10) آثار انکار و تکبرورزی در دستورات دین

ادامه شرح زیارتنامه حضرت معصومه (سلام الله علیها)

ادامه‌ی فراز «وَ التَّسْلِیمِ إِلَى اللَّهِ رَاضِیا بِهِ غَیْرَ مُنْكِرٍ وَ لا مُسْتَكْبِرٍ»

«انکار و استکبار»

مقام مصاحبت با حضرت معصومه (سلام‌الله علیها) و نیز مقام همراهی و همنشینی با ایشان در بهشت جزو خواسته‌ها و آرزوهای زائر است، «عَرَّفَ اللَّهُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَكُمْ فِی الْجَنَّةِ»، نیاز به لطافت روح (نرمی) دارد. یعنی رسیدن به مقام حضرت معصومه و یا سایر بزرگانِ بهشت، بدون نرمخویی امکان‌پذیر نیست. هر گونه تندخویی، تیزی، هاری، لجبازی و ... انسان را از رسیدن به چنین مقاماتی باز می‌دارد. زیرا چنین خلق‌های به شدت سرعتِ انسان را در سیر إلی الله کم می‌کند. و کسی که در حرکت به الله کُند و مردد است، اساساً به میدان سرعت و سبقت وارد نمی‌شود، چه رسد به اینکه به همنشینی سلاطین بهشت نائل گردد. شخص زائر اعلام می‌کند که من با تمامِ حالت تسلیم که بدون انکار و تکبر است، آرزوی رسیدن به همنشینیِ با شما را دارم، «وَ التَّسْلِیمِ إِلَى اللَّهِ رَاضِیا بِهِ غَیْرَ مُنْكِرٍ وَ لا مُسْتَكْبِرٍ».

انکار، از سوی کسی صادر می‌شود که هیچ معرفتی از خداوند و عوالم خلقت نداشته و سعی می‌کند با عقل ناقص خودش حقایق دین را ارزیابی کند.

دین، مجموعه‌ی قوانینی است که از طرف الله، برای تبدیل انسان به مثل الله وضع شده است. آیا همین انسان، قادر به ادراکِ مکانیسمِ تبدیل شدن خاک به گیاه و سپس گیاه به حیوان و بعد از آن حیوان به انسان می‌باشد؟

آیا انسان می‌تواند بفهمد چطور یک مشت خاک، توسط یک گیاه جذب شده و در چرخه‌ای کاملاً طبیعی به بخشی از وجود او تبدیل می‌شود؟

پس قطعاً قادر به ادراکِ مکانیسمِ قوانینی که سبب تبدیل انسان به مثلی از خداوند می‌شود، نخواهد بود. او هرگز نمی‌تواند بفهمد که چگونه یک انسان می‌تواند آنقدر خوب تربیت شود که هزار اسم از اسماء خداوند را دریافت کرده و نفس او به همان میزان وسیع گردد.

تک تک قوانین دین، برای تربیت انسان، به عظمت الله، وضع شده‌اند. کسی که قادر به درک مراحل تبدیل خاک تا انسان نمی‌باشد، چگونه قادر به فهم قوانین دین خواهد بود. قوانینی که هر کدام به بلندای الله وضع شده‌اند. انکار، یعنی عدم فهم قوانینی که در گستره‌ی فهم انسان جای نمی‌گیرد، و زیر سؤال بردن و چون وچرا کردن در مورد همین قوانین ...

استکبار نیز مانند انکار، ورطه‌ی بسیار خطرناکی است که انسان را به مقاومت در مقابل دستورات دین و عدم پذیرش آن می‌رساند.

توجه داشته باشیم که اگر حتی یک حکم از احکام دین، مورد انکار و یا استکبار ما باشد، هزاران سال آخرتی، جهنم را برایمان ذخیره خواهد کرد. پاک شدن یک انکار و یا یک استکبار که انسان با خودش به برزخ می‌برد، نیاز به ذوب شدن در هزاران سال آخرتی دارد.

مَحال است انسان مستکبر و منکر، بتواند به مقام همنشینی با حضرت معصومه برسد. کسی که در مقابل رب العالمین لجبازی و مقاومت دارد، چگونه قادر است به مقاماتِ بلند بهشت نائل گردد.

قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «.. خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ...؛ دستوری از قرآن که به شما رسید، محکم آن را نگه دارید!! (سوره مریم/آیه 12)

کسانی که می‌لغزند و راحت در شرایط مختلف، حدودِ دین را زیر پای می‌گذارند، در حقیقت، دستورات دین را محکم نگرفته­اند و با این ریسمان به سوی الله در حرکت نیستند.

یادمان باشد؛

خداوند دقیقاً انسان را در جاهایی می‌آزماید که قلب او، آن را ناپسند می‌دارد. این سنت خداوند است که محیط‌های امتحانِ انسان، دقیقاً در نقاط ضعف انسان اتفاق می‌افتند. خوش به حال کسانی که وقتی در شرایطی ناخوشایند، امتحان می‌شوند، بدون ذره‌ای تکبر و انکار، و با رضایت کامل به آن تن داده و با سرعت از این نردبان بالا می‌روند.

امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند:

خداوند هیچ عملی را، با اصرار حتی بر یک گناه نمی‌پذیرد.

اصرار بر گناه، مثل یک سوراخ در یک سد محکم است که همه‌ی زحمات انسان را بر باد می‌دهد.

برای محکم نگه داشتن دستورات دین، گاه باید هجرت کرد، از یک محیط زندگی، از یک شغل، از یک مهمانی، از یک جمع خانوادگی، و ... نمی‌توان به خاطر دنیا و احترام مردم زمین، حرمت آسمان و قدر دین خدا را نادیده گرفت. کسی که به خاطر حفظ حرمت دیگران، بر رعایتِ قوانین خداوند خط می‌کشند، قطعاً با همین انسان‌ها محشور خواهند شد، نه با حضرت معصومه و سلاطین بهشت.

توجیه غیر منطقی بعضی از احکام دین برای تن ندادن به آن­ها، نشانه‌ی انکار و استکبار انسان است. کسی که سعی می‌کند تنبلی‌ها، بی‌حوصلگی‌ها و تفره رفتن‌هایش را با تغییر بعضی از احکام توجیه کند، محال است به مراتب انسانی برسند. پذیرش ضعف‌های خودمان، اولین قدم در رشد انسانی است. اگر در پذیرش ضعف‌هایمان ناتوانیم، لااقل دین خدا را به تغییر و یا توجیه نکشانیم.

فراموش نکنیم که انکار و استکبار، ما را از سرعت و سبقت می‌اندازند، با آن­ها مبارزه کرده و نفس­مان را از این دو رذیله پاک کنیم. ان شاءالله.

مطالب بیشتر:

پای درس استاد

مجموعه سخنرانی های استاد محمد شجاعی

مجموعه کتابهای استاد محمد شجاعی

«والحمدلله رب العالمین»