(1) حسود درمان نمی شود

اما قبل از شروع بحث، لازم است به مبحثی که در جلسات گذشته بیان شد، اشاره ای داشته باشیم. گفتیم که[1] رابطه ی «دنیا» با «آخرت» مثل رابطه ی «رحم مادر» است با «دنیا». وقتی جنینی با نقص یا بیماری، از رحم مادر به دنیا می آید، ناگزیر باید رنجی را تحمل کند. این رنج به خاطر عدم تطبیقی است که جنین با «خود» به دنیا آورده. عدم تطبیق با دنیا، موجب مریضی می شود، و گرنه شرایط زیستی دنیا کسی را اذیت نمی کند. بنابراین، برای این که بتواند به بچه های سالم ملحق شود، باید رنج درمان را تحمل کند. برای مثال، کودکی که پایش شکسته را باید به بیمارستان ببرند و یکبار دیگر پایش را بشکنند و جا بیندازند و گچ بگیرند و حداقل چند ماه در گچ باشد و رنج درمان را تحمل کند تا در نهایت بتواند به بچه های سالم ملحق شود.

طول مدت درمان به سه عامل بستگی دارد: شدت بیماری؛ نوع بیماری؛ تعداد بیماری. بسته به اینکه یک جنین وقتی از رحم مادر بیرون می آید، چند نوع مریضی داشته باشد؟ چه مریضی داشته باشد؟ و شدت هرکدام از مریضی ها چقدر باشد؟ باید رنج درمان را تحمل کند.

در حرکت از «دنیا» به «آخرت» هم، همینطور است. ما ذاتاً اهل بهشتیم و باید سالم به آن عالم متولد شویم، چون شرایط زیستی آخرت،  بهشت است وعدم تطبیق با شرایط بهشت، می شود جهنم. این عدم تطبیق (بیماری) را انسان، از دنیا با خودش می برد و تنها خود او مسبب آن است، نه کس دیگری. یعنی کسی نمی تواند بگوید دست خودم نبود. در این صورت بهشتی که برای انسان سالم، لذت بخش است، برای آدم بیمار جهنم می شود. پس با توجه به سه عامل بیان شده برای طول درمان، باید در درمانگاه بهشت، رنج درمان را تحمل کند. تا بعد از سازگار شدن با آن عالم، در بهشت متولد شود. از این رو شناخت این نوع بیماری و حمله هایی که شیطان به انسان  می کند تا این بیماری را در ما ایجاد کند، ضروری است.

با وجود این که زمانِ رشد در«داخل رحم» بسیار کوتاه تر از«خارج رحم» است، سازندگی که در رحم مادر صورت می گیرد، بسیار بیشتر از سازندگی است که درخارج رحم که دنیاست صورت می گیرد. در ۹ ماه رحم مادر، یک بدن کامل ساخته می شود. حال اگر جنین، درهنگام تولد، یک بند انگشت کم بیاورد، با ۱۰۰ سال زندگی در دنیا هم نمی تواند آن بند انگشت را جبران کند. در حالی که در رحم مادر کمبود یک بند انگشت به سرعت می تواند جبران شود، زمان درمان در رحم، بهتر و کوتاه تر از بیرون رحم است. برای همین است که امروزه پزشکان ترجیح می دهند، جنین را در رحم مادر درمان کنند.

در مباحث قبلی گفته شد1که ریاضیات عالم آخرت، میلیاردها برابر پیچیده تر از ریاضیات عالم دنیاست. حال اگر کسی یک بیماری طولانی سرطانی را  با خود به آن عالم ببرد، چقدر طول می کشد تا درمان شود؟ قرآن می فرماید: «لابِثِینَ فِیها أَحْقاباً=روزگاری دراز درآن خواهند ماند»2، یعنی قرن ها باید در جهنم بماند تا درمان شود. زیرا آخرت یک شرایط ابدی، طولانی و با فعلیت زیاد است و مانند دنیا قوه ندارد و استعداد عمل را ندارد که بتوان کاری کرد؛  لذا درمان خیلی طولانی است.

انسان گنکار، در دنیا با صرف 5 یا 10 دقیقه زمان ، نه تنها می تواند گذشته گناه آلود خود را جبران کند، بلکه خداوند تبارک و تعالی همه گناهانش را تبدیل به ثواب می کند. «مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَئِكَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا= هرکس توبه کند و عمل صالح انجام دهد،خداوند اعمال بد آنان را به حسنات و خوبیها تبدیل می کند».  اما اگر بدون توبه به شرایط زیستی آخرت برود، امکان ندارد شرایط زیستی بهشت ، این شخص را بپذیرد. همانگونه که شرایط زیستی دنیا آنقدر حساس است که کوچکترین بیماری نظیر یرقان را به سرعت نشان می دهد.

طبق آیه ی شریفه ی«فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ= هرکس ذره ای عمل خیر انجام دهد، آن را می بیند و هرکس ذره ای عمل بد انجام دهد آن را می بیند»3.  اگر ذره ای خوبی یا بدی با خودت ببری، به خودت بر می گردد و شرایط زیستی بهشت آن را نشات  می دهد. در دنیا هم همین طور است، در رحم مادر خیر و شر ظهور پیدا می کند و وقتی جنین بیمار متولد می شود درد و ناتوانی به خودش بر می گردد.

اما «حسادت»، یک بیماری مثل شکستگی دست و پا، یرقان و سرماخوردگی نیست که ظرف یک مدت کوتاهی درمان شود؛ بلکه نوعی سرطان است که سال ها شخص را درگیر می کند.

«حسود» بر وزن صفت مشبهه ی «فعول» است. یعنی کسی که دائماً از او حسادت تراوش می کند و اساساً تحمل رشد و پیشرفت مادی و معنوی دیگران را ندارد؛ بنابراین کسی که یک بار مرتکب گناه حسادت می شود، حسود نیست؛ همانگونه که فرد بخیل با یک بار بخشش،  بخشنده  نمی شود.

حضرت علی (علیه السلام) در این باره می فرمایند: «اَلحَسُودُ لا یَبرَأُ= حسود درمان نمی شود». منظور کسی است که تصمیمی برای خوب شدن ندارد. سرطان حسادت، در تمام وجودش ریشه دوانده است و درماش سخت است. اگر نتواند با آتش حسادت مبارزه کند و با ریاضت مهربانی و خیر خواهی ریشه ی حسادتش را بسوزاند، درمان نخواهد شد، مگر با آتش جهنم.

 حضرت می فرمایند: «الحَسودُ کَثیرُ الحَسَرات مُتَضاعَفُ السَیِّئات= حسود پر حسرت است و گناهانش مضاعف». یعنی حسرتهایش آن قدر زیاد است که دائما در حال سوختن، ذوب شدن است. دائما در فشارهای روحی از ناحیه ی خودش است. چون نگاهش به خودش اشتباه است.

حسود اولین ضربه را به خودش می زند و چون غمگین است، آرامش ندارد. علت اصلی غم او این است که کمال های دیگران، بی کمالی او را به رخش می کشد. وقتی مریض می شود با دیدن سلامتی دیگران غصه می خورد. نمی گوید این مریضی لطف خداست و ذخیره ی آخرتم می شود.

پس یک عامل اصلی حسادت، تنگ نظری و محدود بینی است؛ حسود دنیا را محدود می بیند؛ خدا و آخرت را محدود می بیند؛ خودش را محدود می بیند. برای همین اگر یک نفر نعمتی داشته باشد به او فشار می آید. چون با وجود او، در خودش احساس کوچکی می کند.

پس اگر چیزی با ارزش تر از رابطه ات با  خدا شد (مثل این که دیدن کمالات دیگران تو را عصبانی کند) درآن لحظه ابدیت، خدا و بهشت خود را فروخته ای.

باید دستگیره ی حسادت را در وجودمان از بین ببریم تا شیطان نتواند حسادت را در ما تحریک کند و از این طریق روابط مان با دیگران را بهم بزند. این کار مستلزم این است که انسان با دیدگاه حقیقی و فطری به خودش نگاه کند و دیگر این که متصل به بینهایت باشد. در این صورت می فهمد که کمالات دیگران نه تنها او را کوچک نمی کند، بلکه به بزرگتر شدنش نیز کمک می کند. بنایراین، داشتن و نداشتن نعمت های محدود، نه درچنین آدمی عجب ایجاد می کند و نه او را اذیت می کند (چو صد آید نود هم پیش ماست).

قرآن کریم در این زمینه می فرماید: ما شما را به انواع بالا و پایین شدن ها امتحان می کنیم تا این روحیه در شما ایجاد شود که: «لِكَیْلا تَأْسَوْا عَلى‏ ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ = نه تاسف بخورید بخاطر چیزی که ندارید و از دست داده اید و نه خوشحال شوید بخاطر چیزی که بدست می آورید».

پس بدانیم که چه بسیارند آدم هایی که یک شبه زیبایی، دارایی یا مقام خود را از دست داده اند. یعنی نداشتن جیفه ی دنیا ننگ نیست. این قاعده جاری است که: «شیرینی دنیا، تلخی آخرت و تلخی دنیا، شیرینی آخرت را به همراه دارد». با توجه به این نکته دیگر جایی برای حسادت باقی نمی ماند. حضرت زهرا(سلام الله علیها) و امیرالمومنین (علیه السلام) خیلی وقت ها برای غذایشان هم لنگ می ماندند. حضرت زهرا (سلام الله علیها) با وجود کارهای بسیار زیادِ منزل، قدرت اختیار کردن کنیز را نداشتند. اینجاست که پیامبر بعد از یاد دادن تسبیحات حضرت زهرا، به ایشان فرمودند: «این تسبیحات برای تو ثروت بالاتری است، خداوند دنیا را برای ما نخواسته، آخرت برای ماست».

این یعنی در دنیا هر چه بیشتر نفس چرانی شود از سهم آن طرف کم می آورید.

حسود، حسرت محبت دارد؛ تا جایی که برای محبوب شدن، حاضر است تن به هر کار زشتی بدهد.

لازم نیست ما  خودمان را با انسان های دیگرارضاء کنیم؛ ما بالاتر از این ها را داریم. اگر آدم عاشق کسی بشود که به حقیقت انسان را دوست دارد و معامله گر نیست، اساساً هیچ احتیاجی به محبت و عاطفه ورزی دیگران ندارد، کاملا قدرتمند و سرشار خواهد بود. باید برسیم به جایی که بگوییم:

بی همگان به سر شود                          بی تو به سر نمی شود

اما وقتی خدا را کنار گذاشتی با همگان هم به سر نمی شود، مجبور هستی سر راه خیلی ها ذلیل و ذبح شوی و درنهایت گدا و بدبخت هستی.

شما نگاه کنید در حادثه ی کربلا چه کسی موقعیتی بدتر از حضرت زینب(سلام الله علیها) و سید الشهدا(علیه السلام) را دارد؟ غریبانه به کربلا می آیند، آنها را محاصره می کنند و آب را به رویشان می بندند و جلوی چشمان مبارک حضرت زینب(سلام الله علیها)، عزیزانش را تکه تکه می کنند و به تعبیر امام زمان(علیه السلام)،مانند گرگ های خونخوار به زنان و کودکان حمله می کنند و به ضرب تازیانه به اسارتشان می گیرند؛ بعد هم با کتک وارد مجلس یزیدشان می کنند؛ با تمام این مصیبت ها، وقتی یزید می گوید: «دیدی خدا با شما چه کرد؟» حضرت زینب (سلام الله علیها) می فرماید: «ما رایت الا جمیلا= جز زیبایی چیزی ندیدم». همه اینها برای ما عزت و شرافت بود.  هر کس لیاقت اینطور قربانی کردن برای خدا را ندارد. آنجا یزید در اوج قدرت ، خوار و ذلیل می شود و اینجا حضرت زینب در اسارت، عزیز و قدرتمند.

امروز به اکثریت اهل تسنن نگاه کنید! آنها چه کسی را دارند؟ قبر عمر و معاویه کجاست؟ یزید و شمر و ابن زیاد کجایند؟

آنگاه ما در اقلیت شیعه چه کسانی را داریم؟ حسین(علیه السلام) می شود مشهورترین شخصیت جهانی که در تمام دنیا برایش دسته های عزاداری راه می افتد. چه کسی فکر می کرد امام حسین(علیه السلام) این طور بزرگ شود که مسیحی، یهودی، کمونیست و...برایش گریه کند. این عزت است که در پایگاه کفرو مرکز سلطنت معاویه در دمشق، حضرت زینب دارد سلطنت می کند.

 نتیجه این می شود که انسان باید با مرکز عزت و شرافت و با کانون شادی و دارایی در پیوند باشد، تا همیشه عزیز باشد و در مقابل دارایی های مادی و معنوی دیگران احساس کوچکی نکند. اگر بفهمیم که خدا ما را دوست دارد و امام زمان پدر حقیقی ماست، آن وقت به یک عاطفه ی بینهایت وصل می شویم و به محبت دیگران که هزار و یک جور طمع و توقع به دنبال دارد، هیچ احتیاجی نخواهیم داشت.

جرا حضرت فرمود:«متضاعف السیئات= حسود گناهانش دو برابر است؟». چون دائماً در پی ضربه زدن به دیگران است و دائما برای خودش تولید گناه می کند.

«الحسود لا خله له=حسود هیج رفیقی ندارد»: حسود به دو دلیل تنهاست:

1- اگر رفیقش را در حال رشد ببیند، با او دشمن می شود 2- شخص حسود محبوب نیست و کسی او را دوست ندارد.

«الحسود لایسود = حسود به سیادت و آقایی نمی رسد». یعنی حسود با حسادتش برکسی برتری نمی یابد؛ اگر هم به رشد و محبوبیتی در جامعه برسد، موقتی بوده و در نهایت، ذلیل و منفور می شود.

پس سعی نکنید به زور خودتان را محبوب دیگران کنید. بگذارید عزت و آبرو را خدا بدهد. «لَئِن شَکَرتُم۟ لَأَزی۟دَنَّکُم= اگر شکرگذاری کنید، نعمت خود را بر شما خواهم افزود». زیرا العزة لله و لرسوله وللمنومنین= عزت مال خدا و رسول خدا و مؤمنین است».

سؤال: در برخورد با حسود چه کار کنیم؟

پاسخ: برای این که از صراط مستقیم خارج نشویم، نباید با او مقابله به مثل کنیم؛ گاهی همان ضربه زدن ها، تهمت ها و آزارهای حسود در حق ما، سبب  رشد و ترقی ما می شود.

1. در جلسات گذشته به طور کامل بیان شد.

1. در مبحث وسواس بیان شد.

2. نباء/ آیه 23.

3. زلزلة/ آیه 4.