چگونه «اضطراب» و «استرس» با انتخاب دوست خوب درمان می شود؟

تمام مواد عالم اعم از سلول ها، مولکول ها، الکترون ها، نوترون ها، اتم ها و کوارک‌ها از شعور و آگاهی برخوردارند. هیچ ماده‌ای بی‌شعور یا ناآگاه در عالم وجود ندارد. چون همه جلوه های خداوند هستند.

یکی از عوامل تاثیرگذار در شادی و آرامش انسان، «دوست خوب» است. ما باید با کسانی دوست باشیم که آلودگی به ما منتقل نکنند. نه از لحاظ سمعی یا بصری یا لمسی یا خیالی یا وهمی یا عقلی یا حتی فوق عقلی. چون تمام وجود ما دریافت کننده است و آلودگی ها اثر نامطلوبی در روح و روان ما برجای می گذارند.

قاعده ای در اخلاق هست که بزرگان فرمودند: «الطبع من الطبع یسترق کل من الرذیله و الفضیله= طبع انسان از طبع انسانِ دیگر می‌دزد؛ چه فضلیت باشد و چه رذیلت». یعنی طبعِ انسان هم خوبی ها را می دزد و هم بدی ها را.

گلی خوشبوی در حمام روزی           رسید از دست محبوبی به دستم

بدو گفتم که مشکی یا عبیری             که از بوی دلاویز تو مستم

بگفتا من گِلی ناچیز بودم                  ولیکن مدتی با گُل نشستم

کمال همنشین در من اثر کرد              وگرنه‌ من‌ همان‌ خاکم‌ که‌ هستم

پس برای این که انسان بخواهد زندگی شاد، آرام و قدرتمندی داشته باشد؛ باید دوستان و هم‌نشینانش، افراد مضطرب و منفی گرائی نباشند. باید از افراد منفی گرا دوری کرد. اگر هم کسی مجبور باشد با آنها زندگی کند، مثل پدر و مادر، همسر، خواهر و برادر، باید خودش را واکسینه کند و مصلح کند. یعنی باید حائلی به دور خودش بکشد تا موج های منفی آنها دفع شود.

یکی از واکسن هایی که به وسیله آن می توانیم موج منفی دیگران را از خود دور کنیم و به ضررمان تمام نشود، سیستم «مبدل» است. که این هم نیاز به قدرت روحی دارد. پس این خیلی مهم است که ما حتما دوست خوب انتخاب کنیم. اگر به این مسئله توجه نکنید، آسیب زیادی می بینید.

گاهی افراد با وجود این که می‌دانند فرد مورد نظر، آدم منفی و مضطربی است، ولی باز هم چنین کسانی را انتخاب می‌کنند. علت این که این همه ازدواج‌ها شکست می‌خورد، این است که خیلی وقت‌ها انتخاب‌های افراد درست نیست. یعنی دختر یا پسری با وجود این که می‌داند فرد مورد انتخابش از نظر «سلامت، زیبایی، هوش، عقل، اخلاق و معنویت» نمره‌ی قابل قبولی ندارد، ولی باز هم او را انتخاب می‌کند. بعد از مدتی می‌بینید که زندگی آنها متلاشی یا دچار کشمکش‌های خانوادگی می‌شوند. دلیلش این است که این خانم و آقا توان آرام و شاد کردن همدیگر را ندارند. پس حتما در انتخاب دوست دقت کنید.

با چه کسانی دوست نشوید؟

برای اهمیت این مسئله، آیاتی از قرآن کریم به این موضوع اختصاص داده شده است. می‌فرماید: «یَا وَیْلَتَى لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِیلًا[1]= وای بر من! ای کاش که فلان (رفیق فاسق) را دوست خود نمی‌گرفتم». این آیه به عاقبت دوست بد در قیامت اشاره می‌کند که چقدر دوست در سرنوشت و ابدیت انسان تاثیرگذار است. حتی می‌تواند انسان را دچار عذاب الیم جاودانه کند. بنابراین، ‌یکی از ملاک های انتخاب دوست این است که طرف مقابل، توان شاد و آرام کردن شما را داشته باشد، نه این که جسم و روان تان را بیشتر دچار بی تابی و نگرانی کند و نظام آخرتی، ابدی و روحی تان را به هم بریزد.

در آیه 29 همین سوره می‌فرماید: «لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی= پس از آن که (فلانی) به من رسید، بى گمان مرا گمراه کرد از این قرآن که یادآور خداست». پس همان‌طور که انسان در غذا خوردن دقت می‌کند و هر چیزی را نمی‌خورد. چون ممکن است بعضی غذاها اضطراب و خواب آلودگی در جسم و روان ایجاد کند. در انتخاب دوست، رفیق و معاشر هم باید دقت کرد. باید کسی را به دوستی بگیرید که با طبع شما سازگاری داشته باشد.

این آیه اشاره می‌کند بعد از این که من خدا را داشتم و با دین آشنا بودم، دوست بد سر راه من قرار گرفت و رهزن شد و مرا کافر کرد. ما چقدر آدم هائی داریم که روند طبیعی خیلی خوبی داشتند، اما بعد از مدتی به واسطه دوست‌های بد، مسیرشان عوض شد و به سمت جهنم رفتند. این گونه دوست‌ها معمولاً در محیط‌های ناسالمی مثل فضای مجازی و تلگرام و .... پیدا می‌شوند.

بنابراین، انسان باید خیلی هوشیار باشد و بو بکشد که شخصی که بر سر راه او قرار می‌گیرد، چه تاثیری بر روح او دارد و او را به کجا می خواهد ببرد!

گاهی ممکن است یک فرد مذهبی بر سر راه شما قرار بگیرد، حتی با چنین افرادی هم اگر دوست شدید و بعد از مدتی سطح اضطراب ها، نگرانی ها و غصه هایتان زیاد شد، بدانید که اینها نشانه‌هایی از غفلت و سقوط است.

در سوره ای دیگر، از مجالست با دوستان بد پرهیز داده شده که می فرماید:‌ «وَإِذَا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ وَإِمَّا یُنْسِیَنَّكَ الشَّیْطَانُ فَلَا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرَى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ[2]= و چون گروهی را دیدی که برای خرده گیری و طعن زدن در آیات ما گفتگو می‌کنند، از آنان دوری گزین تا در سخنی دیگر وارد شوند، و چنانچه شیطان البته فراموشت ساخت، بعد از آنکه متذکّر (کلام خدا) شدی، دیگر با گروه ستمکاران مجالست مکن». این یعنی هر جا مجلسی رفتید که در مورد خدا و معارف دین حرف‌های باطل می‌زنند و مسخره می‌کنند و زیر سوال می‌برند و اینها باعث سستی شما می شود، دوری کنید. مگر این که بتوانید موضوع بحث را عوض کنید که راجع به آن مسائل صحبت نشود. در غیر این صورت مجلس را ترک کنید.

گاهی ممکن است حواستان نباشد که در مجلسی که هستید، حرف‌های باطل زده می‌شود. به محض این که یادتان آمد، زودتر خارج شوید و با ظالمین مصاحبت نکنید.

ظالم کسی است که ابدیت را از ما می‌گیرد و ما را نسبت به اعتقادات دچار شک و تردید می‌کند و وسوسه‌های شیطانی در ما ایجاد می‌کند.

هر موجودی که ما را از خودمان جدا کند یا ابدیت و خانواده آسمانی را از ما بگیرد و در ما اضطراب ایجاد کند برای ما حکم شیطان را دارد.

در آیه دیگر خداوند می فرماید: «وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ= با کسانی که بامداد و شبانگاه پروردگار خویش را می‌خوانند و رضای او را می‌جویند، با شکیبایی قرین باش». این امر به صبر یعنی خودت را صبور کن و در ارتباط با آدم هایی که معنوی هستند، حوصله ات را بالا ببر. از آدم های خوب و معنوی کناره گیری نکن. خیلی وقت ها آدمی چون طبع تنبل دارد، سراغ افراد غافل و سست دین می رود و می خواهد با آنها باشد. این اصلا خوب نیست. ما حق نداریم محیط بد برای زندگی و تحصیل مان انتخاب کنیم.

روز قیامت فرشتگان از بعضی افراد که آدم‌های خوبی بودند، ولی سر از جهنم درآوردند، سوال می‌کنند شما چرا اینجا هستید؟ آنها هم در پاسخ می‌گویند: «قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی الْأَرْضِ[3]= پاسخ مى‏ دهند ما در زمین از مستضعفان بودیم». یعنی در مکانی زندگی می‌کردیم که محیطش پر از غفلت بود. فرشته‌ها در پاسخ می‌گویند: «أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا= مى‌گویند مگر زمین خدا وسیع نبود تا در آن مهاجرت كنید».

هیچ چیزی در دنیا آنقدر ارزش ندارد که به خاطرش مجبور باشید در محیط بد یا با آدم‌های بد باشید، بلکه باید فضایی را انتخاب کنید که آدم های خوب و نورانی در آن باشند تا حس های قشنگی دریافت کنید .

محیط بد اثرش را می‌گذارد. حضرت مسیح علیه‌السلام می‌فرماید: در آب رونده، خیس شونده است. یعنی محیطی که دیدنی و شنیدنی و خوردنی های بد دارد و پر از غفلت و آلودگی و پر از شیطان است، نباید انتظار داشته باشید که حالتان خوب بماند. اگر هم از خدا دور شدید و ذکر یادتان رفت و روحیه‌ی شما عوض شد، مقصر خود شما هستید که آن فضا را انتخاب کردید و الان گرفتار شدید.

همیشه در درون انسان نوعی مقاومت برای دوستی با آدم های خوب وجود دارد که با توجیهات شیطانی و نفسانی از آنها فرار می‌کند. گاهی هم ما تحمل دیدن آدم‌هائی قوی و موفق را نداریم و با آدم‌های شکست خورده بیشتر آرامش می‌گیریم. در حالی که اصل دوست داشتن آدم موفق به انسان الگو، شادی، آرامش و موفقیت می‌دهد. حتی اگر از آنها هم نباشید.

در روایت داریم که یا در مسیر علم برو یا عالم را دوست داشته باش. چون این دوست داشتن اثرگذار است و توفیقاتی را برای انسان می‌آورد. پس بر مقاومت‌تان غلبه کنید و در کنار آدم‌های موفق، قوی، آرام و شاد بمانید تا شاد باشید.

همچنین آیه «یُرِیدُونَ وَجْهَهُ و َلَا تَعْدُ عَیْنَاكَ عَنْهُمْ تُرِیدُ زِینَةَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا[4] = خشنودى او را مى‏‌خواهند و دو دیده‏‌ات را از آنان برمگیر كه زیور زندگى دنیا را بخواهى» اشاره می‌کند به این که خیلی وقت‌ها انسان نعمت‌های خوبی دارد مثل دوستان خوب، محیط خوب، معلمان خوب، پدر و مادر یا خواهر و برادر خوب. ولی به خاطر هوس‌های دنیائی‌اش از آنها فاصله می‌گیرد و این خوب نیست. چون ممکن است همین قطع ارتباط با آدم های خوب و قوی و پر ظرفیت برای انسان خطرناک باشد.

در ادامه آیه می‌فرماید:‌ «وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا= و از آن كس كه قلبش را از یاد خود غافل ساخته‏ ایم و از هوس خود پیروى كرده و كارش بر زیاده‏ روى است، اطاعت مكن». هیچ وقت از کسی که دلت را از یاد خدا می‌برد، تبعیت نکن و با او همراهی نکن. چون انسانی که از یاد خدا غافل است، سقوط می‌کند. قیمت انسان به این است که به یاد مقصدش باشد و حرکت کند.

همیشه افرادی موفق اند که اله و معبود حقیقی‌شان را از یاد نبرده باشند. یادشان نرفته باشد برای چه زنده‌اند و برای چه به این دنیا آمده‌اند. اما آدم‌هائی که نمی‌دانند «از کجا آمده‌اند و الآن در کجا هستند و می‌خواهند به کجا بروند»، اینها برای دوستی و معاشرت به درد نمی‌خورند. فقط در جائی می‌توانید با چنین افرادی ارتباط بگیرید که بخواهید آنها را درمان و کمک‌شان کنید، مثل یک طبیب. یک طبیب هیچ وقت در میان صد بیمار هم که باشد، مریض نمی‌شود. چون خودش را از قبل واکسینه و قوی کرده و راه و رسم برخورد با بیماران را یاد گرفته است. شما هم اگر بخواهید در میان افرادی باشید که مسیر را گم کرده اند، فقط به شرط قوی بودن خود می‌توانید دوستی برقرار کنید. در غیر این صورت آسیب می‌بینید. 

هشدار دیگری که آیه به ما می‌دهد، این است از کسی که تابع هوای نفس و شهواتش است، اطاعت نکن. چون آدمی که اهل افراط و زیاده روی است و شهوت های دنیایی کورش کرده، به درد دوستی نمی خورد. چون تو را به جهنم نزدیک می‌کند. پس شناختن آدم های قوی، آدم‌های آرام و موفق، یکی از وظائف مهم ماست.

 در روایت داریم کسی که همراه نداشته باشد، به راحتی به مقصد نمی‌رسد. سعی کنید همراه و رفیق خوبی برای راه زندگی انتخاب کنید، یعنی دوستانی داشته باشید که بتوانید رابطه عاطفی قوی، قدرتمند و بهشتی با آنها برقرار کنید. این عاطفه‌ی سالم و معنوی که مبنایش خداست، می تواند ما را خیلی قوی کند.

علی علیه‌السلام فرمود: «الغَریبُ مَن لَم یَكُن لَهُ حَبیبٌ= غریب آن كسى است كه دوستى نداشته باشد». انسان غریب کسی است که دوست محبوب و دوست داشتنی ندارد.

در فرمایش دیگری نیز فرمودند: «أكثَرُ الصَّلاحِ وَالصَّوابِ فی صُحبَةِ اُولِی النُّهى والألبابِ= بیشترین صلاح و درستى، در همنشینى با خردمندان و صاحبدلان است». یعنی آدم‌های صاحب فهم، صاحب فکر، فهمیده و قدرتمند را برای رفاقت انتخاب کنید. هر چه قوی‌تر باشند، شما هم در کنار آنها قوی هستید.

دوست و رفیق خوب، دوستی است که وقتی مریض می‌شوید و احتیاج به پرستاری دارید، او تحملت می‌کند و در کنارت می‌ماند؛ به خاطر ایرادها و مشکلاتی که داری، سرزنشت نمی‌کند، بلکه دستت را می‌گیرد و با خودش می‌برد و حتی می‌تواند عقب‌ماندگی‌های چندین ساله‌ات را جبران کند.

همچنین فرمودند: «أعجَزُ النّاسِ مَن عَجَزَ عَنِ اكتِسابِ الإخوانِ، و أعجَزُ مِنهُ مَن ضَیَّعَ مَن ظَفِرَ بِهِ مِنهُم= ناتوان ترین مردم، كسى است كه از به دست آوردن دوست، ناتوان باشد و ناتوان تر از او كسى است كه دوستانى را كه به دست آورده است، از كف بدهد».

عاجزترین مردم کسی است که توان انتخاب دوست خوب را نداشته باشد، یعنی باید بگردید دوستان خوب پیدا کنید. دوستان خوب یا بد همدیگر را بو می کشند و جذب می کنند.

ناریان مر ناریان را طالبند                         نوریان مر نوریان را جاذبند

گاهی انسان کسی را دوست دارد، ولی نمی‌تواند جذبش کنی. می‌خواهد نزدیکش بشود، ولی تحویلش نمی‌گیرد. در حالی که لازم نیست التماس کنید و گدائی عاطفه‌اش را بکنید یا نازش را بکشید. مهم این است که روی خودتان کار کنید. مثل کسی که می‌خواهد جلب توجه کند، می رود آرایش می‌کند، عطر می‌زند. در مسائل معنوی نیز همین طور است. یعنی اگر می‌خواهید دوست‌داشتنی باشید، باید نورانیت، قشنگی و زیبائی در روح تان ایجاد کنید.

در ادامه، حضرت می‌فرمایند، عاجزترین کس آن است که دوست خوب دارد، ولی با ضایع کردن و رفتار نامناسب، او را از دست می‌دهد. انسان باید مواظب معاشرت هایش باشد تا به گونه‌ای عمل نکند که دوستان خوبش را از دست بدهد.

[1] . سوره فرقان/آیه 28.

[2] . سوره انعام/آیه 68.

[3] . سوره نساء/آیه 97.

[4] . سوره کهف/آیه 28.