(16) «مدارا و نرمی» كليد موفقيت و گشاينده آرامش و شادی است

ادبیات فارسی برای خیلی از کلمات عربی معادلی ندارد؛ مثلاً برای کلمه عشق و مهرورزی نزدیک به 60 واژه وجود دارد.

کسی که کار زشتی می­ کند، می توانیم به حرمت رفاقت آن اشتباه را ندید بگیریم و بگذریم.

ما باید چیزهای که اول ارزش جرقه زدن را داشته باشد، بشناسیم. ما کجا می توانیم رو در رو با دوست خود مخالفت کنیم هر چند که او ناراحت شود؟

علت این که والدین از وضعیت فرزندان­شان شکایت می­ کنند، این است که نمی­ دانند با آن­ها چه کار کنند.

چرا اکثر ازدواج ­ها به شکست منجر می ­شود؟ چرا رابطه زوجین به تنفر کشیده می ­شود؟ چرا زوجین نمی­ توانند مانع اختلافات و انزجارشان شوند؟ چون رفق و مدارا ندارند، تغافل ندارند، مهارت ­های زندگی را یاد نگرفته اند. برای همین زود از هم خسته می­ شوند. درحالی که با روح مدارا بسیاری از مصائب حل می­ شود. با روحیه رفق و مدارا  قیمت­ یکدیگر را بشناسیم. باید بدانیم که در کجا، چگونه رفتار کنیم. در غیر این صورت، نه از دنیا خیر می ­بینیم و نه از آخرت.

در این خصوص، امام علی (علیه السلام) می ­فرمایند: «مَنْ بَاعَ آخِرَتَهُ بِالدُّنْیَا فَقَدْ خَسِرَ= کسی که آخرت را به دنیا بفروشد، خسارت می بیند». یعنی آنجائی که از قید خود حقیقی و خود ابدی­مان می­ گذریم و فقط منفعت و سود دنیائی­مان را درنظر می­ گیریم، ضربه خواهیم خورد.

حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: «لایُستَعانُ على الدهرِ إلاّ بالعَقلِ= در برابر روزگار، جز از خرد نمی­ توان كمك گرفت».

عقل از «عقال» گرفته شده است؛ یعنی "ترمز" که اجازه نمی­ دهد بی­م هابا تصمیمی بگیرم و غیر از هوش است. عقل برای این است که من چگونه تصمیم بگیرم، ولی هوش این­گونه نیست.

حضرت امیر (علیه السلام) می فرمایند: برای دوام حوادث روزگار از عقل باید استفاده کرد. آدمی که نرمی ندارد، زودرنج و حساس است، غصه­ هایش بیشتر است. هر چقدر تندی، عصبانیت، خشونت و سرزنش کردنش بیشتر باشد، بیشتر ضرر می بیند و اولین کسی که در چنبره غم می­ افتد، خودش است.

کجا مدارا و سازش کنیم

جایی که لازم است با مدارا برخورد شود، رابطه ی والدین با کودکان است. مخصوصا در اذیت و آزارهای کودکان زیر 7 سال. اما در دو جا باید مراقب بود و جلوی آن­ها را گرفت: خطر جانی و پایمال شدن حق دیگران.

در  بعضی جاها ضرورت دارد که با مدارا برخورد نشود و اجبار لازم است. مثلا در رفتن کودک به مدرسه که اگر این اجبار نباشد، برخی فرزندان غیر ممکن است به مدرسه بروند. در روابط زناشویی نیز، باید اصل را بر مدارا گذاشت، اما در جاهایی خط قرمز­هایی وجود دارد که نباید مدارا کرد. بنابراین باید جای اجبار و مدارا را شناخت.

گاهی مدارا احمقانه است؛ مثلاً در انتخاب همسر که باید حواسمان باشد تا با آگاهی و شناخت صورت بگیرد. در مواجهه با مردی که مشکل اخلاقی دارد، مثل اعتیاد، بدبینی و سخت گیری و خساست، نباید با مدارا و سازش به سمت ازدواج پیش رفت. پس به این مسئله توجه کنیم که کجا باید مدارا کرد و کجا نباید سازش داشت.

راز سلامت زندگی در نرمی است

رمز شادی، «نرمی» است. در روایت شخص مؤمن را به خاطر روحیه انعطاف ­پذیری به بوته ی نرمی تعبیر کردند. پس نرمی اصل مهمی است.

گاهی عصبانیت و خشم یک پادشاه، باعث بروز جنگ ­های طولانی شده است، اما بسیاری از فجایع تاریخی می توانست با نرم خوئی اتفاقی نیفتد.

قرآن کریم رمز پیروزی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را چنین معرفی می­ کند: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ و َلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ = پس به [بركت] رحمت الهى با آنان نرمخو [و پرمهر] شدى و اگر تندخو و سخت دل بودى قطعا از پیرامون تو پراكنده مى ‏شدند». (سوره آل عمران/آیه 159) یعنی بخاطر رحمتی که همان نرمخوئی است و از طرف خدا به پیامبر اکرم داده شد، توانست این همه عاشق در دنیا داشته باشد. پس نرمی باعث نزول رحمت الهی می ­شود و آراسته شدن به صفت رحیم و رحمان برای انسان نرمی می­ آورد.

گاهی لازم است کوتاه بیایی، گاهی هم  نمی ­توان بخشید، اما می ­توان با نرمی و مهربانی که نیمی از زندگی است، فرصت جبران داد و عبور کرد.

حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: «سَلَامَةُ الْعَیْشِ فِی الْمُدَارَاةِ = سلامت زندگی در مداراست». یعنی سلامت زندگی به ملایمت و نرمی افراد بستگی دارد. سلامت در ابعاد مختلف اعم از جسمی، روانی، عقلانی، معنوی و آخرتی وجود دارد. زندگی سالم به این معناست که از همه آفت­ ها و بدی­ ها در امان بماند. 

• مدارا تنفرها را به عشق تبدیل می ­کند.
• تاریکی­ ها را به روشنی تبدیل می­ کند.
• کینه ها را به محبت تبدیل می ­کند.
• مدارا معجزه می­ کند.

مطالب بیشتر:

پای درس استاد

مجموعه سخنرانی های استاد محمد شجاعی

مجموعه کتابهای استاد محمد شجاعی