ولایت و برائت در دیدگاه امام رضا (ع)

امام رضا علیه السلام فرمودند:

حُبُّ اَولیاءِ اللهِ واجِبُ، وَ کذلِکَ بُغضُ اَعدائهِم و البَراءَةُ منِهُم وَ مِن أئِمَّتِهِم؛

دوستی با دوستان خدا واجب است، همچنین دشمن داشتن و بیزاری جستن از دشمنانِ اولیای خدا و سرکردگان آنان واجب است.

وسائل الشیعه، ج11، ص 433

شرح حدیث:

اساس دین، حبّ و بغض و تولّی و تبرّی است.
دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا (ولایت و برائت) از ارکان مکتب و از فروع دین است.
نشانه ی خدا دوستی هم، دوست داشتن دوستانِ خداست و برائت و بیزاری از دشمنان خدا.
در این میان، «اهل بیت علیهم السلام» به صورت شاخص و معیار مطرح است. نمی شود کسی مدّعی دوستی خدا باشد، ولی با محبوبهای خدایی یعنی عترت پیامبر، رابطه ی مودّت و مهرورزی نداشته باشد؛ نمی شود کسی ادعای حبّ خدا داشته باشد، ولی از دشمنان خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت علیهم السلام بیزار نباشد(1).
در زیارت جامعه ی کبیره می خوانیم:
«وَ بِمُوالاِتکُم تُقبَلُ الطّاعَةِ المفترضة، و لکم المودّةُ الواجبة»(2).
با موالات و دوستی شماست که طاعتِ واجب، پذیرفته می شود. مودّتِ واجب، حق شما و (بر گردن ما) است.
تولاّی شما فرض خدایی است
قبول و ردّ آن مرز جدایی است
هر آن کس را که در دینِ رسول است
ولایت، مهر و امضای قبول است(3)
نکته پایانی این حدیث، ضرورتِ برائت از «پیشوایان باطل» است. نه تنها بیزاری از مخالفانِ اولیای خدا یک تکلیف است، از سران و سردمداران آنان که بذر دشمنی اهل بیت علیهم السلام را می پراکنند و فرهنگِ ضدیّت با عترت را نشر می دهند، نیز واجب است.
یک مؤمن راستین، حتماً باید تولّی و تبرّی داشته باشد.

پی نوشت:
1. ر. ک: ممتحنه (60)، آیه 1.
2. مفاتیح الجنان، زیارت جامعه ی کبیره.
3. برگ و بار، ص 59.
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

راسخون