنابراین، مومن محرومیت ها را خوب و نعمت می داند و شکر خدا را می کند.

مؤمن چون شخصیتش در دنیا با خانواده آسمانی اش پیوند دارد، هیچ وقت خود را تنها نمی بیند که بودن یا نبودن کسی در زندگی، برایش معنا یا بی معنا شود. او خود را  بی کس و کار نمی داند و بی هدف و بی برنامه نیست. چون با خانواده آسمانی اش زندگی می کند.

 غصه و اضطراب زمانی سراغ آدمی می آید که یادش برود چه کسی است و فکر کند فقط یک خانم یا یک آقاست و فقط دلبستگی به بخش جنسیتی و زمینی اش داشته باشد. مثلا غصه ی مال یا بدن و زیبایی اندام یا تجملات یا مسائل طبیعی، حیوانی، یا مسائل فکری را بخورد. اما هیچ کدام از اینها مؤمن را اذیت نمی کند.

 اگر مؤمن دلبستگی اصلی خودش را حفظ کند. به تعبیر پیامبر اکرم روز به روز به شادی و آرامشش اضافه می شود. اینجاست که حضرت می فرماید: «مؤمن همیشه اهل شوخی و بازی است».

شوخی در سیره پیامبر اکرم و اهل بیت علیهم السلام

خود پیغمبر در مسابقات مختلف و ورزشی سالم مثل تیراندازی، اسب سواری و شتر سواری، شرکت می کردند. برد و باخت هم داشتند. در اسلام برد و باخت در همین سه چیز اشکال ندارد:  شنا، اسب سواری که حالا اسمش را رانندگی گذاشته اند و دیگری تیراندازی.

در کافی داریم که معمر بن خلال به امام کاظم (علیه السلام) عرض می کند که فدایت شوم عده ای دور همدیگر می نشینند و شوخی می کنند. اشکالی دارد؟ حضرت فرمود: نه هیچ اشکالی ندارد. بعد حضرت فرمود:  اگر در آن باطل و فحش و آزار و تحقیر و مسخره کردن کسی نباشد، شوخی، عیبی ندارد.»

راه تقرب و محبوب شدن نزد خدا، فقط عبادت نیست. شما اگر بتوانید انسان ها را بخندانید یک نوع عبادت است که مایه قرب انسان به خدا می شود. چنانکه امام باقر (علیه السلام) فرمودند: «خداوند کسی را که در میان جمع، بدون ناسزاگویی شوخی کند، دوست دارد».

«شوخی کردن» هنر است. در روایت داریم «در بهشت خانه ای به نام شادی است. در آنجا کسی را راه نمی دهند مگر این که بتواند بچه ها را شاد کند». این یک عبادت است که انسان به آن توجه نموده و قصد آن را کند.

 امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «ما مِنْ مُؤْمِنٍ الَّا وَ فِیهِ دُعابَةٌ، قُلْتُ وَ مَا الدُّعابَةُ؟ قالَ الْمَزاحُ= هیچ مؤمنى نیست مگر این كه در او دعابه وجود دارد. راوى مى‌گوید: سؤال كردم دعابه چیست؟ فرمود: مزاح است».

از این تعبیر استفاده مى‌شود که هیچ مؤمنی نیست که سهمی از شوخ طبعی در او نباشد. آنهایی که شوخ طبع نیستند، یعنی هنوز اتصال به خدا پیدا نکرده اند. ایمان شان ضعیف است که خندان، شاد و شوخ نیستند.

امام صادق (علیه السلام) از یکی اصحاب شان سؤال می کند: «كَیْفَ مُدَاعَبَةُ بَعْضِكُمْ بَعْضاً؟ قُلْتُ: قَلِیلٌ، قَالَ: فَلَا تَفْعَلُوا و لقد كانَ رسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله یُداعِبُ الرّجُلَ یُریدُ أن یَسُرَّهُ = با یكدیگر شوخى مى كنید؟ عرض كردم: كم. فرمود: این گونه نباشید؛ زیرا شوخى از خوش خویى است و تو بدان وسیله، برادرت را شاد مى سازى. پیغمبر هر وقت می خواست کسی را شاد کند، با او شوخی می کرد».

بنابراین، «شوخی» یک عبادت خیلی مهم و بزرگ در زندگی است. حال اگر کسی به خانه شما آمد یا بر آدم مریضی وارد شدید؛ اگر غمگین باشد، در آن لحظه باید شادش کنید. بهترین راه شادی این است که شوخی کنید.

خدا مؤمن عبوس را دوست ندارد و از آدمی که همیشه جدی است، خوشش نمی آید.  کارهای چنین آدمی بیشتر گره می خورد. آدم باید فضایی برای شوخی و خنده داشته باشد. شوخی و مزاح جزء نیازهای ضروری انسان است.

روح که آزاد می شود، انبساط می آورد. افرادی که راضی هستند و شکر دارند، اینها همیشه آدم های شادی هستند. هم دنیای شان قشنگی دارد و هم آخرت زیبایی دارند. کسانی که دائما نگرانی دارند و سختگیری می کنند، آنها همیشه گرفتارند که نه دنیای شان خوب خواهد بود نه آخرت شان.

 نمونه هایی از مزاح های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم

1.  پیرزنی آمد نزد پیامبر و گفت یا رسول الل! دعا کن من بروم بهشت. پیامبر فرمود پیرزنها بهشت نمی روند. پیرزن ناراحت شد و غصه خورد. حضرت فرمود: یعنی جوان می شوند و به بهشت می روند.
2. زید بن اسلم می گوید: زنی با پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلم) در مورد شوهرش سخن گفت، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) درخصوص نشانی شوهر آن زن فرمود: «همانی كه در چشمش سفیدی هست؟ زن گفت نه، در چشمش هیچ سفیدی نیست. سپس برای شوهرش گفته پیامبر را نقل كرد. شوهرش گفت: مگر نمی بینی سفیدی چشم من بیشتر از سیاهی آن است.
3. فردی آمد پیش پیامبر و گفت: یک مرکب بده من سوارش شوم. حضرت فرمود: خوب یک بچه شتر می دهم سوار شو. گفت: بچه شتر را چه کنم؟ چطوری سوارش شوم. حضرت فرمود: مگر بچه شتر را غیر از مادرش می زاید، یعنی من به تو شتر می دهم بچه اش هم مال تو.