وقتی خداوند نعمتی را داد، پس نمی‌گیرد...

پس دانستیم که خداوند نعمت را از کسی نمی گیرد، مگر اینکه کسی از آن نعمت یا رزق بد استفاده کند. بنابراین، اگر تصمیمی در زندگی می گیرید یا رفتاری می کنید که شما را در مقابل خداوند قرار می دهد، بدانید که شما در مقابل مرکز برکت قرار گرفته اید. یعنی وقتی شما با عامل برکت هماهنگ نیستید، انتظار برکت در زندگی را نداشته باشید. اما اگر شکر نعمت را بگزاریم، خداوند نعمت را افزایش می دهد.

اکثر مردم می گویند، بعضی ها با خدا خوب نیستند. مشروب می خورند و گناه می کنند، ولی زندگی شان خوب می گذرد. این اموری که خوب می گذرد، همان امور جمادی، گیاهی و حیوانی آنهاست. این خوش گذرانی ها مثل این است که یک جنین در رحم مادر وقت گذرانی می کند و رشدش متناسب با زندگی در عالم دنیا نیست. زندگی چنین کسی، نامبارک است. زیرا برکت و مبارک بودن، به این است  که انسان نمو و رشد مستمر داشته باشد. یعنی افزایشی که نمو مستمر دارد. اما افرادی که با وجود گناه، وضع زندگی شان خوب است، هر چه پول در می آورند، در راه جهنم بردن خود و اطرافیان شان استفاده می‌کنند. برای افسرده کردن اطرافیان و خودشان به کار می برند. آسایش و سطح ثروت اینها بالا می رود، اما آرامش ندارند. این برکت نیست.

اسباب برکت در زندگی چه چیزهایی است؟

اولین مورد از اسباب برکت در زندگی، این است که انسان از عواملی که بخش انسانی او را محدود می کنند و جلوی ارتباط عاشقانه او با خدا و اهل بیت علیهم السلام و فرشته را می گیرند، پرهیز کند. یعنی هر چیزی که حیات انسانی و حیات طیبه تو را به خطر می اندازد، از آن پرهیز کنی. اصطلاحا می گویند «تقوا» داشته باش. تقوا یعنی خویشتن داری از هر چیزی که مانع حیات طیبه تو می شود. مانع شادی و آرامش و مهربانی می شود.

از چنین چیزهایی باید پرهیز کنی. از هر چیزی که نمی گذارد تو یک زندگی صالح و خوب داشه باشی، باید پرهیز کنی. از هر چیزی که سهم تو را از خدا و اهل بیت علیهم السلام کم می کند و تو را از بهشتِ ارتباط با آنها محروم می کند پرهیز کن. تقوا یعنی انسان گناه نکند. در روایت داریم که تا وقتی که انسان دارد روی یک گناه پافشاری می کند، خداوند هیچ عملی را از او قبول نمی کند.

امام صادق علیه السلام می فرمایند: به خدا قسم، خدا از هیچ کس عملی را قبول نمی کند که اصرار بر گناهی داشته باشد. پس اگر فلان کار گناه است، رویش نمان و برگرد و لجبازی نکن. چون بقیه اعمال خیر تو نابود می شود. تقوا چه مستمر و چه دفعی اش برای انسان خیر و برکت می آورد. قرآن در سوره اعراف آیه 96 می فرماید:«وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ = و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعا بركاتى از آسمان و زمین برایشان مى‏ گشودیم.»

اگر مردم ایمان داشته باشند و اهل تقوا باشند به آنها برکت می دهیم. ولی اگر بی تقوایی کنند، بلا و نکبت و بیماری سراغ آنها می آید. گناه، برکت عمر را از بین می برد.

داشتنِ تقوا، بخشی از قانون جذب در اسلام است

یکی از بخش های قانون جذب اسلامی، این است که اگر مردم ایمان و تقوا داشته باشند، برکت سراغ شان می آید. «لَفَتَحْنَا» لام تاکید آورده، حتماً از آسمان و زمین برایشان برکت می دهیم. در سوره طلاق آیات 2 و 3 نیز می فرماید:« وَمَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا = و هر كس از خدا پروا كند [خدا] براى او راه بیرون‏شدنى قرار مى‏ دهد.» 

انسان به میزانی که تقوا دارد، رزق دارد. هر جا گناه می کند، رزق را می بندد. در دعای کمیل می خوانیم:«اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَم = خدایا ببخش آن گناهانی را که نعمت ها را تغییر می دهد.» و از همه مهمتر لذت خدا و غیب را از انسان می گیرد. پس تقوا باعث نزول برکات از آسمان و زمین می شود.

ممکن است کسی خُلقش با تقوا باشد. یعنی کلاً از گناه متنفر باشد. چنین کسی رزقش زیاد می شود. یعنی شخصی که یک آدم عادی است، اما یک جایی که می خواهد عملی انجام دهد، آنجا خویشتن داری می کند. در جزای این تقوای او، خداوند باب های بزرگی را به رویش می گشاید. مثل اولیای الهی که در جایی از یک حرام پرهیز می کردند و یک دفعه در خیر به روی شان باز می شد و تا عالیترین درجات، بالا می رفتند. چشم پوشی از گناه انسان را صعود می دهد و به غیب پرتاب می کند.

رمز محبوبیت بین خانواده و اجتماع

گاهی در یک خانواده، افراد با هم مشکل دارند. زن و شوهر، یا دو خواهر، ممکن است از همدیگر خوششان نیاید و می گویند چرا کسی من را دوست ندارد؟ یا چرا من در خانواده محبوب نیستم؟ جواب را قرآن اینطور می فرماید:«إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا[1] = كسانى كه ایمان آورده و كارهاى شایسته كرده‏ اند به زودى [خداى] رحمان براى آنان محبتى [در دلها] قرار مى‏ دهد.»

یعنی اگر ایمان و عمل صالح داشته باشی، خدا به تو محبوبیت می دهد و این یک رزق است. خداوند می فرماید: شما وقتی تقوا داشته باشید، من همه واسطه ها را حذف می کنم و خودم به طور مستقیم استاد شما می شوم. چنین کسی هرجا تصمیمی بگیرد، خدا در دلش می اندازد. اصلا خدا همیشه همراهش هست. خود خدا مستقیم به او یاد می دهد که چطور زندگی کند. بعد می بیند که رفتارش با همه خوب می شود و نزد همه محبوبیت پیدا می کند. همه چیز خوب می شود. وقتی ازگناه پرهیز می کنی، خدا مستقیما به تو یاد می دهد و می شود معلمت.

جوانی بود از اصحاب پیامبر که حرف هایش به دل می نشست. مردم تعجب می‌کردند و گفتند: تو چه کار می کنی که حرفهایت به دل می نشیند؟ گفت: هر کس می رفت پیش پیامبر و می گفت ما چه کار کنیم که برویم بهشت؟ اما من هر وقت می روم نزد حضرت، می گویم من چه کار نکنم که بروم بهشت. یعنی وقتی از آفت ها پرهیز می کنی، رزق و برکت به سراغت می آید.  

برای اینکه ثروت و رزق فراوان داشته باشیم، همیشه لازم نیست کاری بکنیم. گاهی لازم است که کاری را نکنیم. تقوا یک موقع اقتصادی است و یک موقع سیاسی است و یک موقع تقوای اجتماعی، خانوادگی، اخلاقی و مالی است. یعنی انسان از مال مردم دزدی نکند. گران نفروشد. کم نفروشد. به خدا اعتماد بکند. اینطوری خیر و برکت می آید. هر جا در زندگی ات گره هست، باید نگاه کنی که کجای کارت می لنگد.

رابطه تقوی و برکت با توجه به قانون قضا و قدر الهی

خدا برای هر چیزی قدر قرار داده و قدر برکت تقواست. قدرِ تقوا را انتخاب کنی برکت می آید. این یک مسئله قضا و قدری است. قدر ها دست بشر است و قضاها دست خود خدا است. قضا یعنی نتیجه و حکم. خداوند می فرماید: شما هر قدری را انتخاب کنید، قضایش را به شما می دهم. قدر خوش اخلاقی و عفت و حیا را انتخاب کنی، قضاهایش همراهش هست. این خواست خدا نیست؛ بلکه قضا و قدر خداست. بعضی می گویند: زندگی ما را بسته اند و سحر و جادو کرده اند. بله اینها هست؛ ولی بسیار کم هست. محال است که تا کسی خودش نخواهد، سحر شود. محال است کسی تا خودش نخواهد کسی بختش را ببندد. خدا ما را مسلح  وقدرتمند آفریده. مثلاً خواب بد و وحشتناک یک قضاست و نتیجه قدرهای بد است در فکر و افکار و خیالات شما. همه چیز ریاضی است. پس این یکی از موجبات برکت است.

تقوا و برکت در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:«فَمَنْ أَخَذَ بِالتَّقْوَى عَزَبَتْ عَنْهُ الشَّدَائِدُ بَعْدَ دُنُوِّهَا... وَ تَحَدَّبَتْ عَلَیْهِ الرَّحْمَةُ بَعْدَ نُفُورِهَا وَ تَفَجَّرَتْ عَلَیْهِ النِّعَمُ بَعْدَ نُضُوبِهَا وَ وَبَلَتْ عَلَیْهِ الْبَرَكَةُ بَعْدَ إِرْذَاذِهَا[2]= هر كه دست در دامن تقوا زند، سختیهایى كه به او نزدیك شده اند، دور گردند و رحمت حق كه از او رمیده بود، بدو روى آورد و چشمه هاى نعمت كه خشكیده بود، روان گردد و باران اندك، به وسیله بركت، قطره هاى درشت شود و ببارد.» 

«وَ تَحَدَّبَتْ عَلَیْهِ الرَّحْمَةُ بَعْدَ نُفُورِهَا=برکت پس از آنکه کاهش پیدا کرده بود، برایش سرازیر می شود.» و رحمت از وقتی که از او دور شده، بر او ببارد. یعنی انگار خدا با ما قهر کرده و حرف من را نمی شنود. انگار امام زمان به من توجهی ندارد. حضرت می گوید: هر کس اهل تقوا شد، در رحمت بر او باز می شود و یک دفعه اوضاعش خوب می شود. پس نگویید چرا الان مشکلات مالی را داریم؟ ببین با زن و بچه ات بداخلاقی دارید یا نه؟ روابط خانواده تان سرد است یا گرم؟ از سر کار می آیی به روی همسرت می خندی یا نه؟ به بچه هایت لبخند می زنی یا نه؟ کسی که به اندازه کافی نخندد، رزقش بسته می شود. اگر خنده نباشد، گریه جایش می آید. وقتی بخندی، آسمان هم می خندد. باید ببینی که آیا به اندازه کافی شوخی و خنده دارید؟ باید شاد باشید تا خدا هم به شما برکت ‌دهد.

«وَ تَفَجَّرَتْ عَلَیْهِ النِّعَمُ بَعْدَ نُضُوبِهَا» «تَفَجَّرَتْ» یعنی جوشش، جوشش نعمت ها سراغش می آید؛ بعد از اینکه نعمت ها خشکیده بود.

همه این حرفها یعنی اینکه باید تقوا داشته باشید. اگر تقوا داشته باشید، اول خدا خودش را به تو می دهد. آدم با خدا عشق می کند، خدا همه جا کنار آدم است. اول خودش را می دهد، سپس اهل بیت علیهم السلام و فرشته هایش را هم می دهد. دنیایش را هم می سازد، اینها قدرهایی است که باید انتخاب کنید.

دعا و توسل یک قدر خیلی مناسب است. توسل قدرِ بی نظیری است و دعا یک قدر بالاست. فرمودند: اگر دعا کنید، خداوند سه چیز کوچک متوسط بزرگ به شما می دهد. دعای تان را مستجاب می کند. تازه این کوچک است. یا یک چیز بهتر به شما می دهد؛ یا اصلا چیزی نمی دهد و می‌گذارد در آخرت می دهد.

امام صادق می گوید وقتی جزای دعاهای اجابت نشده مومن را در بهشت به او می دهند، می گوید: ای کاش هیچ کدام از دعاهایم مستجاب نمی شد.

  ع ل 199