نکاتی در مورد آسیبهای وایبر برای خانواده

با گستردگی روز افزون موبایل در میان مردم این روزها، تلفن همراه به یکی از ابزارهایی تبدیل شده است که از روزهای خردسالی تا پایان زندگی به همراه انسان است. افزایش اپراتورهای تلفن همراه و سرعت اینترنت در سالهای اخیر همچنین همزمان شد با ورود گوشی های هوشمندی که توانایی ورای همنوعان سالیان پیش خود داشتند.

این روزها داشتن گوشی هوشمندی که به نرم افزار ارتباطی مثل وی چت مجهز باشد، پول زیادی نمی خواهد و حتی می توان با هزینه ای کمتر از 300 هزار تومان هم گوشی داشت که مجهز به وی چت یا نرم افزار های مشابه باشد.اما همین نرم افزار رایگان که ابتدا خیلی هم مهم تلقی نمی شد، حالا آسیب های اجتماعی اش به مرزی رسیده که اولیای مدرسه ای را دور هم جمع می کند، نوجوانان زیادی را به آغوش خطر می سپارد و در نهایت مسئولان را مجبور می کند که این امکان نرم افزاری را روی گوشی های هوشمند فیلتر کنند.

امروزه جامعه ما با پدیده گسترش استفاده از وسایل نوین ارتباطی در میان جوانان و خانواده‌ها روبه رو است.متأسفانه معمولاً مسئولان زمانی به فکر پیشگیری از آسیب می‌افتند که تهدیدات بسیار جدی شده و به مرز بحران رسیده است.هم اکنون به جرأت می‌توان گفت وایبر، تانگو، واتس آپ به عنوان اولین سرگرمی و وسیله ارتباطی مورد استفاده جوانان در خانواده‌ها محسوب می‌شود و دیگر آنها حتی با ورود به خانه از تکنولوژی‌های ارتباطی جدا نمی‌شوند و بودن با دوستان خود در فضای مجازی را به در کنار خانواده بودن ترجیح می‌دهند.

افسانه نیک راد،کارشناس امور خانواده در مورد علت گرایش جوانان به این نرم افزارها می گوید:"شاید جذاب بودن و نو بودن این نوع ارتباطات و از سوی دیگر در دسترس بودن آن باعث گرایش جوانان به این موضوع شده باشد اما نباید از این موضوع غافل شد که هم اکنون علاوه بر جوانان حتی افراد میانسال نیز از این نرم افزار استفاده می‌کنند که در میان زنان و مردان متأهل باید جدی‌تر به آن نگاه کرد چراکه بنیان خانواده را به شدت تهدید می‌کند و ارتباطات مجازی و صوری شکل گرفته بر روی ارتباطات واقعی افراد تأثیرات سوئی را می‌گذارد.بحث‌هایی که در مورد فیلتر شدن نرم افزارهای نوین مانند وایبر و واتس آپ هم اکنون مطرح می‌شود راه حل این موضوع نیست چراکه در این صورت استفاده از راه‌های میان بر مانند استفاده از فیلترشکن افزایش پیدا می‌کند بنابراین باید فرهنگ استفاده صحیح آن در میان مردم ترویج شود و سپس انتخاب آن را آزاد گذاشت.همواره مقاومت و محدودیت در برابر موضوعی خاص، مردم را کنجکاوتر می‌کند بنابراین محدودیت راهکار حل مشکل ارتباطی در میان جوانان نیست".

یکی از ویژگی‌های جوامع مدرن دسترسی به تکنولوژی جدید است که به مرور زمان پیشرفته‌تر شده است و در بخش سخت افزاری و به دنبال آن در بخش نرم‌افزاری شاهد چنین پیشرفتی هستیم ولی باید بگویم فضای مجازی با خود معایب و مزایای بسیاری به دنبال دارد که باید آن را شناسایی کنیم. یکی از گروه‌هایی که معمولاً علاقه‌مند به استفاده نرم‌افزارهای جدید تلفن همراه هستند، نوجوانان و جوانان بوده که به دلیل عدم آگاهی نسبت به معایب چنین نرم‌افزارهایی دچار مشکل می‌شوند؛ در واقع اتفاقاتی که در فضای مجازی رخ می‌دهد جبران ناپذیر است.

علیرضا منتظری توکلی،عضو کمیسیون آموزش مجلس در این باره معتقد است:"باید فرهنگ سازی استفاده صحیح از شبکه های اجتماعی در جامعه همه گیر شود،در حال حاضر شاهد استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی هستیم که به تهدیدی برای امنیت اخلاقی جامعه تبدیل شده است.شاید در ابتدای راه برای جایگزینی و اجرای طرح، مقاومت‌هایی صورت گیرد و توفیقی در اجرای کامل آن بدست نیاید؛ اما باید با فرهنگ‌سازی و انجام هزینه در راستای اجرای کامل آن تلاش کرد.این نرم‌افزارها توسط کشورهایی تولید شدند که سابقه جاسوسی از کشور ما را دارند، هر چند بنده معتقدم به راحتی می توان تهدیدهای احتمالی را به فرصت تبدیل کرد و باید وزارت ارتباطات هر چه سریعتر نسبت به تولید نرم‌افزارهای مشابه داخلی اقدام کند.در حال حاضر بهترین راه برای مقابله با جنگ نرم دشمن که امروز از طریق شبکه های اجتماعی و سایت های
مختلف اهداف خود را دنبال می کند، هزینه و ارائه راهکار برای مقابله با آن است تا بتوانیم در این سال که به فرهنگ توجه ویژه ای شده است در راه فرهنگ گام موثری برداریم.برای مقابله با جنگ نرم نیازمند مدیریت جهادی هستیم، کار دشواری است اما قابلیت اجرای آن وجود دارد".

پرسشی که پیش می آید این است که آیا با فیلتر کردن این برنامه ها، مشکل حل می شود یا باید به دنبال راه حل های مناسب تری بود؟ بسیاری از کارشناسان معتقدند روشنگری و آموزش برای شناخت بیشتر خانواده ها و کاربران موبایل و اینترنت را ه حل پایدارتر و مناسب تری است ، اگرچه اکنون هم نمی توان نسبت به مخاطرات اجتماعی و آسیب هایی که چنین نرم افزارهایی به خانواده ها و بویژه جوانان وارد می کند بی اعتنا بود.استفاده از امکانات پیشرفته برای رشد و تعالی جوانان الزامی و مهم است، ولی برای استفاده از تولیدات کشورهای غربی باید شرط احتیاط هم لحاظ شود، زیرا بسیاری از تولیدات و فناوری های ارتباطی صادر شده از سوی این کشورها، مصالح واقعی مردم را در نظر نمی گیرد.

مهدی لبیبی، جامعه شناس می گوید که فضای مجازی در کنار برخورداری از مزایا و اثرات منفی فراوان، موانع و تهدیداتی نیز به همراه دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد و حضور فضای مجازی موجب می شود انسان از دنیای واقعیت فاصله گرفته و خیال پروری و خیال پردازی در او تقویت شود و این امر در تمام لایه های زندگی او نیز تاثیرگذار شود.به اعتقاد لبیبی، کاربران بویژه نوجوانان و جوانان از حضور در برخی فضا های مجازی دچار آسیب جدی خواهند شد و این گروه در فضای مجازی به دلیل نداشتن قوه تجزیه و تحلیل کافی در مواجهه با مفاهیم و اطلاعات انحرافی، پایین بودن سطح دانش علمی و برخورداری از حداقل آگاهی های دینی تحت تاثیر باور های دروغین و هجمه های فرهنگی قرار می گیرند.

خانواده‌ها در خصوص کنترل و نظارت فرزندان برای استفاده از فضای مجازی نقش موثری دارند که با ارائه اطلاعات و آموزش‌های درست می‌توانند نحوه استفاده از فناوری جدید و نرم‌افزارهای جدید تلفن همراه مانند «تانگو» ، «وایبر»،‌ «وی‌چت» و «اووو» را آموزش دهند. همچنین رسانه‌ها، تشکل‌های غیردولتی و آموزش و پرورش در زمینه آموزش نیز نقش اساسی دارند لذا ما نمی‌توانیم جلوی تولید را بگیریم بلکه باید استفاده درست از این نرم‌افزارها را آموزش دهیم.

زهرا سجادی،کارشناس امور خانواده معتقد است:"افزایش استفاده از این نرم‌افزارها در حالی که هنوز فرهنگ استفاده صحیح از آنها در جامعه وجود ندارد، تهدیدی برای سلامت روحی خانواده‌هاست.در کنار مزایای این نوع از نرم‌افزارها نباید اجازه دهیم معایب آنها باعث شود آنها به نوعی بدافزار تبدیل شوند.با توجه به اینکه سن استفاده از این نرم‌افزارهای ارتباطی مانند وایبر ،
تانگو و... در جامعه کاهش پیدا کرده است باید فرهنگ استفاده صحیح از آن در جامعه آموزش داده شود.

در فضاهای مجازی آسیب‌های جدی وجود دارد که سلامت خانواده‌ها را تهدید می‌کند و حتی افرادی که از این طریق با هم آشنا شدند و تصمیم به ازدواج می‌گیرند ممکن است پس از مدتی با حقایقی آشنا شوند که عکس آنها را در فضای مجازی دیده بودند و همین امر باعث گسترش بدبینی در جامعه می‌شود.فیلتر شدن و محدود کردن این وسایل راهکار حل این معضلات نیست و باید تلاش شود تا نوع استفاده از این نرم‌افزارها برای هر رده سنی تعریف خاص و دقیقی داشته باشد چرا که هم اکنون یک نوجوان 12 ساله و یک جوان 27 ساله هر دو از یک نرم‌افزار و عمدتاً با هدف افزایش ارتباطات شخصی از آن استفاده می‌کنند.شاید بهتر بود مسئولان قبل از ورود این نرم‌افزارها در جامعه زمینه‌های فرهنگی آن را گسترش دهند اما هم اکنون نیز با توجه به سرعت گسترش استفاده از آنها برای جلوگیری از آسیب‌های آتی بهتر است اقداماتی مانند آموزش در رسانه ملی انجام شود".

در حال حاضر شاهد تنوع و گسترش شبکه‌های اجتماعی و به خصوص نرم افزارهای تلفن همراه هستیم که برخی از افراد از آن سوء استفاده کرده و این فضا را به نوعی برای ترویج بی‌بند‌و‌باری مناسب می‌بینند.در کشورهای غربی استفاده از نرم افزار «وی‌چت» و «تانگو» برای گسترش ارتباطات است ولی در کشور ما این موضوع جوابگو نیست و ما در این زمینه نیز شاهد شکایات به پلیس اینترنتی هستیم.به دلیل وجود برخی آسیب هاست که جامعه شناسان و روان شناسان درباره استفاده کودکان و نوجوانان از فناوری های نوین گوشی های موبایل بارها هشدار داده اند که در ادامه به برخی از این توصیه ها اشاره خواهیم کرد.

ـ نسبت به افرادی که با کودک و نوجوان شما ارتباط تلفنی دارند حساس باشید و اجازه ندهید هر فردی با او تماس تلفنی برقرار کند یا با استفاده از فناوری های نوین گوشی های هوشمند با او در ارتباط باشد.

ـ از محتویات گوشی فرزند کم سن و سال خود آگاهی داشته باشید و اجازه ندهید که هر محتوای صوتی و تصویری که دوست داشت در اختیار داشته باشد.

ـ به کودک و نوجوان باید آموخت که ارتباط از طریق فناوری هایی مثل وی چت، هیچ فرقی با گفت و گوی حضوری با یک فرد غریبه و ناشناس در خیابان ندارد.

ـ باید به فرزندان آموخت که اطلاعات شخصی و خانوادگی را از طریق گوشی های هوشمند در اختیار عموم قرار ندهند.

ـ مراقب باشید که کودک و نوجوان شما با افراد غریبه ای که در وی چت یا دیگر نرم افزارهای مشابه با او آشنا شده است، ملاقات حضوری ترتیب ندهد.

ـ باید به فرزندان در حال بلوغ آموخت که ادب، نزاکت و اخلاق محیط واقعی را در محیط های مجازی مثل گوشی های هوشمند رعایت کنند.

ـ باید به کودکان هنر دوست یابی سالم از طریق محیط های نظارت شده والدین آموزش داده شود.

باید عوارض منفی شبکه‌های اجتماعی و نرم افزارهای جدید تلفن همراه را بشناسیم تا نوجوانان و جوانان از طریق آن، با افراد ناآشنا، آشنا نشوند چرا که در این میان ممکن است دختری با پسری که معتاد و سارق است، آشنا شود و سوء استفاده‌های جبران ناپذیری نیز صورت گیرد. باید همراه با نوآوری، تفکر نیز وارد جامعه شود و آموزش‌های لازم در خصوص استفاده از اینترنت را ارائه و فضای خالی را از طریق رسانه‌های داخلی به خصوص صدا و سیما پر کنیم.

افزایش تکنولوژی ناشی از فضای مجازی مانند اینترنت، ماهواره و تلفن همراه هم می تواند فرصت باشد و هم تهدید و چنانچه از این تکنولوژی‌ها استفاده درستی کنیم و برنامه‌ریزی مناسبی انجام دهیم تبدیل به فرصت می‌شود و در غیر این صورت تهدیدی جدی خواهند بود.