همین الان می‌توانم بفهمم در جهنم هستم یا نه؟

نفس انسان آن‌قدر بزرگ و باعظمت است که خداوند برای او یک بهشتی به اندازه همه آسمان‌ها و زمین قرار داده آن هم به بلندای ابدیت و این چیزی است که ما باید در مورد آن فکر کنیم که به باور قلب ما بیاید یعنی تو خودت به اندازه این بهشت و به بلندای ابدیت هستی. بزرگی و وسعت خودت را فراموش نکن.
خداوند در قرآن 80 بار ابدیت را ذکر کرده، ابدیت اسم اعظمی است که اگر یک انسان، ابدیت، جاودانگی، آخرت و وفات را باور کرد و به آن معرفت پیدا کرد، این اسم اعظم، رمز آرامش و شادی انسان است. «لا ینفع مال و لا بنون الا من اتی الله بقلب سلیم»؛ انسان زمانی می‌تواند قلبش را سالم نگه دارد واز جهنم نجات دهد که آن پایه اصلی سلامتی یعنی باور قلبی نسبت به جاودانه بودن و ابدیت خودش را داشته باشد.
«اِنما سمیت الدنیا دنیا لأنّها أدنی من کل شیء»؛ دنیا، دنیا نامیده شد چون از همه چیز پایین‌تر بوده و هست. اگر ما مثل خدا نگاه نکنیم یعنی دنیا را دون و پست ندانیم و ابدیت را بلند و مهم و اصل ندانیم به هیچ وجه نمی‌توانیم سلامت قلبمان را حفظ کنیم و قلب ما در دنیا به انواع بیماری‌ها، غصه‌ها، اضطراب‌ها و فشارها دچار خواهد شد.
رمز سلامتی در باور ابدی است. اگر بعد از ایمان به خدا آدم ابدیت و آخرت را واقعاً باور نکند این دائماً حق این قلب است که دائماً در اضطراب و غصه باشد. «إنّ الذین آمنوا بالله و الیوم الآخر و عمل صالحا فلا خوف علیهم و لا هم یحزنون»؛ این‌ها هستند که دیگر در وجودشان دلشوره‌ای نسبت به حال و آینده ندارند و غصه هم نمی‌خورند. با ایمان به خدا و روز قیامت است که دیگر اصلاً نفس مریض نمی‌شود اگر هم بشود در حد سرماخوردگی است که خوب می‌شود. مریضی کشنده‌ای دیگر سراغ او نمی‌آید. تمام مشکلات روحی، روانی و اخلاقی انسان و مشکلاتی که در زندگی هست همه به این مسئله برمی‌گردد. البته باید مطابق این ایمان حتماً عمل صالح هم باشد. یعنی عمل ما منطبق با رفتار ما، منش ما، منطق ما با ایمان به خدا، ابدیت‌مان و روز قیامت باشد تا مشمول «فلا خوف علیهم و لا هم یحزنون» بشویم. میزان سلامت ما بسته به این است که چه‌قدر باور و ایمان به معنای حقیقی به حق تعالی و روز قیامت داشته باشیم و چه‌قدر در عمل به این باور موفق باشیم. هرقدر این دو را باور کنیم و بر طبق آن عمل کنیم یقیناً سالم‌تر، شادتر و آرام‌تر خواهیم بود و اگر در عمل کوتاهی و تفریط و کسالت داشته باشیم بیماری‌ها به سراغمان می‌آید.

همین الان می‌توانم بفهمم در جهنم هستم یا نه؟
قاعده بررسی خودمان: نفس ما قبر ماست. ما همین الآن در قبر هستیم. یعنی در طبیعت و دنیا. قبر ما اینجاست. آن‌چه که آن‌جا سر ما می‌آید همین چیزی است که توی این قبر گذشته و هیچ چیز غیر از این وجود ندارد.
قرآن می‌فرماید: عملتان را می‌بینید «فمن یعمل مثقال ذره خیراً یره / فمن یعمل مثقال ذره شراً یره»؛ هرچه این‌جا به ما گذشته آن‌جا می‌بینیم.
«انک میت و انهم لمیتون»؛ الآن ما در قبر هستیم. ما مُردیم و وفات حاصل شده. ولی چون خواب هستیم نمی‌فهمیم. مثل جنینی که در رحم مادر خواب است و نمی‌بیند چه بلایی دارد بر سر خودش می‌آورد. وقتی به دنیا می‌آید تازه بیداری به سراغش می‌آید. «الناس نیام اذا ما توا انتبهوا»

برگرفته از بحث انسان شناسی، استاد محمد شجاعی