کلید قفل های بسته در زیارت "استغاثه"

یکی از زیارت های مشهور که همواره بسیاری از مومنان و مشتاقان و منتظران ظهور دولت حضرت بقیة الله (ارواحنا فداه) آن را می خوانند و شعار خود قرار داده اند، و در مناسبتها و فرصتهای معین، گاه و بی گاه با خواندن آن با امام زمانشان ارتباط روحی برقرار می کنند و با حضرتش تجدید عهد و پیمان می نمایند و مجالس پرشور روحانی به عنوان قرائت آن تشکیل می دهند، «زیارت استغاثه» است.

چون یکی از احساسات اصیل و حقیقی بشر توجه به دعا و ارتباط روحی با عالم غیب و توجه به امام زمان می باشد، لذا هنگام اضطرار و ناامیدی با جان و دل به سوی ولیّ خدا روی می آورند و از او یاری می طلبند. چرا که تنها راه رسیدن به کمال انسانی که خدای مهربان در وجود انسان به ودیعت گذاشته همانا شناخت امام هر زمان و ارتباط با آن وجود نازنین است، و همه کلیدهای بسته جهان هستی به دست توانای حجّت خدا و امام زمان باز می گردد.

فضیلت دعا

ارتباط روحی با ائمه علیهم السلام رمز موفقیت و کلید سعادت و خوشبختی دنیا و آخرت است و دوستی و ولایت آنان را ذخیره برای فردای قیامت خود می دانیم و معتقدیم که اگر فردی بتواند زمینه توجّه آنان را در خود ایجاد کند مسلّماً مورد عنایاتشان قرار می گیرد. لذا از جمله تکالیف بندگان در زمان غیبت امام زمان (ارواحنافداه) استغاثه و توسل به آن جناب است که همه روزه دست به دامان آن ولی خدا شده و از حضرتش در مشکلات دنیوی و اخروی چاره جوید و این عمل علاوه بر استجابت دعا، محسَّنات دیگری را نیز در بر دارد. از جمله این محسنات توجّه و یاد آن حضرت است که در نتیجه باعث استحکام عقاید نسبت به آن وجود مبارک می گردد.

سفارش سید بن طاووس به خواندن زیارت استغاثه

«فرزندم محمد! در محبت و دوستی و وفاء به آن حضرت و همچنین در یاد و توجه قلبی به حضرتش طوری باش که خداوند و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و آن حضرت و پدران بزرگوارش خواسته اند. و حوائج و خواسته های آن حضرت را برحوائج خودت مقدم بدار به شرحی که در کتاب «المهمات و التتمات» بیان نموده ام، و ابتدا کن به صدقه دادن برای آن حضرت قبل از اینکه برای خودت و عزیزانت صدقه بدهی، دعا برای آن حضرت را بر دعای خود مقدم بدار و برای وفای به حق آن حضرت و جلب توجه و احسان آن حضرت به خود، در هر امر خیری حضرتش را بر خودت مقدم بدار و در روز دوشنبه و پنجشنبه با کمال ذلت و خضوع حوائجت را بر حضرتش عرضه بدار. و در مقام گفتگو با آن حضرت بعد از سلام به حضرتش زیارتی را که اول آن «سلام الله الکامل التام...»  است، بخوان.»

تنها راه رسیدن به کمال انسانی که خدای مهربان در وجود انسان به ودیعت گذاشته همانا شناخت امام هر زمان و ارتباط با آن وجود نازنین است، و همه کلیدهای بسته جهان هستی به دست توانای حجّت خدا و امام زمان باز می گردد.

مکان و زمان دعا

برای این زیارت مکان خاصی بیان نشده است، امّا زمان آن را علماء گرانقدر نیمه آخر شب می دانند. چنانکه در صحیفه مهدیه آمده است: علّامه شیخ محمود عراقی در «دارالسلام» می فرماید: "بعید نیست که این عمل برای نیمه شب معین شده باشد، چون راوی در آن وقت مأمور به انجام شده بود." بنابر این اگر چه زمان قطعاً معین نشده، ولی به طور احتیاطی معین شده است.

سند دعا

این زیارت را علما و فقها و بزرگانی چون شیخ کفعمی، و سید بن طاووس، و محدث نوری، جزء اعمال و زیارت مستحبی ذکر کرده اند. یقینا آن بزرگان به دلیل شرعی محکمی دسترسی پیدا کرده بودند که چنین حکمی مبنی بر استحباب داده اند، لذا در بسیاری از کتب قدیم و حدیث این زیارت نقل شده است. از جمله:

- سید جلیل سید بن طاووس (ره) در کتاب "مصباح الزائر".
- علامه مجلسی (ره) در کتاب "بحار الانوار".
- شیخ کفعمی (ره) در کتاب "بلد الامین".
- سید علی خان (ره) در کتاب "کلم الطیب".
- محدث جلیل میرزا حسین نوری (ره) در کتاب "نجم الثاقب".
- مرحوم شیخ محمود عراقی (ره) در کتاب "دارالسلام".
- علامه نهاوندی (ره) در کتاب "عبقری الحسان".
- محدث بزرگ شیخ عباس قمی (ره) در کتاب "مفاتیح الجنان".

نحوه خواندن نماز استغاثه

کفعمی (ره) در کتاب "بلد الامین" می نویسد: استغاثه به سوی امام مهدی (ارواحنا فداه) این است که غسل کرده و دو رکعت نماز زیر آسمان می خوانی و در رکعت اول حمد و سوره فتح و در رکعت دوم حمد و سوره نصر را می خوانی، آنگاه رو به قبله زیر آسمان می ایستی و می گویی: سَلامُ اللهِ الکامِلُ التّامُّ...

متن و ترجمه دعا

سَلامُ اللهِ الکامِلُ التّامُّ الشّامِلُ العامُّ،

سلام و درود خداوند، آن سلامی که همه جانبه و فراگیر است،

وَ صَلَواتُهُ الدّائِمَةُ وَ بَرَکاتُهُ القائِمَةُ التّامَّةُ،

و درود و رحمت پردوام الهی و برکات پابرجا و کامل خداوندی،

عَلی حُجَّةِ اللهِ وَ وَلِیِّهِ فی اَرضِهِ وَ بِلادِهِ،

بر حجت خدا باد و بر ولیش در زمین و شهرهایش،

وَ خَلیفَتِهِ عَلی خَلقِهِ وَ عِبادِهِ،

و جانشین و خلیفه اش بر خلق و بندگانش،

وَ سُلالَةِ النُّبُوَّةِ، وَ بَقِیَّةِ العِترَةِ وَ الصَّفوَةِ،

و نسل پاک نبوت و باقی مانده عترت و برگزیدگان،

صاحِبِ الزَّمانِ، وَ مُظهِرِ الایمانِ،

و صاحب روزگار و زمان، و آشکار کننده ایمان،

وَ مُلَقِّنِ اَحکامِ القُرآنِ، وَ مُطَهِّرِ الاَرضِ،

و آموزنده و آشکار کننده احکام قرآن، و پاک کننده زمین،

وَ ناشِرِ العَدلِ فِی الطُّولِ وَ العَرضِ،

و پخش کننده عدل در طول و عرض (جهان)،

وَ الحُجَّةِ القائِمِ المَهدِیِّ، اَلإِمامِ المُنتَظَرِ المَرضِیِّ،

و حجتی که برپا و مهدی است، امامی که انتظارش کشند و مورد پسند است.

وَ ابنِ الأَئِمَّهِ الطّاهِرینَ، اَلوَصِیِّ بنِ الاَوصِیاءِ المَرضِیّینَ،

و فرزند پیشوایان پاک، وصی که فرزند اوصیاء پسندیده است.

اَلهادِی المَعصُومِ بنِ الاَئِمَّةِ الهُداةِ المَعصُومینَ.

راهنمای معصومی که فرزند امامان هدایتگر معصوم است.

اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مُعِزَّ المُومِنینَ المُستَضعَفینَ،

سلام و درود بر تو ای عزت بخض مومنانی که ناتوان شمرده شده اند.

اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مُذِلَّ الکافِرینَ المُتَکَبِّرینَ الظّالِمینَ.

سلام بر شما ای خوار کننده کافران متکبر ستمگر،

اَلسَّلامُ  عَلَیکَ یا مَولایَ یا صاحِبَ الزَّمانِ،

سلام بر شما ای مولای من و ای صاحب زمان،

اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ رَسُولِ اللهِ،

سلام بر شما ای فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله)

اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ اَمیرِ المُومِنینَ،

سلام بر شما ای فرزند امیر مومنان (علیه السلام)، 

اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ فاطِمَهَ الزَّهراءِ سَیِّدَهِ نِساءِ العالَمینَ،

سلام بر شما ای فرزند فاطمه زهرا (علیها السلام) بانوی زنان جهانیان

اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ الاَئِمَّةِ الحُجَجِ المَعصومینَ وَ الإِمامِ عَلَی الخَلقِ اَجمَعینَ،

سلام بر شما ای فرزند ائمه ای که حجتهای معصوم بودند و ای رهبر و پیشوای تمام خلایق،

اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مَولایَ سَلامَ مُخلِصٍ لَکَ فِی الوِلایَةِ.

سلام بر شما ای مولای من! سلامی خالص و پاک در ولایت.

اَشهَدُ اَنَّکَ الاِمامُ المَهدِیُّ قَولاً وَ فِعلاً،

شهادت می دهم که همانا تو با گفتار و کردار امام هدایتگری،

وَ اَنتَ الَّذی تَملَاُ الاَرضَ قِسطاً وَ عَدلاً بَعدَ ما مُلِئَت جَوراً وَ ظُلماً ،

و تو همان کسی هستی که زمین را از عدل و داد پرخواهی کرد بعد از آنکه از جور و ستم پر شده باشد،

فَعَجَّلَ اللهُ فَرَجَکَ، وَ سَهَّلَ مَخرَجَکَ، وَ قَرَّبَ زَمانَکَ،

پس خدا در ظهورت تعجیل کند، و خروجت را آسان و زمان ظهورت را نزدیک نماید،

وَ کَثَّرَ اَنصارَکَ وَ اَعوانَکَ، وَ اَنجَزَ لَکَ ما وَعَدَکَ،

و یاران و یاوران تو را زیاد گرداند و به آنچه به تو وعده داده است وفا کند،

از جمله تکالیف بندگان در زمان غیبت امام زمان (ارواحنافداه) استغاثه و توسل به آن جناب است که همه روزه دست به دامان آن ولی خدا شده و از حضرتش در مشکلات دنیوی و اخروی چاره جوید و این عمل علاوه بر استجابت دعا، محسَّنات دیگری را نیز در بر دارد. از جمله این محسنات توجّه و یاد آن حضرت است که در نتیجه باعث استحکام عقاید نسبت به آن وجود مبارک می گردد

فَهُوَ اَصدَقُ القائِلینَ «وَنُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ»

که او راستگوترین سخنگویان است (آنجا که می فرماید:) «می خواهیم بر اهل ایمانی که در زمین ضعیف واقع شده اند منّت گذاشته و ایشان را پیشوایان خلق و وارثان زمین قرار دهیم».

یا مَولایَ یا صاحِبَ الزَّمانِ، یَابنَ رَسُولِ اللهِ، حاجَتی کَذا وَ کَذا

ای مولای من ای صاحب الزمان، ای فرزند رسول خدا، حاجتم چنین و چنان است،

فَاشفَع لی فی نَجاحِها، فَقَد تَوَجَّهتُ اِلَیکَ بِحاجَتی،

پس تو در مورد برآورده شدن آن برای من (در پیشگاه خدا) شفاعتم بنما که من به شما برای رفع حاجتم روی آورده ام،

لِعِلمِی اَنَّ لَکَ عِندَ اللهِ شَفاعَةً مَقبُولَةً، وَ مَقاماً مَحمُوداً،

چون می دانم که شفاعت شما در پیشگاه خدا پذیرفته شده و برای شما مقام پسندیده ای است.

فَبِحَقِّ مَنِ اختَصَّکُم بِاَمرِهِ، وَ ارتَضاکُم لِسِرِّهِ،

پس به حق آن کسی که شما را به امر خودش اختصاص داد و به عنوان حافظ اسرارش پسندید،

وَ بِالشَّانِ الَّذی لَکُم عِندَاللهِ بَینَکُم وَ بَینَهُ،

و به آن شأن و مقامی که نزد خدا برای شما است و ارتباطی که میان شما و اوست،

سَلِ اللهَ تَعالی فی نُجحِ طَلِبَتی، وَ اِجابَةِ دَعوَتی، وَ کَشفِ کُربَتی.

از خدا بخواهید که خواسته هایم را برآورده ساخته و دعایم را مستجاب گرداند، و اندوهم را برطرف سازد.

بعد از تمام شدن نماز و دعا، هر چه دوست داری از خدا بخواه که انشاءالله برآورده می شود. علامه شیخ محمود عراقی (ره) در کتاب "دار السلام" می فرماید: این عمل را خودم تجربه کرده و آثار عجیبی از آن دیده ام.

منابع:
تفسیر و شرح زیارت استغاثه به امام زمان (علیه السلام)، جعفر رفیعی.
صحیفه مهدیه، سید مرتضی مجتهدی.

اعظم کارگر شریف             
کارشناس سطوح عالی حوزه علمیه
 تبیان            

مطالب مرتبط:

ما و امام زمان