نیت خوب موجب توفیق الهی است

امام سجاد(علیه‌السلام) در دعای بیستم صحیفه سجادیه که به مکارم اخلاق معروف است، عرض می‌کند: «وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَی أَحْسَنِ النِّیَّاتِ= بارالها! نیت مرا به بهترین و پاکترین نیات منتهی کن». این یعنی داشتن بهترین نیت، خیلی مهم است. حال برای این که بهترین نیت‌ها را داشته باشیم، بر سر سفره اهل‌بیت(علیهم‌السلام) می‌نشینیم که خبر از قواعد ریاضی خلقت می‌دهند.

امام رضا(علیه‌السلام) فرمود: «مَن حَسُنَت نیَّتُهُ أَمَدَّهُ التَّوفیقُ= هر كس نیّتش خوب باشد، توفیق یاریش خواهد نمود». در نظام خلقت، این سنت الهی است که هر کس نیت خیر داشته باشد، توفیق به او مدد می‌رساند، یعنی توفیق به سراغش می‌آید و توفیق یار او می‌شود. در واقع نیت خیر، با توفیق همراه است و امداد غیبی به سراغش می‌آیند.

به عنوان مثال،‌ در زندگی زناشویی، گاهی انسان نسبت به اعضای خانواده‌اش؛ پدر و مادر، همسر، فرزند، بدرفتاری و بدجنسی‌هایی می‌کند که  همین  بدجنسی‌ها و بداخلاقی‌ها موجب از دست رفتن خیر و امداد‌های الهی می‌شود. در حالی که در روایت داریم که اعضای یک خانواده کافر، اگر نسبت به هم همدل باشند و همدیگر را دوست داشته باشند و برای یکدیگر نیت خوبی داشته باشند، خداوند به آن‌ها برکت می‌دهد و بالعکس اگر اعضای یک خانواده‌ی مؤمن نسبت به همدیگر بدجنس و خودخواه باشند، این خودخواهی‌ها و خودپرستی‌ها باعث سلب‌ خیر و برکت و آرامش از آن‌ها می‌شود.

بنابراین،‌ این یک اصل است که ما همیشه به همدیگر خوب نگاه کنیم، با هم همدل باشیم و خوبی را برای همدیگر بخواهیم.

سوء نیت و بدجنسی موجب از دست رفتن توفیقات در هر شأنی از شئون انسان می‌شود. مثل توفیق عبادت، توفیق حضور، توفیق ذکر، توفیقات اقتصادی، اجتماعی و ... و نیز موجب منفور بودن نزد خدا و خلق خدا می‌شود. در مقابل، خوش عملی و خوش نیتی، باعث محبوبیت و عزت انسان می‌شود.

با نیت خیر و عمل صالح، شخصیت خود را دوست داشتنی کنید

به این قاعده از قواعد ریاضی خلقت توجه کنید. قرآن می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا= کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، خدای رحمان برای آن‌ها محبتی قرار خواهد داد». آن که اهل ایمان و عمل صالح است، نسبت به دیگران اهل صلاح است. نتیجه این می‌شود: بدون این که کاری کند، خداوند در دل مردم، برای او «وُد= محبوبیت» قرار می‌دهد، یعنی مردم او را می‌خواهند و حاضرند برایش فداکاری کنند. اتفاقی که برای امام امت افتاد، به همین دلیل بود. شما دیدید که او یک نفر بود؛ اما چطور مردم و دلها همه عاشق او شدند و همه حاضر شدند جانشان را هم فدایش کنند. چون او به اوج ایمان و عمل صالح رسیده بود و خداوند تبارک و تعالی این کار را می‌کند.

یکی از قواعد جذب خلقت است و نیز یکی از مهمترین و اساسی‌ترین قواعد جذب نزولات الهی است که اگر کسی توفیقات می‌خواهد در همه ابعاد؛ باید قواعد ریاضی آن را حل کند که آن هم عبارت است از تنظیم رابطه با خدا. نه این که صرفاً دعایی بکند، بدون این که آمادگی‌اش را داشته‌باشد. به عنوان مثال، اگر می‌خواهید کار اجتماعی، اقتصادی، سیاسی یا فرهنگی بکنید؛  به این فرمایش حضرت امیر عمل کنید: «مَنْ أَصْلَحَ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ أَصْلَحَ اللَّهُ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ النَّاسِ= هر کس بین خود و خدا را اصلاح کند، خدا بین او و مردم را اصلاح می‌کند». یعنی اگر به نیت خیر و عمل صالح الهی برسید، خدا هم به شما توفیق می‌دهد و هم رابطه‌تان را با دیگران تنظیم می‌کند و دیگران را در اختیارتان قرار می‌دهد.

سعی کنید بهترین نیت‌ها را در وجود خودتان بسازید تا خداوند تبارک و تعالی به شما توفیق بدهد. برای توفیقات بیشتر هم؛ قصدهای شخصی، خودشیفتگی‌ها، خودخواهی‌ها، خودبرتربینی‌ها و خودبهتربینی‌ها و بطور کلی خودت را بردار. هر چقدر پای خودت را کنار بکشید، پرواز، سرعت پرواز، قدرت شما بیشتر و راحت‌تر است و نزولات الهی هم به شما بیشتر می‌شود.

برای خواستن توفیق، قاعده‌اش را حضرت رضا (علیه‌السلام) فرمودند: «مَن سَأَلَ اللَّهَ التَّوفیقَ ولَم یَجتَهِد فَقَدِ استَهزَأَ بِنَفسِهِ = کسی که توفیق را می خواهد و سخت کوشی نکند، خودش را مسخره کرده است». هر  چیزی را بخواهید، باید برایش کار کنید و زحمت بکشید؛ «نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود». شما تلاش می‌کنید؛ ولی توفیقات را خدا می‌دهد. مثلا شما ۱۰۰هزار تومان کار می‌کنید، خداوند ۱۰ میلیون تومان خیر و برکت می دهد.

با نیت زیبا به آرزوهایتان برسید

یکی دیگر از قواعد مهمی که قرآن به آن اشاره کرده، قدر و اندازه اشیاست: «قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَیْءٍ قَدْرًا[1]= به راستى که خدا براى هر چیزى اندازه‏ اى مقرر كرده است». همه چیز براساس ساختار ریاضی تعریف شده است. در جائی دیگر نیز فرموده: «وَ أَحْصی‏ کُلَّ شَیْ‏ءٍ عَدَداً= و عدد هر چیزی را شمرده دارد». چیزی نیست که در آن قدر و اندازه وجود نداشته باشد. این قاعده علاوه بر نظام دنیا و فیزیک، در نظام ما ورای دنیا و متافیزیک هم حاکم است. در نظام معنوی، نظام ملکوتی، نظام جبروتی و در نظام فوق عقلانی بشر هم این قاعده وجود دارد. پس دقت کنید که همه چیز قاعده‌مند است.

این که حضرت امیر (علیه‌السلام)می‌فرماید: «جَمِیلُ النِّـیَّةِ سَبَبٌ لِبُلُوغِ الأُمْنِیَّةِ=نیّت نیكو، سبب رسیدن به آرمان و آرزوست»، یعنی برای رسیدن به آرزوهایت نیت زیبا داشته باش.

 کسی که قصدش این است که با پزشک یا روحانی شدن، به دیگران پز بدهد از درس خواندن، نیت غیر الهی و نفسانی دارد. اما اگر نیتش خیر و خوب باشد، مثلا نیتش این باشد که با درس خواندن، سرباز امام زمان(علیه‌السلام) شود و بیشتر بتواند به اسلام خدمت کند؛ بیشتر بتواند انتقام اهل بیت(علیهم‌السلام) را بگیرد و موانع ظهور حضرت را برطرف کند، آن وقت است که به آرزوهایش می‌رسد.

 پس وقتی شما نیت‌تان را در هر ۵ شأن‌تان (جمادی، گیاهی، حیوانی، عقلی و فوق عقلی) قشنگ می‌کنید و دیگران را شریک در کارهایتان می‌کنید، به آرزوهایتان می‌رسید. یعنی نباید خودخواه و خودشیفته باشید و فقط به فکر خودتان باشید. هر چقدر خروجی‌هایتان به خلق خدا و حتی اهل آسمان بیشتر برسد، خداوند توفیق و رزق بیشتری نصیب‌تان می‌کند و به شما را به آرزوهایتان می‌رساند.

معمارهای خوب،‌ گچ کارهای خوب، خطاط‌های خوب، کاشی سازان خوب که در مساجد کار می‌کنند، این‌ها همه از داشتن نیت خیر است. خدا هم به هنرشان جاودانگی و خیر و برکت و معنویت داده است.

 خیلی از بزرگان، کتاب دعا نوشتند؛ ولی کتاب مفاتیح الجنان مرحوم آقا شیخ عباس قمی ماندگارتر شد و همتای قرآن قرار گرفت. چون ایشان نیت الهی و خوبی داشتند. بنابراین، اصل این است که در اعمال مان نیت درستی داشته باشیم.

بدجنسی مورد نفرین خدا و امام رضا (علیه‌السلام) است

در آسیب‌شناسی نیت بد، امام‌رضا (علیه‌السلام) در توصیه به حضرت عبدالعظیم‌الحسنی(علیه‌السلام) می‌فرماید: «فَإِنِّی آلَیْتُ عَلَى نَفْسِی إِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِکَ وَ أَسْخَطَ وَلِیّاً مِنْ أَوْلِیَائِی دَعَوْتُ یُعَذِّبَهُ فِی الدُّنْیَا أَشَدَّ الْعَذَابِ وَ کَانَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِینَ= من با خویشتن پیمان بسته‏‌‌ام که هر کسى مرتکب کارهای زشت شود، و یا یکى از دوستانم را مورد خشم و غضب قرار دهد، از خداوند بخواهم تا وى را در دنیا به سخت‏‌‌ترین عذاب گرفتار کند. این نوع اشخاص در آخرت از زیانکاران خواهند بود».

اگر شیعیان بخواهند بدجنسی کنند و با هم نسازند و اختلاف کنند، به شیطان راه بدهند، صدق هم نداشته باشند و دروغ بگویند به همدیگر،‌ جدال با همدیگر کنند و همدیگر را بدرند؛ نفرین‌شان می‌کنم.

بعضی‌ها در خانواده، در یک جمع، هیئت، در مجلسی وجودشان آتش است. خاموش کننده‌ی دعواها و ایجاد کننده‌ی صلح، آرامش، وحدت و همدلی نیستند. چنین افرادی، به تعبیر حضرت رضا (علیه‌السلام) از زمره خاسرین است.

این آفت‌ها را دقت کنید. اینها اخلاق نیست و اسلام هم چنین رفتارهایی را قبول ندارد. سپس حضرت در ادامه کلام‌شان می‌فرماید: «وَ عَرِّفْهُمْ أَنَّ اللهَ قَدْ غَفَرَ لِمُحْسِنِهِمْ وَ تَجَاوَزَ عَنْ مُسِیئِهِمْ إِلَّا مَنْ أَشْرَکَ بِهِ أَوْ آذَى وَلِیّاً مِنْ أَوْلِیَائِی= و از بدکاران آنان درگذشته، مگر کسانى که مشرک شده و یا یکى از دوستان مرا رنجانیده‏‌‌اند».

پس کارهای همدیگر را کوچک نکنید؛ از کارهای همدیگر تعریف کنید؛ از کار خیری که واقعاً انجام شده به خوبی یاد کنید. اگر از کسی نقدی دارید، در عین این که کارهای خوبش را می‌گویید، انتقاد از کارهای بدش را هم با حفظ ادب، نه با توهین و تحقیر بازگو کنید.

خداوند گناهکار شیعیان را می‌بخشد؛ به شرط این که به خدا شرک نورزند؛ کسی را اذیت نکنند؛ در دلش بدجنسی یا بدخواهی نسبت به دیگران نداشته باشد.

پس خیلی مهم است که در دل‌مان نسبت به کسی کینه نداشته باشیم. چون کینه منشأ عفونت است و هیچ عبادت و کار خیری برای فرد نمی‌گذارد و همه را می‌سوزاند. حسادت همین‌طور است. بدبینی همین‌طور است. بدگویی همین‌طور است.

در روایت نقل است: اگر کسی در مورد مؤمنی حرفی بزند و قصدش این باشد که او را ضایع کند و جلوی دیگران آبرویش را ببرد و تحقیرش کند و او را از چشم دیگران بیندازد. خداوند او را از ولایتش خارج می‌کند و به شیطان می‌سپارد. شیطان هم او را نمی‌پذیرد. پس دقت کنیم که سوءنیت چقدر خطرناک است و حسن نیت چقدر منشا خیر برای ما می‌شود.

توحید/نیت

[1] . سوره طلاق/آیه 3.