... نوری در قلب

نبی اکرم صلوات الله علیه فرمودند: حسنه یک نور در قلب است. یعنی انسان کار خیر انجام می‌دهد ضمیرش روشن می‌شود. نور یعنی آدم انبساط پیدا می‌کند. بهجت پیدا می‌کند. ما به نور خیلی نیاز داریم. دنیا ظلمات است، جهنم دنیا تاریک است و جهنم آخرت هم تاریک است و آن‌جایی هم که نور است وحشتناک است، عذاب‌آور است. دنیا، مظهر تاریکی است. حرکت انسان بد انقباضی است ولی مؤمن حرکتش رو به پیری انبساط است. حسنات مثل چراغ‌هایی هستند که به اندازه و قدرت‌های گوناگون برای ما در تاریکی روشنایی ایجاد می‌کند.

در روایت داریم: هرکس باید خودش برای آنجا نور بیاورد. برای آن‌جا یکی از معضلات آخرت، نداشتن نور است. یک سری از آدم‌ها به مؤمنین می‌گویند: این‌طرف را نگاه کنید تا ما از نور شما استفاده کنیم. مسئله نور یک حقیقت است و کار خیر ایجاد نورانیت می‌کند. حسنه و نیکی برای ما نور ایجاد می‌کند.

حسنه روی چهره انسان تأثیر می‌گذارد. کار خیر قدرت عمل آدم را بالا می‌برد. دو تا آفت را از انسان دور می‌کند. ۱ ـ تنبلی ۲ ـ بی‌حوصلگی. کار حسنه به انسان نشاط و قدرت کار می‌دهد. در مقابل سیئه تنبلی و بی‌حوصلگی می‌آورد. این‌ها مقدار زیادی از قدرت کار را می‌گیرد. مثلاً تصمیم می‌گیرد روزی یک جزء قرآن را بخوان یا استاد می‌گوید: واجب است به او ولی در عمل نمی‌توانند سیئه است که نمی‌گذارد انجام دهد. حتی در کار دنیایی هم کم‌بازدهی اردو بی‌مصرف است. بازده خوبی نیست و زمین‌گیر است. این به خاطر سنگینی گناه است (با نماز یا قرآن خودش را سبک کند «استعینوا بالصبر والصلوه» وقتی می‌خواهیم درس بخوانیم. نماز، استغفار و قرآن به آدم کمک می‌کند ولی شیطان می‌گوید: تو کار داری بچسب به درس خودت. آدم‌های بی‌رغبت یا می‌گویند توفیق حاصل نشد یا شرمنده هستیم این‌ها توجهی است. ولی نماز می‌توانند کمکت کند کار خیر برای پدر، مادر همسر فرزند یا ارتباط برقرار کردن با یک فرشته یا یک ذکر برای این‌ها آدم را کمک می‌کند.

هرکس می‌خواهد در عمل قدرتش بالا رود، کار خیر کند.
ادامه روایت؛ کار بد را باعث سیاهی چهره دیدم و (انسان در کار شل می‌شود به خاطر سیئه است. گناه باعث می‌شود آدم توفیق را از دست بدهد. گناه ضعف و سستی در عمل می‌آورد. اکسیر در عمل این است همیشه دو چیز را همراه خود داشته باشد (مثل کسانی که آسم دارند حتماً اسپری با خود داشته باشد) یکی از آن چیزها که مثل باطری آدم را شارژ می‌کند، صدقه و دیگری استغفار است. حتماً صبح یا شب یا حتماً بعد از نماز عصر ۱۰۰ مرتبه استغفار کنید. اگر استغفار نباشد کار آدم آفت می‌خورد.

ادامه حدیث؛ سیئه باعث زشتی چهره انسان می‌شود. آیه ۱۱۴ سوره هود: «اقم الصلوه...» نماز را بپادار اول روز و آخر روز و قسمتی از شب نماز را خدا به عنوان حسنه و کار خیر به ما معرفی کرده است. نمازهای پنج‌گانه کفاره گناهان انسان است.

امام باقر علیه السلام فرمودند: چه‌قدر نیکو است که انسان بعد از گناهان کار خیر انجام دهد. یک نکته ممکن است مانع شود حمله از سمت عقب شیطان باعث می‌شود مانع کار خیر ما شود. ما نقش کارهای خیر را کوچک می‌گیریم. چون شیطان باعث می‌شود. کار مهم این است انسان وقتی کار خیر انجام می‌دهد شادی کند. نماز، روزه، عبادت، استغفار، صدقه، خدمت به پدر و مادر... شیطان نباید از ما فاجر و فاسق بسازد چون نمی‌گذارد ما کار بزرگ انجام دهیم چون امام صادق۷فرمودند: شیعیان ما اندیشه‌های بزرگ دارند و کار جلیل انجام می‌دهند برای ثواب جلیل.

اگر گناه کردیم استغفار می‌کنیم و جبران می‌کنیم.
ادامه حدیث؛ چه‌قدر زشت است آدم کار خیر انجام می‌دهد بعد کار زشت انجام دهد.
گاو نه من شیرده می‌شود. آدم باید از کار خودش مراقبت کند تا ضایع نشود.
روایت از امام باقر علیه السلام ؛ من چیزی را ندیدم که سریعتر باشد و (طلب یعنی دنبال کردن) به دنبال گناه قدیمی باشد و آن را از بین ببرد مثل حسنه.

امام صادق علیه السلام راهکاری فرمودند: هرکس در خفا و پنهانی گناهی انجام داده و بخواهد آن را از بین ببرد یک کار خیر مخفیانه انجام دهد.
همان‌طور که دوست نداری گناهت را کسی بفهمد ثوابت را هم نگذار کسی بفهمد.
خداوند تبارک و تعالی در سوره نساء آیه ۴۰ می‌فرماید: هرگز به کسی به اندازه ذره‌ای به کسی ظلم نمی‌کند اگر خیر آورد چند برابرش می‌کند.

سوره انعام آیه ۱۶۰؛ اگر کسی کار خیری انجام دهد ۱۰ برابر پاداش می‌دهد. (اگر کار بد کنی جزا می‌کند ولی کار خیر را چند برابر پاداش می‌دهد) با این آیه می‌فهمیم کسانی که سر از جهنم درمی‌آورند خیلی خطرناک هستند.
امام سجاد فرمودند: بدا به حال کسی که ۱۰ تایی‌هایش از یکی‌هایش بالا بزند. معلوم است این شخص خیلی خبیث و بدبخت بوده است. چون گناهانش از حسناتش بالا زده است.

سوره نحل، آیه ۸۹؛ هرکس کار خیر کند برای او بهتر است، کسی که کار خیر کند از وحشت قیامت در امان است. این‌ها محسن هستند و به همه محبت می‌کنند.
روایت از امام سجاد راجع به این آیه؛ یک ثواب برایش ۱۰ نوشته می‌شود. اگر یک گناه از او صادر شود برای او فقط یک گناه نوشته می‌شود. پناه به خدا می‌بریم از انسانی که در روز ۱۰ گناه انجام دهد ولی یک ثواب نکند که به اندازه آن گناهش باشد.

در روایت داریم؛ «اذا احسن المؤمن العمله»؛ وقتی مؤمن کار خوب انجام دهد، خداوند ۷۰۰ برابر پاداش می‌دهد. این چند برابر بستگی به درجه ایمانی افراد دارد و این تشویق است برای اهل خیر بودن.
آدم‌ها را با خیر و شرشان بسنجیم. دیگران را آن‌طور با آن‌ها رفتار کنیم که دوست داریم خدا با ما همان ‌طور رفتار کند. اگر خواستیم قضاوت کنیم و حرفی بزنیم کار خوبشان را هم ببینیم بعد کار بدشان را.
فقط خدا از خشم پدر و مادر در حقمان نمی‌گذرد. شوهر راضی نباشد، استاد راضی نباشد، امام معصوم از آدم راضی نباشد، این‌ها خطرناک است.

کدام حسنه از همه بالاتر است. عمل خیر خوب است ولی خلق خیر و خوب بالاتر است. جهنم اعمال سبک‌تر است هزار سال در آن بماند. ولی اگر خلقش بد باشد برود جهنم معلوم نیست کی از آن‌جا بیرون بیاید. به قول حضرت زهرا سلام الله علیها شاید سیصد سال بماند.

پیامبر صلوات الله علیه فرمود: از همه حسنه‌ها بالاتر است؛ ۱ ـ خوش خلقی است، واقعاً خوش خلق باشد. ۲ ـ تواضع متواضع بودن است. ۳ ـ صبر بر مصائب ۴ ـ رضا بودن به قضا
اخلاق جزء دایره حسنه است متواضع بودن برعکس تکبر و ریاست و غرور داشتن بد است.

کدام سیئات پیش خدا از همه بدتر است.
پیامبر صلوات الله علیه فرمود: ۱ ـ بداخلاقی ۲ ـ بخل (بخلی که به انسان تسلط پیدا کند در عمل و خساست به خرج دادن، سخت‌گیر و تنگ‌نظر هستند.)
امام صادق علیه السلام فرمودند: شیعیان ما ۳ صفت ندارند؛ یکی از آن‌ها بخل است.

از سلسله مباحث حسنات، استاد محمد شجاعی