یک تهدید هولناک

خسران؛ تهدید هولناک امام رضا «علیه‌السلام» برای اهل جدال

بخش انسانی (فوق عقلانی) که اصلی‌ترین و با ارزش‌ترین بخش وجود هر انسان است، بر پایه‌ی رحمت استوار بوده، و انسان برای جذب تمام اسماء الهی، نیازمند حضورِ رحمت در قلب خویش و جذب اسم رحمان به عنوان مقدمه‌ای لازم و واجب می‌باشد. فراموش نکنیم که هیچ اسمی در انسان فعال نمی‌گردد مگر آنکه در ابتدا اسم رحمان در او تجلّی یافته باشد.

خُسران، تعبیر هولناکی برای بخش انسانی به شمار می‌رود، زیرا برای کسانی به کار می‌رود که تمام سرمایه‌ی بخش انسانی خود را از دست داده باشند. قلبِ هر کس، تمامِ سرمایه‌ی او در بخش انسانی است و اساساً روح دعوا و درگیری، قلب را به ورطه‌ی نابودی کشانده و این تنها سرمایه‌ی انسانیِ او را به ابتذال و تباهی می‌رساند. بدین ترتیب انسان را در زمره‌ی خاسرینِ آخرت قرار می‌دهد.

مغفرت خداوند، مشمول انسانهای تند، تیز، پرخاشگر و اختلاف‌انگیز نمی‌گردد و این مسئله، نشان می‌دهد که چنین شخصی دائماً در جهنمِ نفس خویش غوطه‌‌ور بوده و فرصتِ رهایی از آن را نداشته است.

خوب است بدانیم که بدخلقی، عصبانیت، تندمزاجی و آزاردادن دیگران از هر فحشا و منکری، قبیح‌تر بوده و هیچ منکری بالاتر از آن وجود ندارد. باید قلباً این زشتی را باور کنیم تا همچون فحشاهای ظاهری (قتل، دزدی، زنا و ...) از این فحشای عظیم نیز هراسان و گریزان شویم، چرا که با چنین فحشایی حتماً از محبوب‌های انسانی خود (خانواده‌ی آسمانی) فاصله گرفته و مورد نفرین آنان قرار خواهیم گرفت.

مکانیسمِ اثرِ خشونت، عصبانیت و آزاردادن دیگران و ... بر نفس انسان به گونه‌ای است که خود به خود انسان را در مسیری قرار می‌دهد که لحظه به لحظه از امام معصوم «علیه‌السلام» فاصله گرفته و دورتر می‌گردد. ممکن است چنین شخصی بهره اندکی از معنویات داشته باشد، اما این خُلق او تمام معنویتش را ضایع می‌نماید به‌طوری‌که معنویات او سبب رشدِ انسانی‌اش نمی‌گردد.

غالباً کسانی که به خودشیفتگی‌های مذهبی گرفتارند، به پشتوانه‌ی اعمال مذهبی خود و برتر دیدن خویش از دیگران، به راحتی وارد میادین خشونت، درگیری، توهین و تحقیر انسان‌های دیگر شده و تمام اعمالِ خود را به آتش می‌کشند.

باید مراقب باشیم که تَدَیُّن و معنویتِ ما، سبب خودشیفتگی و خودبرتربینی ما و در نهایت تندمزاجی ما با دیگران نگردد.

تندخویی‌ها و خشونت‌ها را در تمام زوایا و جوانبش، مانند بمبی تصور کنید که در فضایی لطیف و ظریف (نَفس) منفجر می‌گردد و این انفجار مهیب، دیگر نقطه‌ی سالمی از این فضا باقی نمی‌گذارد. باید بسیار جدّی مراقب باشیم تا چنین انفجار سهمگینی در فضای لطیفِ نفس ما اتفاق نیفتد، چرا که با این انفجار، چنان به سرعت سرمایه‌های نفس ما از دست می‌رود که دیگر هیچ سنخیتی میان ما و امام معصوم باقی نمی‌ماند.

مژده‌ی ابالحسن بعد از تهدیدی هولناک

امام رئوف، حضرت ابالحسن، علی بن موسی الرّضا «علیه‌السلام»، درست بعد از چنین تهدید عظیمی که قلب انسان‌های بیدار را به لرزه می‌افکند، سریعاً مژده‌ای را بیان می‌فرماید تا به واسطه‌ی آن کمی از اضطراب دوستان و شیعیانش بکاهد؛

«و عرّفهم انّ‌الله قد غفر لِمُحسنهم و تجاوز عن مسیئهم»

و به آنها کاملاً بفهمان که خداوند انسان‌های نیکوکار (نیک سرشت) را مشمول مغفرت خویش نموده و از بدکاران آنها نیز درمی‌گذرد.

می‌دانیم که مغفرت، با عفو و تجاوز کاملاً متفاوت است. عفو؛ گذشتن از جریمه‌ی گناه است اما ممکن است رابطه‌ی دوستی انسان با خدا، دوباره به حالت اول باز نگردد. اما مغفرت به منزله‌ی بخشش یک پدر و مادر در حق فرزندان‌شان است، آنان نه تنها می‌بخشند، بلکه آغوش باز خود را و راه صمیمیت با خویش را همواره برایشان گشوده می‌دارند.

راه مغفرت پروردگار نیز همواره برای انسان‌های مهربان و نیکوکار که تندی، خشونت و بدجنسی در ذاتشان وجود ندارد، باز است.

اما بدکاران، تنها مشمول عفو پروردگار می‌شوند و تا زمانی که از خشونت و آزار دیگران توبه نکرده و راه رحمت در پیش نگیرند و به صلح با بندگان خدا نرسند، مشمول مغفرت خداوند نخواهند شد.

فراموش نکنیم که همه ما هنوز در رحم دنیا قرار داریم و امام رضا «علیه‌السلام» با این مژده، توجهِ ما را به این نکته‌ی مهم جلب می‌فرمایند که: قبل از تولد شما به برزخ، امکان جبران گذشته و درمان تمام بیماری‌های نفس‌تان وجود دارد پس برای درمان، جدّی به پا خیزید...

باید توبه کنیم و تمرین‌های جدّی را برای رسیدن به مقام صلح و رحمت آغاز نماییم. باید بیاموزیم که چگونه دیگران را به واسطه‌ی کلام و اعمال خود آزار ندهیم. البته ممکن است در میان این تمرینات، دیگران به ما تعرّض نموده و آزارمان دهند، اما باید مراقب باشیم تا از سوی ما آزاری متوجه آنان نگردد.

برگرفته از مباحث خانواده آسمانی، استاد محمد شجاعی