​حقیقت سجده چیست؟

همه ما نماز می‌خوانیم و سجده می‌کنیم، ولی آیا سجده‌های حقیقی به جا می‌آوریم؟ امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «ما خَسِرَ و اللّه ِ مَن أتى بحَقیقَةِ السُّجودِ و لَو كانَ فی العُمُرِ مَرَّةً واحِدَةً و ما أفلَحَ مَن خَلا بِرَبِّهِ فی مِثلِ ذلكَ الحالِ شَبِیها بِمُخادِعٍ لِنَفسِهِ غافِلٍ لاهٍ عمّا أعَدَّ اللّه ُ للسّاجِدینَ ، مِنَ اُنسِ العاجِلِ و راحَةِ الآجِلِ. و لا بَعُدَ أبدا عنِ اللّه ِ مَن أحسَنَ تَقَرُّبَهُ فی السُّجودِ= به خدا قسم زیانكار نباشد هركس حتى در تمام عمر یك بار حقیقت سجده را به جاى آورد؛ و رستگار نباشد هركس در چنین حالتى (سجده) با پروردگارش خلوت كند، اما چونان كسى باشد كه خود را مى فریبد و از خوشى دنیا و آسایش آخرت كه خداوند براى سجده كنندگان آماده كرده غافل و بى خبر است. كسى كه در سجود به خدا خوب تقرّب جست، هرگز از او دور نشد».

عبادت معراج مؤمن است و مثل نماز کسی که در این معراج قرار می‌گیرد، سوار شدن هواپیمائی است که او را به اوج می‌رساند. به شرط این که بلد باشد از آن استفاده کند؛ اما آنهائی که فقط نماز می‌خوانند و نمی‌دانند چه می‌گویند، مثل کسانی هستند که در هواپیما بنشینند و ادای خلبان‌ها را دربیاورند. خیلی از افراد با نماز، ذکر و سجده این گونه هستند، فقط ادا در می‌آورند. چون فکر می‌کنند فقط خواندن مهم است و «شدن» مهم نیست. این که چه می‌گویند و آیا می‌فهمند یا نه برایشان اهمیتی ندارد. در حالی که اگر کسی یکبار در عمرش سجده ی درست بجا بیاورد، زیانکار نخواهد بود و اهل نجات است.

سجده حقیقی خوشی و لذت دنیایی را به ارمغان می آورد

سجده‌ای که درست و حقیقی باشد، خوشی دنیایی، لذات و حظ های روحی می‌آورد. قلب انسان به منبع قدرت الهی وصل می‌شود، اما کسی که خودش را فریب می‌دهد و ادای سجده کنندگان را درمی‌آورد. از خوشی دنیا و آسایش آخرت دور خواهد ماند. درحالی که سجده‌ی درست، بیماری های قلبی، روحی و معنوی را از انسان می‌گیرد، تعلقات آلوده را از انسان جدا می کند، وابستگی های جهنمی را از انسان می‌گیرد. البته این هم نیاز به تلقین و تمرین دارد و این تلقین خیلی مهم است.

انسان در تلقین سعی می کند فکر و دلش را متمرکز کند و در محضر خدا حضور داشته باشد که اصطلاحا آن را حضور قلب می گویند.

به عنوان مثال، ‌یکی از راه‌های تلقین، قرار دادن گوشه‌ای از فضای خانه برای عبادت و سجده کردن است. این کار خیلی خوبی است که ما همیشه در یک جایی معبدی برای عبادتگاه داشته باشیم و سجاده‌ای پهن کنیم. این پهن بودن سجاده آثار خیلی خوبی دارد.

یکی از آثار زیبای این عمل آن است که انسان در لحظات خوشحالی و دریافت نعمتی بر سر سجاده قرار بگیرد و شکری بجای بیاورد. اگر عادت کنیم تمرین سجده داشته باشیم، آن وقت سجده شما حقیقت پیدا می کند. حتی اگر یادتان برود فرشته ها حتماً به داد قلب تان می‌رسند. خدا فرشتگان عالم را برای این گذاشته که به ما کمک کنند. جاهایی هم که انسان غفلت کند، فرشته نگه‌اش می‌دارد و به یادش می اندازند.

با سجده طولانی از لذات حرام دوری کنید

سجده مثل سر گذاشتن روی پای کسی که عزیزترین و دوست داشتنی ترین فرد زندگی انسان است،  لذت دنیایی خیلی زیادی دارد و آنقدر زیاد است که دل کندن از آن سخت است. مضاف بر این که انسان لذت های دیگر را تحقیر و کوچک می‌بیند.

کسانی که نمی‌توانند از بعضی از حرام‌ها یا لذت ها یا عادت های نادرست نجات پیدا کنند، می‌توانند به وسیله‌ی سجده های قشنگ، آنها را ناچیز و دور کنند.

«ذکر» مثل دوست و رفیق خوب، انسان را می‌سازد. چون در همنشینی ها و رفت و آمد با خوبان انسان اثر می‌گیرد. کسی که ذکر می گوید بزرگی و عظمت خدا و صفات رحمانیت خدا ذره ذره در قلبش سرریز می شود. چون پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:‌ «ذِكرُ اللّه ِ قوتُ النُّفوسِ= یاد خدا نیروى جان هاست». این طور نیست که شما فقط بنشینی و با زبان بگویی سبحان الله یا الحمدلله یا صلوات بفرستی، بلکه آن ارتباطی که بین تو و حق تعالی برقرار می‌شود، خصوصیت خدا را در قلبت می‌ریزد. پس «ذکر» دریایی از معرفت است. همه چیز را در قلب انسان می‌ریزد. اگر انسان از عبادت و ذکرها لذت و حظ روحی نبرد یا ضعیف باشد؛ با مسائل اقتصادی یا بیماری یا ازدواج یا مدرک تحصیلی به هم می‌ریزد و چیزی از او نمی ماند، اما اگر کسی لذت انسانی برده باشد، این گونه نخواهد بود که هر کس بیاید پیشنهادی به او بدهد، او گول بخورد.

بعضی‌ها وقتی نعمت های مادی یا گیاهی یا حیوانی یا علمی  به دست می آورند، این نعمتها را راحت به پای خدا، امام زمان و دین می‌ریزند. کسی که عاشقانه برای خدا هزینه می کند، می داند که چگونه عشق به پای امام زمان بریزد. این همان حظی است که شما هر چقدر آن را بالا ببرید، شادی بشارت و لذت دنیایی خواهید داشت. در حقیقت، خوشی و لذت های دنیایی را از خلوت و عبادت با خدا می برد و حیف است آدمی خودش را از این لذات محروم کند. هر چقدر این لذات بیشتر می شود، مقاومت انسان هم در مقابل کشش های حسی، گیاهی، حیوانی و عقلی بیشتر می شود. وقتی مقاومت هم بیشتر شد، عقل هم کنترل می‌شود و در خدمت شان «فوق عقل» انسان قرار می‌گیرد.

اگر می‌خواهیم از طبیعت دنیا دربیائیم و وارد برزخ شویم و به غیب برسیم، باید تمرین کنیم و وقت زنده بگذاریم. این که بگوییم: عجله دارم، کار دارم و با بی‌ادبی نماز بخوانیم، این نوعی گستاخی است و چنین کسی هیچ وقت پرواز نخواهد کرد.

یکی از حسرت‌های بزرگ روز قیامت این است که ما در آنجا می‌فهمیم نماز چه بوده؛ اما ما نتوانستیم از آن استفاده کنیم. پس باید دائما تضرع و گریه به درگاه خدا و اهل بیت داشته باشیم تا نماز درست و صحیحی داشته باشیم.

یعنی باید بدانیم که سجده خوشی دنیا و راحتی آخرت و آسایش ابدیت را به همراه دارد و هر کس توانست در سجده به خدا تقرب پیدا کند، هرگز از خدا دور نمی شود.

قا/20

سجده