کسانی که در قیامت کور محشور می شوند

در ادامه شرح زیارت به «و أبواب الإیمان» رسیدیم. امام حسن عسکری علیه السلام نامه‌ای به اسحاق ­بن ­اسماعیل نیشابوری می‌نویسد و به ایشان می‌فرمایند:«فَاعْلَمْ یَقِیناً- یَا إِسْحَاقُ- أَنَّهُ "مَنْ خَرَجَ مِنْ هَذِهِ الدُّنْیَا أَعْمَى فَهُوَ فِی الْآخِرَةِ أَعْمى وَأَضَلُّ سَبِیلً[1]" یَا إِسْحَاقُ! لَیْسَ فَإِنَّهَا لا تَعْمَى الأَبْصَارُ وَلَكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِی فِی الصُّدُور= این را بدان ای اسحاق که "هر کس در این دنیا کور باشد در آخرت هم کور و گمراه‌تر است". ای اسحاق! منظور کوری چشم نیست بلکه کوری دل است».

منظور از کوری در دنیا، کوری چشم نیست که هر کس در دنیا چشمش کور باشد، در آخرت نیز کورتر است؛ بلکه منظور کوری قلب است که قلب انسان از معرفت و به خصوص معرفت امام، عاجز باشد و نتواند امام را در زندگی‌اش ببیند.

بعد می‌فرماید: «وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللهِ فِی مُحْكَمِ كِتَابِهِ حِكَایَةً عَنِ الظَّالِمِ إِذْ یَقُولُ: قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمَى وَقَدْ كُنتُ بَصِیراً قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آیَاتُنَا فَنَسِیتَهَا وَكَذَلِكَ الْیَوْمَ تُنسَى= این همان سخن پروردگار متعال است كه در كتاب محكم خویش از زبان ستمگری حكایت می‌كند كه وی [هنگامی كه روز قیامت نابینا محشور می‌شود با اعتراض به خداوند] می‌گوید: خداوندا! چرا مرا نابینا محشور كردی؟ درحالی‌كه در دنیا بینا بودم. خداوند می‌فرماید: همچنان كه در دنیا آیات ما به تو رسید و آنها را به فراموشی سپردی، همین‌طور امروز تو از فراموش‌شدگانی».

هر کس خدا را و آیات الهی را در دنیا فراموش کند، در آخرت فراموش می‌شود. این یک قاعده است که شما هر رفتاری با آیات الهی و دستورات الهی کنید، در واقع با خودتان این کار را انجام می‌دهید. هر چقدر انسان حرمت الهی و حرمت انبیاء و معصوم و بخصوص امام زمانش را رعایت کند، در واقع حرمت خودش را نگه می‌دارد و به خودش احترام می‌گذارد و هر چقدر دین و احکام الهی در نزد او سبک و بی‌مقدار و بی‌ارزش باشد و نسبت به آن غفلت کند، شخص از خودش غفلت می‌کند و خود حقیقی‌اش را فراموش می‌کند. بنابراین، طبیعی است که وقتی آیات را فراموش می کنی، در نظام برزخی نجاتی هم در کار نیست و فراموش می شوی.

بزرگترین آیه خدا، امام معصوم است

در ادامه می‌فرماید: «وَ أَیُّ آیَةٍ أَعْظَمُ مِنْ حُجَّةِ اللهِ عَلَى خَلْقِهِ، وَأَمِینِهِ فِی بِلَادِهِ وَ شَهِیدِهِ عَلَى عِبَادِهِ مِنْ بَعْدِ مَنْ سَلَفَ مِنْ آبَائِهِ الْأَوَّلِینَ النَّبِیِّینَ وَآبَائِهِ الْآخِرِینَ الْوَصِیِّینَ (عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ السَّلَامُ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ)= ای اسحاق! کدام آیه بزرگ‌تر از حجّت خدا بر خلقش و امین او در شهرهایش و گواه و شاهد او بر بندگانش است. پس از پدران گذشته‌اش، پیامبران، نیاکانش و اوصیایش، که سلام و رحمت و برکات خدا بر تمامشان باد؟!». حضرت در این روایت تذکر می دهد که خداوند آیات زیادی دارد که ما باید آنها را ببینیم و بزرگترین و مهمترین آیه «امام معصوم» در زندگی ماست.

خداوند در روی زمین آیاتی بزرگتر از انبیاء خودش و ائمه اطهار و امام زمان علیه السلام قرار نداده است. کدام آیه از اینها بالاتر است؟ کسی که این را نمی‌بیند، کور است. کسی که زندگی جمادی، گیاهی، حیوانی یا علمی دارد و بدون امام زندگی می‌کند و توجه به امام ندارد، کور است.

ما معشوق و اله ­مان الله است و آفریده شده ایم برای قرب به او و وظیفه دیگری نداریم. مثل یک جنین که در رحم مادر است که هدفی جز اینکه یک بدن سالم برای دنیا تهیه کند، ندارد. ما هم آفریده شدیم برای اینکه به قرب الهی برسیم، برای اینکه سالم از دنیا متولد بشویم. برای تولد سالم هم خداوند تبارک و تعالی، ائمه را به عنوان بزرگترین آیه برای اینکه ما به آن هدف خلقت برسیم، قرار داده است.

بزرگترین دغدغه هر کسی در مورد خود و خانواده‌اش باید این باشد که من و خانواده‌ام چه نسبتی با معصوم داریم و چه فاصله‌ای با معصوم داریم. الان رابطه ما با او چگونه است؟ شباهت ما با او چگونه است؟ میزان قرب ما به او چگونه است؟ میزان محبوبیت ما و عزت ما در پیش امام معصوم چگونه است؟ اینها سوالات مهمی هستند که باید پاسخ داده شود.

در نظام آخرت وقتی شما از اینجا وفات می‌کنید، فقط میزان قرب شما به امام و میزان وظائفی که نسبت به معصوم انجام داده اید، مهم است. مهمترین سؤال روز قیامت، موضع‌گیری تو نسبت به امام معصومت است. اینکه از زندگی تو چی برای امام و در اختیار امام معصوم است و تو در برطرف کردن موانع ظهورش چه نقشی داری؟

شما هم اگر کور باشید، به عذاب الیم الهی دچار می‌شوید. عذاب فقط برای کسانی که اعتقادی به امام معصوم ندارند یا امام معصوم را از زندگی‌شان حذف کردند، نیست. شما هم اگر امامتان را نبینید، دچار نابینایی می شوید.

در ادامه حضرت می فرماید: « فَأَیْنَ یُتَاهُ بِكُمْ وَ أَیْنَ تَذْهَبُونَ كَالْأَنْعَامِ عَلَى وُجُوهِكُمْ = کجا گم‌تان کردند؟ و به کجا روی آوردید مثل چهارپایان؟». امام هیچ وقت تو را گم نمی‌کند. او سراغ تو می‌آید. تو باید حواست به او باشد. چون کسی که امامش را گم کند، مثل چهارپایان می‌ماند. یعنی بی هدف است و جایی ندارد که برود. می رود دنبال خانه بزرگتر، ماشین شیک‌تر، جای بهتر برای زندگی، رفاه، آسایش و در استخدام حیوانیت است مثل چهارپایان.

«عَنِ الْحَقِّ تَصْدِفُونَ، وَ بِالْبَاطِلِ تُؤْمِنُونَ= شما از حق روی برمی‌گردانید و به باطل ایمان می‌آورید؟». ایمان به باطل یعنی اصالت دادن به پول، ثروت، بدن، جنسیت، زنانگی و مردانگی و نیازهایی مثل هوش، علم، تخصص. وقتی شما به اینها ایمان می‌آورید و اینها در زندگی شما اصل می‌شوند، از حق برمی ­گردید و به باطل ایمان می­ آورید.

«وَ بِنِعْمَةِ اللهِ تَكْفُرُونَ= به نعمت الهی کفر ورزیدید». علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می فرماید: «نعمت» در عرف قرآن، به معنی ولایت و امامت است. یعنی بزرگترین نعمت خدا وجود امام معصوم است که به ما داده است. چه کسی عظیم‌تر و دوست‌داشتنی‌تر و بهتر از یک امام که تو را به بالاتر از بهشت ببرد. از این بالاتر ما موجودی داریم؟ هم دنیایت را آباد می­ کند و هم آخرتت را.

 «أَوْ تَكُونُونَ مِمَّنْ یُؤْمِنُ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَیَكْفُرُ بِبَعْضٍ= یا از شمار کسانی هستید که به بخشی از کتاب ایمان آورده و به بخشی دیگر کافر شده‌اید؟».

خیلی از افراد مسلمان و مؤمن وقتی می‌گویند: ما دین را قبول داریم. وقتی سوال می کنیم چی را قبول داری؟ می گویند: نماز، روزه، حج، بعضیها خمس، بعضیها زکات، حجاب، اینها را قبول داریم. وقتی می‌گوییم: امام معصوم و امام زمان علیه السلام که رکن دین است را قبول داری؟

«فَما جَزاءُ مَنْ یَفْعَلُ ذلِكَ مِنْكُمْ وَمِنْ غَیْرِكُمْ إِلَّا خِزْیٌ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ طُولُ عَذَابٍ فِی الْآخِرَةِ الْبَاقِیَةِ، وَ ذلِكَ وَاللهِ الْخِزْیُ الْعَظِیمُ= برای کسی از شما که این عمل [تبعیض در میان احکام و قوانین الهی] را انجام دهد. (بقره/۸۵) یا دیگران که چنین می‌کنند، جز رسوایی در این جهان، چیزی نخواهد بود (بقره/۸۵) و عذاب طولانی در آخرت جاوید نخواهد بود؟! این، به خدا همان رسوایی بزرگ است».

به خدا قسم هیچ نکبت و بدبختی از این بالاتر نیست که انسان امامش را فراموش کند و دین را کامل رعایت نکند و بخواهد فقط به بعضی از احکام ایمان بیاورد.

فلسفه واجبات الهی چیست؟

«إِنَّ اللهَ بِمَنِّهِ وَرَحْمَتِهِ لَمَّا فَرَضَ عَلَیْكُمُ الْفَرَائِضَ لَمْ­یَفْرِضْ ذَلِكَ عَلَیْكُمْ لِحَاجَةٍ مِنْهُ إِلَیْكُمْ بَلْ رَحْمَةً مِنْهُ- لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ- عَلَیْكُمْ لِیَمِیزَ الْخَبِیثَ مِنْ الطَّیِّبِ= همانا خداوند متعال با منّت و رحمتش وقتى فریضه ها را بر شما واجب كرد به آنها نیازى نداشت؛ بلكه از سر رحمتِ او بر شما بود كه خدایى جز او نیست».

خداوند نیازی ندارد که احکام را بر شما واجب کند. او به خاطر رحمتش واجبات و محرمات را در زندگی ما قرار داده است. علت اینکه بعضی از چیزها واجب شدند و بعضی از امور حرام، این است که آدم های خبیث و طیب را از هم جدا کند. اگر کسی طیب و پاک باشد، دستورات الهی را زمین نمی‌گذارد، توهین و تحقیر نمی‌کند. به خاطر خوش آمدن این و آن و چه کسی راضی است و چه کسی راضی نیست و چه کسی خوشش می‌آید و چه کسی خوشش نمی‌آید، دستور دین را زیر پا نمی گذارد. یعنی اگر کسی واقعاً طیب و پاک باشد، هیچ وقت احکام الهی را زیرپا نمی‌گذارد. خبیث ها هستند که آیات و واجبات الهی را از زندگی‌شان حذف می­ کنند. به خصوص وجود مقدس امام زمان علیه السلام را.

«وَ لِیَبْتَلِیَ اللَّهُ مَا فِی صُدُورِكُمْ وَ لِیُمَحِّصَ مَا فِی قُلُوبِكُمْ وَ اللَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ= و درونتان را بیازماید و آنچه را در دل هایتان هست، بیرون بكشد و البته خدا به اسرار دل­ها داناست».  

گاهی انسان می‌خواهد ورزشکار و قهرمان دنیا بشود، باید یک وقت جدی برای ورزش بگذارد. به مربی­ اش اعتماد کند. هر چه او می‌گوید به شیرینی دریافت ‌کند و آن کار را انجام دهد. هر چقدر هم سخت باشد. این یک قاعده‌ است.

خدا می‌خواهد آنچه که در سینه شماست را امتحان کند و ببیند وقتی که به شما می‌گوید یک چیزی واجب است، شما جدی می‌گیرید یا نه و رهایش می­ کنید. وقتی انسان در قلبش با دستورات الهی عاشقانه برخورد می‌کند، قلبش پاک شده و تطهیر و تثبیت می‌شود.

قدرت، پرواز، سیادت، سروری و ریاست با عبادت الهی به دست می‌آید. اگر شما انسان ­هایی را می‌بینید که آدم های بزرگ و باشخصیت هستند و قدرت دارند به خاطر کیفیت عبادت شان است. چیزی که ما حاضر نیستیم برایش سرمایه‌گذاری کنیم. ما می‌خواهیم نمازمان را هر طور دلمان خواست بخوانیم و تمام شود و برویم دنبال زندگی‌مان.

«لِتُسَابِقُوا إِلَى رَحْمَةِ اللهِ وَلِتَتَفَاضَلَ مَنَازِلُكُمْ فِی جَنَّتِهِ= تا این که هر كدام نسبت به رحمتش از دیگرى پیشى گرفته و جایگاه تان در بهشت متفاضل گشته و مراتب هر كدام معلوم گردد». خداوند این کار را برای شما انجام داد تا برای به دست آوردن منازل خود در بهشت با همدیگر مسابقه بگذارید. الان اهل دنیا مسابقه می‌گذارند که چه کسی کجا زندگی کند. چه کسی خانه‌اش کجا باشد. چه کسی خانه‌اش چند طبقه باشد. چه کسی صاحبخانه و مستأجر باشد. چه کسی ماشین بهتر و بیشتری داشته باشد. همه با هم چشم و هم‌چشمی می‌کنند.

به خدا قسم ما در بهشت خانه داریم و به ما نشان می‌دهند و می‌گویند اینها برای شماست و قرار بوده به آن برسید. دردناکتر از این وجود ندارد که انسان گرفتار عذاب بشود. اموال، خانه، همسران، حکومت و دولتش را در بهشت به او نشان بدهند و بگویند این حکومت تو بوده، این سعه دولت تو در بهشت بوده. اما نمی توانی به آنها برسی.

امام می‌گوید: هر چه به شما بیشتر می‌رسد، ما خوشحال‌تر هستیم. پس خدا نیامده شما را با واجبات و حرامش به دردسر بیاندازد. خدا آمده از روی لطفش و به خاطر رحمتی که دارد، شما را به خودش برساند و خلیفه الله شوید.

«فَفَرَضَ عَلَیْكُمُ الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِیتَاءَ الزَّكَاةِ وَالصَّوْمَ وَالْوَلَایَةَ= واجب کرد بر شما حج و عمره و نماز و زکات و صوم و ولایت را».

احکام الهی تشریف است، نه تکلیف. یعنی شما را به شرافت می‌رساند.

«وَجَعَلَ لَكُمْ بَاباً تَسْتَفْتِحُونَ بِهِ أَبْوَابَ الْفَرَائِضِ وَمِفْتَاحاً إِلَى سَبِیلِهِ = برای شما دری قرار داد تا به وسیله آن به فرائض پی ببرید و کلیدی برای شما به سوی خدا باشد».

یعنی بالأخره به خدا بگویی: خدایا! من را برای آن مقام آفریدی، من باید چه کار کنم به آن برسم؟ همین­طوری بی حساب که نمی‌رسم؟ اینجاست که انسان به ضرورت داشتن یک مربی دلسوز و یک پدر مهربان بالای سر خودش پی می‌برد.

ما برای کارهای جمادی‌مان صد تا معلم می‌گیریم. برای کارهای حیوانی‌مان معلم و مربی می‌گیریم، برای کارهای گیاهی‌مان مربی می‌گیریم. برای کارهای درسی در هر رشته مربی می‌گیریم. می‌گوید در بخش انسانی مربی‌ات کیست؟ چه کسی تو را شبیه خدا می­ کند؟ چه کسی تو را شبیه معصوم می‌کند؟ استادت کجاست؟ مربی‌ات کیست؟ چطوری زندگی می‌کنی؟ خدا برای ما دری قرار داد تا به وسیله آن، فرائض و واجبات را بفهمیم و یک کلیدی برای راه خودش قرار داد تا راه را گم نکنیم.

چرا انسان به امام معصوم نیاز دارد؟

ببینید آنهایی که ائمه اطهار را ندارند چقدر در زندگی‌شان حیران و سرگردان هستند. مثل چهارپایان. حضرت نمی‌خواهد توهین کند. چون چهارپایان قوانین زندگی دارند و ارزش دارند. آنها خدمت به خلق، خدمت به هم‌نوع دارند. آنها غیرت ناموسی دارند. آنها حیا دارند. آنها هم بهشت می‌روند. ولی شما مثل چهارپایان هستید. چون مختار هستید، دیگر نمی‌توانید مثل چهارپا زندگی کنید. اگر مثل چهارپا زندگی کنید، از چهارپا عقب‌تر می‌افتید و دچار حیرت در زندگی‌تان می‌شوید. پس باید از اهل بیت علیهم السلام تبعیت کرد.

برای همین فرمودند: «لَوْلاَ مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله وَ اَلْأَوْصِیَاءُ مِنْ وُلْدِهِ كُنْتُمْ حَیَارَى كَالْبَهَائِمِ لاَ تَعْرِفُونَ فَرْضاً مِنَ اَلْفَرَائِضِ= اگر محمد صلی الله علیه و آله و اوصیائش نبودند شما مثل چهارپایان حیران می‌شدید و یك واجب از واجبات را هم نمى‌دانستید».

«وَهَلْ تُدْخَلُ مَدِینَةٌ إِلَّا مِنْ بَابِهَا؟!= آیا می‌شود به شهر وارد شویم مگر از درش؟». این کلام ما را به یاد جمله زیبای پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله می اندازد که فرمود: «أنا مدینة العلم و علیٌ بابها= من شهر علم هستم و علی باب آن». حالا فهمیدید چرا در زیارت آل یس می‌خوانیم: «السلام علیک یا باب الله»؟ برای این که امام زمان علیه السلام باب خداست. شما نمی‌توانید هیچ قربی به خدا پیدا کنید، جز از طریق امام زمان‌تان. هر قربی را تصور کنید، توهمی است.

« فَلَمَّا مَنَّ عَلَیْكُمْ بِإِقَامَةِ الْأَوْلِیَاءِ بَعْدَ نَبِیِّكُمْ قَالَ اللهُ فِی كِتَابِه: "اَلْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَكُمُ اَلْإِسْلامَ دِیناً[2]"= منت گذاشت بر شما به اینکه اولیاء خودش را بعد از پیامبر به شما معرفی کرد. همان طور که خدا در کتابش گفت: "الیوم اکملت لکم ....=امروز، دین شما را كامل كرده و نعمت خود را بر شما تمام نموده و اسلام را برایتان دین پسندیدم"».

«اَلْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ» مخصوص غدیرخم است که وقتی پیامبر از سوی خدا امیرالمؤمنین علیه السلام را منصوب کرد، این آیه آمد که "امروز من دین‌تان را برای شما کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام کردم و راضی شدم به اینکه اسلام برای شما دین باشد". یعنی بدون امام، اسلام مرضی خدا نیست. خدا اسلام بدون امام معصوم را قبول ندارد.

«وَ فَرَضَ عَلَیْكُمْ لِأَوْلِیَائِهِ حُقُوقاً= خدا نسبت به اولیاء خودش حقوقی را بر گردن شما واجب کرده». امام وظیفه دارد تلاشش را بکند. حتی اگر او را بکشند، زن و بچه‌اش را بکشند، بچه‌هایش را جلویش تکه‌تکه کنند، ناموسش را بزنند و به اسارت ببرند. هر بلایی سرش بیاورند امام به­ خاطر شما رعایت کند و آن مصائب را تحمل کند. شما هم نسبت به امام وظائفی دارید.

امام زمان علیه السلام به این عظمت، یک پدر مهربانی به این عظمت باورتان می‌شود 1180 سال آواره باشد؟ در کجای تاریخ بشریت شما یک آوارگی به این بزرگی دیده اید؟ ما وظیفه‌مان را نسبت به امام زمان علیه السلام انجام نداده ایم. این خیلی کمرشکن و سخت است. خدا نکند ما جزء کسانی باشیم که امام‌مان را فراموش کرده باشیم.

«أَمَرَكُمْ بِأَدَائِهَا لِیَحِلَّ لَكُمْ مَا وَرَاءِ ظُهُورِكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَمْوَالِكُمْ وَمَآكِلِكُمْ وَ مَشَارِبِكُمْ وَ یُعَرِّفَكُمْ بِذَلِكَ اَلْبَرَكَةَ وَ اَلنَّمَاءَ وَ اَلثَّرْوَةَ وَ لِیَعْلَمَ مَنْ یُطِیعُهُ مِنْكُمْ بِالْغَیْبِ = و امر فرمود كه آنها را اداء نمایید تا بدین ترتیب همسران و اموال و خوردنی­ ها و نوشیدنی­ هایتان بر شما حلال شود و به واسطه ایشان بركت و رشد و نمو و پیدا شدن ثروت را به شما تعلیم نموده تا از بین شما مطیع علم پیدا كند به غیب». خدا یک چیزهایی را واجب کرده نسبت به امامان که شما باید رعایت کنید و شما را مأمور کرده که اینها را رعایت کنید تا آنچه از زنان و اموال و خوردنی ها و نوشیدنی ها در اختیار دارید، بر شما حلال باشد. نمی‌شود که ما از نعمتهای خدا استفاده کنیم و حجت خدا را رها کنیم. این فایده ندارد. وقتی امام را رها کنید، نکبت در زندگی‌تان می‌آید و خیر در زندگی‌تان نمی‌بینید.

مودت اهل بیت، مزد رسالت نبی اکرم صلی الله علیه و آله است

«وَ قَالَ اَللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى: "قُلْ لا أَسْأَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى"= خداوند تبارك و تعالى در قرآن مى‌فرماید: " بگو من از شما اجر رسالت جز این نخواهم كه مودت و محبت مرا در حقّ‌ خویشاوندان منظور دارید"».

مودت خاندان پیامبر یعنی عشق، وفاداری و محبت همراه با فداکاری. نه فقط دوست داشتن. خداوند نگفته فقط محبت داشته باشید. چون اهل سنت هم محبت دارند. مسیحیان هم محبت دارند. از ما مودت خواسته. مودت یعنی اینکه تو سبک زندگی‌ات به گونه ای باشد که در اختیار امام زمانت باشی. تو بدون اذن امام زمان انتخابی برای خودت نکن. بدون اذن امام زمان علیه السلام یک سبک زندگی را انتخاب نکنی که تو را از چادر حضرت دور کند و دستت را از دست فاطمه زهرا سلام الله علیها جدا کند.

«وَاعْلَمُوا أَنَّ مَنْ بَخِلَ فَإِنَّما یَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَاللهُ الْغَنِیُّ وَأَنْتُمُ الْفُقَراءُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ= بدانید هر کس بخل بورزد، نسبت به خودش بخل کرده و خدا غنی است و شما فقیر هستید و نیست معبودى جز او».

وقتی بخل دارید از اینکه مالتان را در راه امام زمان علیه السلام انفاق کنید، یا وقت، جوانی و استعداد گیاهی‌تان را در اختیار حضرت بگذارید، بخل می‌کنید از اینکه از بخش زندگی اجتماعی‌تان و از موقعیت‌تان در راه حضرت صرف کنید، یا بخل می‌ورزید از اینکه از دانش و آگاهی‌تان در راه حضرت صرف کنید، یعنی حضرت را در زندگی­ تان فراموش کرده اید. پس بهتر است در دعاهایمان، فرج حضرت را از خدا بخواهیم.